برای مطالعه، کتابچه بالا را ورق بزنید، از بزرگنمایی و حالت تمام صفحه استفاده کنید و …
همچنین میتوانید با کلیک علامت … کتابچه را دانلود کنید و در صورت نیاز پرینت کنید یا مستقیم به صفحه مورد نظر بروید.
برای شنیدن صدای کتابچه، دکمه Play را کلیک کنید.
بایپس سرخرگ کرونری، مسیرهای جدیدی را برای عبور خون از اطراف یا بایپس سرخرگ مسدود فراهم میکند. بایپس سرخرگ کرونری، یک عمل جراحی مهم برای تامین خون کافی برای عضلات قلب محسوب میشود.
برای انجام عمل جراحی بایپس، جراح بخشی از سیاهرگ ساق یا ران بیمار یا یکی از سرخرگهای دیواره قفسه سینه یا بازوی وی را برمیدارد و به سرخرگ کرونری مسدود شده پیوند میزند تا یک مسیر فرعی در اطراف گرفتگی ایجاد شود. به این عمل جراحی، پیوند بایپس سرخرگ کرونری (CABG) یا بایپس سرخرگ کرونری (CAB) گفته میشود.
پزشکان ممکن است عمل بایپس را به عنوان یک استراتژی تهاجمی درمان بیماری سرخرگ کرونری بنا به دلایل مختلفی توصیه کنند: وقتیکه داروها و تغییرات سالم در شیوه زندگی به اندازه کافی برای پیشگیری از بروز آنژین شدید یا حمله قلبی کارساز نباشند، وقتیکه انسدادها زیاد و وسیعند، یا وقتیکه یک بیماری مانند دیابت یا نارسایی قلبی باعث تاثیرکمتر سایر درمانها از قبیل آنژیوپلاستی میشوند.
سالانه افراد زیادی عمل بایپس انجام میدهند. برای انجام این عمل جراحی باید استخوان جناغ شکافته شود تا قلب در دسترس قرار گیرد. در این عمل جراحی معمولاً لازم است که فرد در سراسر مدت عمل از دستگاه قلب-ریه استفاده نماید، یعنی در حالیکه جراح بر روی قلب بیمار کار میکند، قلب وی متوقف شده و هیچ حرکتی ندارد.
ممکن است بیمار به بیش از یک عمل بایپس در سرخرگهای خودش نیاز داشته باشد تا خون کافی به عضلات قلبش برسد. تعداد سرخرگهای بایپس شده نشاندهنده شدت وخامت اوضاع نیست و موقعیت و وسعت انسدادها از اهمیت بیشتری برخوردار میباشند.
بیشتر اعمال جراحی بایپس سرخرگ کرونری، جزء اعمال جراحی با تعیین وقت قبلی هستند (یعنی اورژانسی نیستند). اگر متخصص قلب، بایپس سرخرگ کرونری را توصیه کند، میتوانید با او درباره این سوالات بحث کنید: اینکه چرا این عمل جراحی برای شما خوب است؟ این عمل جراحی چه خطرهایی دارد؟ راهحلهای جایگزین پیش روی شما کدامند؟ و اینکه خانواده شما چه چیزهایی را باید درباره دوره عمل و دوره نقاهت شما بدانند؟
اگر تصمیم به انجام عمل جراحی گرفتید، حتماً داروهای مصرفی خود را با پزشک در میان بگذارید، این مورد شامل داروهای بدون نسخه و مکملها نیز میشود. از داروهای مصرفی خود فهرستی تهیه کنید و آنرا با خود در زمان عمل جراحی به بیمارستان بیاورید. با نزدیک شدن روز جراحی، هرگونه تغییر در وضعیت سلامتی خود را به پزشک گزارش کنید. آگاهی از علایم سرماخوردگی یا آنفولانزا مانند تب، لرز، سرفه کردن یا آبریزش بینی ضروری است. حتی کوچکترین عفونت ممکن است در بهبود شما تاثیرگذار باشد.
