نارسایی احتقانی قلب

ممکن است نارسایی احتقانی قلب ناشی از ناتوانی قلب در پرشدن کامل از خون و یا ضعیف شدن عملکرد عضلات قلب برای پمپ کردن خون باشد. قلب با پمپ کردن خون، آن را در سراسر بدن پخش می‌کند. عملکرد کاهش یافته و پمپاژ غیرموثر قلب باعث تجمع مایع (احتقان) و برگشت خون به عقب یعنی به ریه‌‌ها و سایر بافت‌های بدن می‌گردد. ممکن است این شرایط به آهستگی وخیم شود. اغلب نارسایی قلب تا سال‌ها بدون علایم بالینی یا با علایم اندکی باقی می‌ماند و معمولا قلب ضعف تدریجی خود را جبران می‌کند.

هر چیزیکه به قلب آسیب بزند، می‌تواند باعث نارسایی قلبی شود. امروزه مبتلایان به نارسایی قلبی به مدت طولانی‌تری زندگی می‌کنند و با وجود مشکلاتی که در طول سالیان به قلبشان استرس وارد می‌کند، زنده می‌مانند. معمولا تشخیص علت اصلی نارسایی قلبی دشوار است، اما اگر نارسایی قلبی در شما تشخیص داده شده باشد به احتمال زیاد به یک یا چند مورد از موارد زیر را مبتلا بوده‌اید:

• بیماری سرخرگ کرونری
• حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد)
• فشار خون بالا
• آریتمی (اختلال ریتم قلب)
• بیماری دریچه قلب
• دیابت (بیماری قند خون)
• کاردیومیوپاتی (بیماری عضله قلب)
• بیماری ژنتیکی یا مادرزادی قلبی
• استعمال الکل یا مواد مخدر

نارسایی احتقانی قلب بیماری شایع و خطرناکی می‌باشد. لذا پزشکان تحقیقات فراوانی برای نحوه درمان صحیح آن انجام داده‌اند. در نتیجه درک و آگاهی پزشکان از نحوه کنترل و درمان این بیماری همواره رو به تکامل است. معمولا درمان قطعی و خاصی برای نارسایی قلبی وجود ندارد، ولی مبتلایان به این بیماری می‌توانند با ترکیبی از تغییرات سالم در شیوه زندگی، استفاده از داروها و احتمالا جراحی، سال‌های سال زندگی رضایت‌بخشی داشته باشند.

علائم بالینی نارسایی قلبی
اگر دچار هر یک از علائم بالینی زیر شدید، بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید:

• تنگی نفس، به خصوص هنگام دراز کشیدن و در حین فعالیت
• بیدار شدن از خواب به علت تنگی نفس
• خستگی نامعمول یا خواب‌آلودگی
• سرفه در هنگام فعالیت و یا دراز کشیدن
• خلط صورتی رنگ
• ادم و ورم در ساق‌ها و مچ پاها
• از دست دادن اشتها و یا احساس عدم هضم غذا
• ورم شکمی
• ورم ناگهانی، افزایش وزن ناشی از احتباس مایعات
• تپش قلب

تشخیص نارسایی قلبی

قلب نسبت به آنچه که شما روزانه از آن استفاده می‌کنید، قدرت و توان بیشتری دارد. لذا اگر قلب آسیب مختصری ببیند می‌تواند کاهش پمپاژ خود را جبران نماید. این امر با بزرگ شدن قلب، افزایش توده عضلانی قلب و تپش سریع‌تر قلب صورت می‌گیرد. همچنین بدن سعی می‌کند از طریق افزایش فشار خون و انحراف خون از برخی اندام‌های کمتر حیاتی به منظور حفظ جریان خون قلب و مغز، ضعف قلب را جبران نماید. ممکن است این مکانیسم‌های جبرانی شروع علایم نارسایی قلبی را تا مدت‌ها به تعویق بیاندازند، اما با افزایش حجم کار قلب، سرانجام علایم نارسایی قلب بروز می‌کنند.

ممکن است کاهش عملکرد قلب به نظر ناگهانی بیاید ولی زمانیکه علایم نارسایی قلب در شما تشخیص داده می‌شود، در حقیقت فعالیت قلب از مدتی قبل کاهش یافته است. بسیاری از علایم نارسایی قلبی مشابه با علایم سایر بیماری‌ها می‌باشند، لذا این علایم لزوما نارسایی قلبی را نشان نمی‌دهند.

