روش های صحیح مسواک‌زدن
بسیاری از مردم بیش از آنکه در پی یادگیری روش صحیح مسواک‌کردن باشند بدنبال خرید مسواک‌های گران و پر زرق و برق هستند. خوب است بدانیم که مسواک بخودی‌خود معجزه نمی‌کند. بلکه معجزه‌گر واقعی روش مسواک‌زدن شماست روشهای غلط از سویی قادر به برداشتن کامل پلاک دندانی نبوده از سوی دیگر باعث زخمی شدن لثه و سایش دندانها می‌شود.
هدف از مسواک‌کردن
برداشتن پلاک دندانی از روی سطوح داخلی (قسمتی از دندان که در مجاورت با زبان قرار دارد) و سطوح خارجی (قسمتی از دندان که در مجاورت با گونه و لب قرار دارد) و سطوح جونده دندانها از اهداف اصلی مسواک کردن است. علاوه بر این در گرداگرد هر دندان در محل اتصال لثه به دندان شیاری به عمق تقریبی ۲ میلی متر وجود دارد که تمیز کردن آن در پیشگیری از پوسیدگی دندانها و ابتلا به بیماریهای لثه اهمیت فوق العاده دارد. اشکال مسواک‌زدن بیشتر افراد عدم توجه به شیار لثه‌ای است. بعبارت دیگر بهنگام مسواک‌زدن کوششی در جهت تمیز نمودن لثه‌ای نمی‌شود. از مطالب فوق می‌توان نتیجه گرفت که هدف از مسواک‌کردن نظافت سه ناحیه زیرین است:
- شیار لثه‌ای در تمامی قسمتها
- سطوح داخلی و خارجی دندانها
- سطوح جونده دندانها
- به یاد داشته باشید که لای دندانها فقط به وسیله نخ‌دندان تمیز می‌شوند.
ترتیب صحیح مسواک‌کردن
برای آنکه سطوح دندانها و شیار لثه‌ای در تمامی قسمت ها یکسان نظافت شود و هیچ قسمتی فراموش نگردد، یا آنکه دوباره و سه‌باره مسواک نشود، لازم است از نظم و ترتیب خاصی استفاده نمود. توجه داشته باشید که از همان نقطه شروع لازم است هر ۳-۲ دندان مجاور را با هم مسواک نموده ، آنگاه به مسواک‌کردن ۳-۲ دندان دیگر پرداخت. بدین ترتیب می‌توان تمیز شدن کامل دندانها اطمینان حاصل نمود و مطمئن شد که هیچ دندانی مسواک نخورده باقی نمانده است. با توجه به این دو نکته می‌پردازیم به روش نظافت نواحی سه گانه ذکر شده در قسمت قبل.
نظافت شیار لثه‌ای
حرکت مورد استفاده برای تمیز کردن شیار لثه «حرکت لرزشی» نام دارد. در هر قسمتی که این حرکت انجام می‌گیرد، کافی است مسواک را در محل اتصال لثه به دندان گذارده، آن را طوری کج کنید که موهای آن بداخل شیار بین لثه و دندان وارد شود. به عبارت دیگر مسواک بگونه‌ای در دهان قرار می‌گیرد که موهای آن با سطح دندان زاویه ۴۵ درجه می‌سازد. سپس در حالیکه مسواک در جای خود باقی است به انجام ۲۰ حرکت سریع و کوتاه جلو به عقب یا دورانی (چرخشی) بپردازید. سعی نمائید هنگام انجام این عمل مسواک بر روی دندان حرکت نخورده، نوک موهای آن از داخل شیار لثه خارج نشود. برای نظافت شیار لثه‌ای در تمام قسمتهای دهان لازم است. توجه داشته باشید که از همان نقطه شروع لازم است هر دو سه دندان مجاور را با هم مسواک کرده و آنگاه به مسواک‌کردن دو سه دندان دیگر پرداخت. در مورد هر دندان نوک موهای مسواک بر روی محل اتصال لثه و دندان گذارده، در حالیکه مسواک در جای خود باقی است در مورد هر دندان ۲۰ حرکت لرزشی انجام می‌دهیم.
نظافت سطوح داخلی و خارجی دندانها
روش مورد استفاده برای این سطوح «حرکت چرخشی» نام دارد. در هر قسمتی که این حرکت انجام می‌گیرد، کافیست مانند روش قبل مسواک را بگونه‌ای در دهان قرار دهید که موهای آن از سویی با سطح دندان زاویه ۴۵ درجه بسازد و از سوی دیگر نوک موها تقریبا در محل اتصال لثه و دندان قرار گیرد. آنگاه مچ دستتان را بگونه ای بچرخانید که موهای مسواک حرکتی را در جهت لثه به لبه دندان طی کند. توجه داشته باشید که در فک بالا هنگام انجام این عمل مسواک حرکتی از بالا به پایین دارد. در حالیکه در فک پایین مسواک از پایین به بالا حرکت خواهد نمود. توجه داشته باشید که از همان نقطه شروع لازم است هر دو سه دندان مجاور را با هم تمیز کرده، آنگاه به نظافت دو سه دندان دیگر پرداخت.