احتمالاً صبح روز جراحی یا شب قبل از عمل جراحی، در بیمارستان پذیرش میشوید. از شما درخواست میشود که قبل از مراجعه به بیمارستان حمام کنید. از شما درخواست میشود که از نیمه شب روز قبل از عمل جراحی، چیزی نخورید و نیاشامید تا از بالا آوردن محتویات معده و خفگی ناشی از آنها در طی عمل جراحی جلوگیری شود (اگر چیزی خوردهاید، صادقانه به پزشک خود اطلاع دهید).
حتماً بپرسید که آیا میتوانید با مقدار کمی آب که هر روز داروی خود را با آن میخوردید، در منزل داروی خود را مصرف نمایید. شما باید منتظر انجام نوار قلب، آزمایشهای خونی، آزمایشهای ادرار و عکسبرداری با اشعه ایکس از سینه باشید. سپس یک پرستار به شما یک داروی آرامبخش تجویز خواهدکرد تا قبل از رفتن به اتاق عمل آرام شوید. نواحی مورد عمل جراحی (قفسه سینه، ساق، ران و یا بازو) شسته شده، استریل شده و در صورت لزوم اصلاح خواهند شد.
در اتاق عمل به دستگاه مونیتور قلب وصل خواهید شد تا قلب شما در حین عمل جراحی کنترل شود. قبل از تعبیه یک راه وریدی در بازویتان، به شما یک داروی بیحس کننده موضعی تجویز شده و پس از آن یک داروی بیهوش کننده عمومی دریافت خواهید کرد. این جراحی حدود ۴ تا ۶ ساعت طول میکشد، که بستگی به تعداد و پیچیدگی انسدادها دارد.
وقتیکه به طورکامل به خواب رفتید، یک لوله تنفسی (لوله داخل نای) از راه دهانتان وارد نای شما خواهد شد تا تنفس شما تسهیل شود و پرستاران از این طریق بتوانند ترشحات ریههای شما را پاک کنند. لوله دیگری از طریق بینی وارد گلو و از آنجا وارد معده خواهد شد تا بعد از به هوش آمدن، احساس تهوع یا نفخ ننمایید. یک سوند (لوله باریک) در مجرای ادراری شما وارد خواهد شد تا ادرار را در حین و بعد از عمل جراحی تخلیه کند.
به شما یک داروی ضدانعقاد مانند هپارین تجویز خواهد شد تا از لخته شدن خون شما جلوگیری کند. سپس شما به یک دستگاه قلب-ریه وصل خواهید شد، این دستگاه جایگزین فعالیت پمپاژ قلب شما شده و درطول عمل اکسیژن خون را تامین میکند، بنابراین در حالیکه جراح مشغول جراحی بر روی قلبتان است، قلب متوقف شده و از خون پر و خالی نمیشود.
تعداد رگهایی که در حین جراحی بایپس میشوند به تعداد سرخرگهای کرونری و شاخههای اصلی مسدود شده آنها بستگی دارد. جراح شما میتواند یک بایپس را به روشهای مختلفی انجام دهد. او ممکن است قسمتی از سیاهرگ دراز پای شما (ورید صافن) یا سرخرگ رادیال در بازو را بردارد. جراح یک انتهای رگ را به آئورت (سرخرگ بزرگی که از قلب خارج میشود) در نزدیکی منشا سرخرگهای کرونری بخیه میزند و انتهای دیگر را به سرخرگ کرونری آسیب دیده در زیر ناحیه مسدود شده پیوند میزند. بنابراین، یک مسیر جدید برای عبورخون از کنار ناحیه مسدود شده ایجاد میشود.