به خصوص اگر در گذشته سابقه بیماری‌های قلبی و علائمی مانند تنگی تنفس، خستگی غیرطبیعی و تورم را داشته باشید، پزشک احتمال حمله قلبی را در شما در نظر می‌گیرد. پزشک با استفاده از یک گوشی پزشکی می‌تواند احتمال وجود نارسایی قلبی را ارزیابی نماید. این کار از طریق گوش دادن به قفسه سینه برای بررسی وجود رال‌ها یا صداهای خراشنده‌ای که نشان دهنده وجود مایع در ریه‌‌ها می‌باشند و گوش دادن به قلب برای بررسی وجود صدای نشان دهنده مورمور قلبی یا یک ضربان خیلی سریع و بسیار نامنظم قلب انجام می‌گیرد. استفاده از ضربات آهسته و پیوسته که پزشک با استفاده از دست‌های خود انجام می‌دهد، روش دیگری برای تشخیص وجود مایع در ریه‌‌ها می‌باشد. پزشک به دقت به رگ‌های گردن نگاه می‌کند تا نشانه‌های افزایش حجم مایعات را ببیند و پاها و زانوهای شما را برای تشخیص ادم و تورم فشار می‌دهد. وجود ادم و تورم یکی از نشانه‌های وجود آب اضافی در زیر پوست می‌باشد.

پزشک می‌تواند بررسی‌های متعددی را به منظور تایید تشخیص خود انجام دهد:

• عکس‌برداری با استفاده از اشعه ایکس از قفسه سینه. ممکن است این عکس قفسه سینه، بزرگ شدن قلب و تجمع مایعات در ریه‌‌ها را نشان دهد.
• نوار قلب (الکتروکاردیوگرام یا ECG) ممکن است تغییرات ریتم قلب، افزایش ضخامت قلب و یا نشانه‌های پیشین آسیب قلبی را نشان دهد.
• اکوکاردیوگرافی، اندازه ‌قلب و تحرک دیواره قلب در طول انقباض و انبساط قلب را اندازه‌گیری می‌کند. اکوی قلبی همچنین می‌تواند عملکرد کلی عضله قلب را اندازه‌گیری کند و بیماری‌های دریچه‌ای قلب را نشان دهد.
• استرس‌تست‌ورزشی ممکن است به تعیین علت علایم بالینی شما کمک کند.
• تصویربرداری هسته‌ای ممکن است برای ارزیابی عملکردکلی عضله قلب شما لازم باشد.
• ام.آر.آی (MRI)، ممکن است به تشخیص علت و ارزیابی توان کلی قلب کمک کند.
• اگر چه تکنیک‌های کاتترگذاری قلبی یا تصویربرداری هسته‌ای معمولا برای تشخیص نارسایی قلبی لازم نمی‌باشند، ولی این تکنیک‌ها می‌توانند اطلاعاتی درباره نحوه آسیب دیدن قلب فراهم کنند و همچنین پزشکان را قادر می‌سازند تا آن دسته از نارسایی‌های قلبی را که می‌توان تصحیح نمود، شناسایی نمایند. آزمایش‌های جدید خونی، غلظتBMP (هورمونی که در قلب تولید می‌شود) یا NT–pro BNP (جز اصلی BNP) را اندازه‌گیری می‌کنند. هر دوی این موارد نشانگر دیسترس قلبی می‌باشند. میزان زیاد این مواد مبین وجود نارسایی قلبی و شدت آن است.

درک نارسایی قلبی

با دانستن اینکه در اثر نارسایی قلبی چه اتفاقاتی در بدن شما رخ می‌دهد و درمان آن چگونه باعث بهبود فعالیت‌های قلب شما می‌شود، زندگی با نارسایی قلبی و ادامه درمان آسان‌تر می‌شود. نارسایی قلبی ممکن است در اثر اختلال سمت راست یا سمت چپ و یا هر دو سمت قلب رخ دهد. معمولا نارسایی قلبی در سمت چپ قلب رخ می‌دهد. سمت چپ قلب قدرتمندتر بوده و خون را به سراسر بدن پمپ می‌کند. دهلیز چپ قلب، خون را از ریه‌‌ها تحویل گرفته و آن را به بطن چپ می‌فرستد و از آنجا خون وارد گردش خون عمومی بدن می‌شود. اگر بطن چپ قلب، ضعیف شود و نتواند خون دریافتی را کاملا به جلو پمپ نماید، خون به سمت عقب و به داخل ریه‌‌ها پس می‌زند.