مسواک‌زدن تکمیلی
از آنجا که دندانهای عقب دهان به خوبی دندانهای جلو تمیز نمی‌شوند. بهتر است پس از انجام مراحل فوق یکبار دیگر آخرین دندانهای آسیای بزرگ و فک را از تمامی جهات به دقت مسواک نمود. این عمل باید از سمت داخل، خارج، پشت و روی آن ها انجام گیرد.
مسواک‌زدن زبان
نظافت زبان جزئی از نظافت دهان است. سطح زبان ناحیه تماسی برای تجمع میکروب ها و ذرات مواد غذائی است. مسواک‌کردن زبان به برداشته شدن این مواد و بخصوص میکروبها کمک فراوانی می‌نماید. برای نظافت زبان، کناره مسواک را در حالی که موهای آن به سمت حلق قرار دارد در نزدیکی وسط زبان گذارده، سپس شش تا هشت مرتبه هر قسمت زبان را بسمت جلو جاروب نمائید بهتر است این کار همراه با خمیر دندان صورت می‌گیرد. خوب است بدانید تمیزکردن زبان نقش مهمی در کاهش بوی بد دهان دارد.
چند تذکر مهم
- اگر چه مسواک‌زدن به روش ذکر شده در اوایل کمی وقت‌گیر است اما با اندکی تمرین می‌توان دندانها را در مدتی کمتر از چند دقیقه نظافت نمود.
- این گونه مسواک‌کردن ممکن است در ابتدا سبب خونریزی لثه شود. اگر لثه‌ها سالم و طبیعی باشند، این خونریزی در روزهای آینده متوقف می‌گردد. در صورت ادامه خونریزی لازم است جهت جر‌م‌گیری یا درمان‌های دیگر به مراکز دندانپزشکی مراجعه نمود.
- برای تمیز شدن دندانها نیازی به محکم کشیدن مسواک بر روی آنها نیست. استفاده از روش صحیح مسواک‌کردن برای رسیدن به این هدف کافی است.
- مسواک‌کردن باید آهسته، با احتیاط و دقیق باشد. از مسواک‌کردن عجولانه بپرهیزید.
- بسیاری از مردم وقتی مسواک می زنند، فکرشان جای دیگری است. این امر سبب فراموش‌کردن بعضی نواحی یا دوباره‌کاری در نواحی دیگری شود. به یاد داشته باشید مسواک‌کردن باید یک جریان آگاهانه باشد.
- مسواک‌کردن باید به معنای نظافت باشد، نه رفع تکلیف.
- در مسواک‌کردن هدف سفیدکردن دندانها نیست.
- هیچگاه با نگاه کردن به دندانهای جلو در مورد کارائی مسواک‌زدن خود قضاوت نکنید.
- اگر مسواک‌زدن به روش غلط انجام گیرد، بهترین مسواک‌ها و خمیردندان‌ها نیز فایده‌ای برای دندانها نخواهند داشت.
- هنگام مسواک‌زدن به روش لرزشی، بهتر است از مسواک نرم استفاده نمائید.
اوقات مسواک‌کردن
- ایده‌آل آن است که دندانها پس از مصرف هر غذا یا آشامیدنی شیرین مسواک شوند.
- اگر این کار امکان نداشته باشد بهتر است یکبار صبحها بعد از صبحانه و بار دیگر شبها قبل از خواب دندانها را مسواک نمود.
- در صورتیکه قادر به اینکار نیستید لازم است حداقل شبها قبل از خوابیدن بطور دقیق دندانها را پاکیزه نمائید. به هرحال هیچگاه، نباید بدون مسواک به رختخواب رفت.
- در مواردی که قادر به مسواک‌زدن نیستید، بلافاصله پس از غذاخوردن چهار پنج مرتبه دهان را آب بشوئید.
- افراد مبتلا به بیماریهای لثه یا کسانی که مستعد پوسیدگی دندان هستند، لازم است حداقل سه بار در روز دندانها را مسواک نمایند. پس از خوردن غذا هرچه سریعتر دندانها را مسواک کنیم، میزان پوسیدگی دندانها کمتر خواهد بود.
- جالب است بدانیم هرگاه یک دقیقه پس از مصرف غذا به مسواک‌زدن دندانها بپردازیم به میزان ۵۰ درصد پوسیدگی دندانها کاهش می‌یابد.