در بسیاری از موارد، حداقل یک بایپس با استفاده از بخشی از یک یا هر دو سرخرگ پستانی داخلی موجود در پشت استخوان جناغ دیواره سینه شما انجام میشود. این سرخرگها از آئورت منشا میگیرند بنابراین جراح دیگر مجبور نیست که کل یک رگ را جدا سازد. او میتواند یک انتهای سرخرگ را از دیواره قفسه سینه جدا کرده و آنرا به سرخرگ کرونری در زیر محل انسداد پیوند بزند. سرخرگهای باقی مانده دیواره قفسه سینه را با خون کافی تغذیه میکنند. از این سرخرگهای پستانی بطور شایعی استفاده میشود، چرا که انسداد مجدد آنها بعد از عمل جراحی بسیار نادر است.
بعد از اتمام عمل، جراح باید اطمینان حاصل نماید که قلب شما به خوبی خونرسانی میشود، خون نشت نمیکند و در لمس کردن آن ناحیه نرم است. همچنین انجام یک آنژیوگرافی قلبی در حالیکه هنوز روی میز جراحی دراز کشیدهاید این امکان را ایجاد میکند که پزشک مطمئن شود، سرخرگها نشت داخلی ندارند. سپس جراح، قلب شما را بوسیله شوک الکتریکی دوباره به کار میاندازد و فعالیت قلبی از دستگاه قلب-ریه به قلب شما بازگردانده میشود.
دستگاه قلب-ریه یا دستگاه بایپس قلبیریوی که وظیفه قلب و ریهها را به عهده میگیرد، جراح را قادر میسازد تا قلب شما را متوقف کرده و عمل بایپس سرخرگها، بازسازی یا تعویض دریچه یا پیوند قلب را انجام دهد. درحالیکه قلب متوقف شده است و خون دریافت نمیکند، سرد میشود تا به اکسیژن کمتری نیاز داشته باشد و به بافت قلبی هم آسیبی نرسد.
در ابتدای عمل، دمای قلب شما بوسیله یکی از تکنیکها پایین آورده میشود، تا این که به تدریج فعالیت آن کم و در نهایت متوقف شود. در این لحظه دستگاه قلب-ریه به کار میافتد، خون دارای اکسیژن کم (که از بدن شما به دهلیز راست شما جریان دارد) را قبل از ورود به قلب منحرف کرده و آنرا وارد یک واحد اکسیژنرسانی میکنند.
در اکسیژنرسان، اکسیژن در خون ایجاد حباب کرده و گلبولهای قرمز، اکسیژن را بر میدارند. سپس حبابهای هوا از خون دفع شده و دوباره خون به سمت آئورت برگردانده میشود. سپس خون اکسیژندار در تمام بدن شما به گردش در میآید.
دستگاه قلب-ریه میتواند تا ساعتها کارکند، این دستگاه توسط متخصصی که متخصص خونرسانی (پرفیوژنیست) نام دارد کنترل میشود. بعد از اتمام جراحی، جراح دوباره قلب شما را توسط شوک الکتریکی به کار میاندازد و دستگاه قلب-ریه را خاموش میکند و قلب و ریههای شما دوباره فعالیت پمپ کردن و اکسیژنرسانی خود را از سر میگیرند.
بعد از عمل جراحی، باید ۱ تا ۳ روز را در بخش مراقبتهای ویژه (ICU) بگذرانید، این بخش جایی است که کارکنانش به دقت فعالیت قلب شما را زیرنظر دارند. شما دارای یک لوله تنفسی بوده و حداقل به مدت چند ساعت به دستگاه تنفس مصنوعی متصل خواهید بود و همچنین در سینه شما لوله های درناژ موقتی برای تخلیه خون و مایعات اضافی تعبیه خواهد شد (در برخی از افراد به ویژه آنهاییکه دارای بیماریهای زمینهای ریوی میباشند، مدت زمان استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی بیشتر خواهد بود).