وقتیکه بطن چپ نتواند به درستی منقبض شود، نارسایی سیستولی قلب روی می‌دهد. در نارسایی سیستولی، با هرضربان قلب مقادیرکافی خون به سراسر بدن پمپ نمی‌شود. وقتیکه دیواره‌های عضلانی قلب سفت می‌شوند و نمی‌توانند به حد کافی شل (ریلکس) شوند، نارسایی دیاستولی رخ می‌دهد. در نارسایی دیاستولی، قلب سفت شده و نمی‌تواند در بین انقباضات از خون کافی پر شود. در هر دو حالت (نارسایی سیستولی و نارسایی دیاستولی) خون وارده شده به سمت چپ قلب به سمت عقب یعنی به داخل بافت ریه پس می‌زند. وقتیکه تجمع خون در رگ‌های کوچک ریه‌ها (مویرگ‌ها) به نقطه بحرانی رسید، خون به داخل کیسه‌های هوایی (آلوئول‌ها) نشت کرده و احتقان ریوی ایجاد می‌شود. این تجمع خون که موسوم به “ادم‌ریوی” می‌باشد، تنفس را دشوار می‌کند.

ممکن است احتقان ریوی موجب بروز علایم مختلفی شود: در هنگام فعالیت نتوانید به خوبی تنفس کنید، بعلت تجمع خون در ریه‌ها به هنگام دراز کشیدن، دچار تنگی نفس شوید، مشکلات تنفسی شما را از خواب بیدار کند، برای تنفس راحت‌تر در طول شب نیاز به استفاده از بالش‌های بیشتری داشته باشید. خس‌خس سینه و سرفه بویژه اگر سرفه توام با خلط صورتی رنگ باشد، نشانه دیگری مبنی بر تجمع مایع در ریه‌ها است.

همچنین نارسایی قلبی ممکن است سمت راست قلب را متاثر کند. نارسایی سمت راست قلب به دلیل بیماری ریوی یا در نتیجه نارسایی سمت چپ قلب اتفاق می‌افتد. سمت راست قلب، خون برگشتی از بدن را دریافت می‌کند و آن را به داخل ریه‌‌ها پمپ می‌کند تا اکسیژنه شود. ممکن است سمت راست قلب توسط فشار برگشتی ناشی از نقص بطن چپ آسیب ببیند. وقتی که توانایی سمت راست قلب برای پمپاژخون، کاهش می‌یابد، خون به سمت عقب یعنی به داخل سیاهرگ‌ها بر‌می‌‌گردد و باعث تورم بافت‌ها و اعضای بدن می‌شود. این نوع ادم بیشتر در ساق‌ها، مچ پاها و پاها دیده می‌شود. سیاهرگ‌های گردن نیز ممکن است متورم شوند. اندام‌های شکمی بویژه کبد و حفره شکمی که شامل روده‌ها می‌باشد نیز ممکن است بزرگ و حساس شوند که باعث می‌شوند شما احساس تهوع یا پری شکمی نمایید.

همچنین با کاهش توان پمپاژ قلب، گردش خون عمومی نیز کاهش می‌یابد. برخی از افراد، علایم مربوط به خون‌رسانی ناکافی در سایر اندام‌ها را تجربه می‌کنند. اگر به کلیه‌ها خون کافی نرسد، کلیه‌ها از طریق احتباس مایعات واکنش می‌دهند یعنی آب و سدیم را به خوبی دفع نمی‌کنند. فعالیت‌های طبیعی کلیه شامل کنترل تعادل اسید–باز و تعادل پتاسیم درجریان خون می‌باشد. آسیب عملکرد کلیه، سطوح اسید–باز و پتاسیم را متاثر می‌کند. این اثر باعث احتباس مایعات در سراسر بدن می‌شود.

اگر به عضلات بدن، خون کافی نرسد احساس ضعف و خستگی غیرطبیعی خواهید کرد (به ویژه در حین فعالیت). اگر به مغزخون و اکسیژن کافی نرسد ممکن است احساس سبکی سر، سرگیجه، عدم هشیاری و فراموشی کنید.

برخی از داروها می‌توانند توان پمپاژ قلب شما را از راه‌های مختلفی تقویت کنند. داروهای ادرارآور احتباس مایعات را کاهش می‌دهند. هنگامیکه در شما نارسایی قلبی تشخیص داده می‌شود، باید از علایم نارسایی قلبی آگاهی داشته باشید تا بتوانید این علایم و تغییرات آنها را تشخیص داده و به پزشک خود گزارش کنید. ماهیت این علایم ممکن است اطلاعات زیادی درباره محل ضعیف شدن پمپاژ قلب به پزشک دهد و نحوه تاثیر داروها و نحوه پیشرفت درمان را مشخص نماید. با درمان مناسب شما می‌توانید از انجام فعالیت‌های طبیعی لذت ببرید.