از گردن یا از زیر استخوان ترقوه در ناحیه سینه یک کاتتر وارد خواهد شد تا امکان کنترل فعالیت و فشار قلب شما ممکن شود. همچنین سیمهای دستگاه ضربانساز به عضله قلب شما وصل شده و پس از خروج از سینه به یک دستگاه ضربانساز وصل خواهد شد. از طریق یک راه داخل وریدی سرم تزریق میشود تا آب بدن شما کم نشود همچنین مسکنهای ضد درد نیز برای شما تجویز میشود.
برخی بیمارستانها از پمپ ضددرد استفاده میکنند تا بتوانید مقدار ورود داروهای ضددرد به داخل رگ را کنترل کنید. کاتتر کوچکی که در بریدگی سینه شما تعبیه شده است میتواند یک بیحس کننده موضعی را بطورمستقیم به محل جراحی بفرستد. پمپ ضد درد از طریق فشار دادن یک دکمه در کنار تخت فعال میشود. تحقیقات نشان میدهند که وقتی بیماران کنترل داروهای ضددرد خود را به دست میگیرند، درد بهتر کنترل میشود. همچنین این افراد در این حالت معمولا از داروی کمتری استفاده مینمایند. کنترل درد توسط خود بیماران باعث میشود که افراد سریعتر و راحتتر بهبود یابند.
لوله تنفسی بعد از چند ساعت برداشته میشود. بیشتر بیماران ظرف مدت ۲۴ ساعت بعد از عمل جراحی بایپس میتوانند بنشینند و پس از یک یا دو روز میتوانند راه بروند. وقتیکه پزشکتان قانع شد که قلبتان به ثبات رسیده است، میتوانید بخش مراقبتهای ویژه (ICU) را ترک کنید، در این صورت لوله ها و کاتترهای اضافی از بدن شما خارج میشوند. برخی افراد بعد از عمل جراحی دچار ریتم سریع قلبی و یا ریتم نامنظم قلبی میشوند. این حالت را میتوان به وسیله داروها درمان کرد. همچنین ممکن است حرکت قلب کند شود، در این حالت از ضربانساز مصنوعی استفاده میشود. ممکن است شما به حد کافی قوی بوده و بعد از ۵ تا ۷ روز از بیمارستان مرخص شوید.
عوارض عمل جراحی بایپس ممکن است شامل ذات الریه (پنومونی)، عفونت دستگاه ادراری و یا سکته مغزی باشند. کم خونی بعد از عمل جراحی شایع است، ولی بدن با گذشت زمان آن را جبران میکند. بینظمیهایی نیز در ریتم قلب ممکن است دیده شوند و در این صورت نیاز به درمان با دارو یا نصب ضربانساز وجود دارد.
معمولا دوران نقاهت بعدی در خانه چندین هفته طول میکشد تا شما به شرایط عادی برگردید. برخی افراد اشتهای خود را از دست میدهند و دچار یبوست میشوند. ممکن است به آسانی خسته، کسل یا افسرده شوید و یا خوابیدن برای شما دشوار شود. برخی افراد در محدودهای که رگهای خونی برداشته شدهاند نظیرساق پا دچار تورم میشوند. همچنین ممکن است در قسمت شانهها و بالای کمرتان دچار درد عضلانی شوید. این عوارض، طبیعی بوده و ممکن است در عرض ۴ تا ۶ هفته از بین بروند.
بهبودی کامل معمولا چندین ماه طول میکشد، این امر تا حدی به بهبود استخوان جناغ شما ربط دارد که ممکن است دردناک باشد. حتماً درباره عوارض ناراحت کنندهای که دارید با پزشک خود صحبت کنید.
پزشک به شما کمک میکند تا هرچه زودتر به شرایط عادی بازگردید. او ممکن است پیشنهاد کند که به تدریج کارهایی مانند پیادهروی، بیرون رفتن از خانه با دوستان، انجام دادن کارهای سبک خانه یا کارهای حیاط و بالارفتن از پلهها را انجام بدهید.
عمل جراحی بایپس سرخرگ کرونری باعث بهبود علایمی مانند آنژین در بیشتر افراد (در حدود ۹۰درصد) میشود و ممکن است طول عمر بیماران پرخطر را افزایش دهد. بیشتر افراد میتوانند بعد از عمل جراحی به سرکارهای معمولی خود بازگردند و تا سالها علایمی هم دیده نمیشود. اما جراحی بایپس، بیماری سرخرگ کرونری را درمان نمیکند. ممکن است انسدادهای جدیدی در سایر قسمتهای سرخرگها ایجاد شوند و خون در رگهای پیوندی نیز لخته ببندد. بعضی شاخههای سرخرگها خیلی کوچکند، لذا اصلاح آنها با عمل جراحی بایپس ممکن نیست و انسداد این سرخرگهای کوچک ممکن است منجر به آنژین قلبی شود.
از نظر آماری، در حدود ۴۰ درصد افراد جراحی شده علایم انسداد جدید در پیوندهای بایپس شده را در عرض ۱۰ سال پس از عمل جراحی نشان میدهند.
کنترل عوامل خطری که منجر به ایجاد انسداد میشوند، مهمترین راهی است که شما و پزشکتان میتوانید بیماری سرخرگ کرونری را با آن کنترل نمایید. حفظ وزن طبیعی یا کاهش وزن درصورت نیاز، ترک سیگار، خوردن غذای سالم قلبی و انجام منظم ورزش در چنین حالتی از اهمیت زیادی برخوردار است. پزشک در کنار شما برای کنترل مطلوب کلسترول بالا، فشارخون بالا و دیابت تلاش خواهد کرد. در چند ماه اولیه پزشکی که با او در تماس هستید شما را هر ۱ تا ۳ ماه ویزیت خواهد کرد و سپس حداقل سالی یکبار وضعیت شما باید توسط پزشک بررسی شود.
احتمالاً به شما توصیه میشود آسپیرین را برای مدت نامحدودی مصرف کنید. همچنین ممکن است پزشکتان داروهایی مانند مهارکنندهای ACE، مهارکنندههای بتا، یا داروهای کاهنده کلسترول را برای کمک به کنترل بیماریتان و بهبود علمکرد قلبتان تجویز نماید.
متخصصان قلب در برخی از مراکز پزشکی از دو روش جایگزین برای جراحی بایپس قلبی به منظوریافتن روشهایی با تهاجم کمتر و قیمت ارزانتر برای درمان بیماری سرخرگ کرونری استفاده میکنند. هردوی این روشها جایگزینهای نوید بخشی میباشند، اما نتایج و پیامد آنها در درازمدت، همچنان درحال بررسی است.
بایپس سرخرگ کرونری به روش PACA یا PortCAB
در این روش، قلب شما متوقف میشود و از یک دستگاه قلب-ریه استفاده میشود. جراح برشهای کوچکی را به نام ورودی در سینه شما ایجاد میکند و ممکن است قسمتی از استخوانهای دنده روی قلبتان را بردارد. او پیوند بایپس را از طریق این ورودیها انجام میدهد و بجای دیدن مستقیم محل عمل جراحی از طریق مانیتورها محل عمل جراحی را مشاهده مینماید.
بایپس سرخرگ کرونری با حداقل تهاجم (MID CAB)
این روش بدون استفاده از دستگاه قلب-ریه انجام میشود و این درحالیست که قلب شما کماکان میتپد. از این روش تنها زمانی استفاده میشود که قرار است تنها یک یا دو سرخرگ بایپس شوند. جراح ورودیهای کوچکی را به شکلی که توضیح داده شد ایجاد میکند و همچنین برش کوچکی را درست در بالای سرخرگ دچار انسداد ایجاد میکند به این ترتیب او به جای استفاده از مونیتور به طور مستقیم محل انجام عمل جراحی را میبیند. معمولا در این عمل جراحی از یک سرخرگ دیواره قفسه سینه (سرخرگ پستانی) استفاده میشود.