کسر جهشی (Ejection Fraction یا EF) چیست؟
حتی در افراد سالم، کل خون موجود در بطن‌ها با هر ضربان قلب به خارج از قلب پمپاژ نمی‌شوند. در طول یک انقباض خوب، بطن‌ها حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد کل حجم خون بطن‌ها را به خارج از قلب پمپ می‌کنند. پزشکان به این درصد کسر جهشی (EF) می‌گویند. EF یکی از شاخص‌های فعالیت پمپاژ قلب می‌باشد. وقتی که یک فرد سالم ورزش می‌کند و عضلاتش به خون بیشتری نیاز می‌یابند، کسر جهشی (EF) او ممکن است ۵ درصد یا بیشتر افزایش یابد.
در یک فرد مبتلا به نارسایی قلبی، کسر جهشی (EF) ممکن است به ۲۰ الی ۳۰ درصد کاهش یابد و این بدان معناست که قلب نسبت بسیار کمتری از حجم خون موجود در خود را پمپ می‌کند. یکی از روش‌هایی که قلب کاستی‌های خود را جبران می‌کند، بزرگ شدن است و این باعث می‌شود که بطن‌ها خون بیشتری را پمپ نمایند. حتی زمانی که کسر جهشی به ۲۰ الی۳۰درصد می‌رسد، افزایش حجم خون موجود در یک بطن بزرگ شده باعث می‌شوند که قلب بتواند خون کافی را برای خون‌رسانی به بدن پمپ می‌کند. همچنین ممکن است قلب بسیار سریع‌تر بتپد تا بتواند خون‌رسانی کافی داشته باشد. اما این مکانیسم‌های جبرانی تنها تا حدی جواب می‌دهند و بعد از رسیدن به آن حد، دیگر قلب امکان جبران کاهش EF (بویژه در زمان استرس) را نخواهد داشت.

زندگی با نارسایی قلبی

برخی از بیماری‌ها قادر به ایجاد نارسایی قلبی می‌باشند. نارسایی قلبی علایم بسیار متنوعی دارد. درمان نارسایی قلبی بسیار فردی است، یعنی در هر فردی با فرد دیگر متفاوت است. گاهی ممکن است نارسایی قلبی در اثر از بین رفتن علت زمینه‌ای آن از بین برود. برای مثال، در برخی از موارد پزشکان می‌توانند یک دریچه دچار مشکل را ترمیم کنند، جریان خون یک سرخرگ کرونری مسدود شده را احیا کنند، و یا یک اختلال ریتم (آریتمی) را تصحیح نمایند و بدینوسیله نارسایی قلبی را درمان نمایند. اما برخی از اشکال نارسایی قلبی را نمی‌توان درمان کرد. درمان موفق نارسایی قلبی با این موارد همراه است: تغییرات سالم در شیوه زندگی به‌ منظور تخفیف علایم و کاهش سرعت پیشرفت بیماری، مصرف دارو برای تقویت فعالیت پمپاژ و کاهش بارکاری قلب و در برخی از موارد، انجام عمل جراحی یا حتی پیوند قلب. بدون تردید زندگی با نارسایی قلبی بدین معناست که باید به طورمنظم با پزشکتان ملاقات کنید و بلافاصله هرگونه تغییر در وضعیت بیماری خود را به وی گزارش کنید.

بیشتر افراد مبتلا به نارسایی خفیف تا متوسط قلبی، می‌توانند با تغییرات سالم در شیوه زندگی همراه با دارو درمانی زندگی فعالی داشته باشند. بدون تردید پزشک معالج این موارد را توصیه خواهد کرد: سیگار را ترک کنید؛ در صورت اضافه وزن، وزن خود را کاهش دهید؛ غذاهای کم چربی و کم نمک (سدیم) بخورید؛ از سوء مصرف الکل بپرهیزید؛ مصرف کافئین (قهوه) را محدود کنید و از استرس اجتناب کنید. بیشتر افراد مبتلا به نارسایی قلبی از انجام یک برنامه ورزشی بهره می‌برند به شرط آنکه متناسب با شدت نارسایی قلبی و سلامت عمومی‌شان باشد. از پزشک خودتان بپرسید که چه چیزهایی برای شما مفید می‌باشند.

نظارت بر میزان مصرف سدیم

احتباس مایعات یکی از علایم اولیه نارسایی قلبی می‌باشد. مقادیر زیاد سدیم (نمک) موجود در رژیم غذایی باعث افزایش احتباس مایعات میشود. پزشکان ممکن است به شما توصیه نمایند که مصرف روزانه نمک را به یک الی دو گرم (۱۰۰۰ الی ۲۰۰۰ میلی‌گرم) کاهش دهید. در واقع این مقدار نمک کمتر از یک قاشق چایخوری نمک می‌باشد. محدود نمودن مصرف نمک به کاهش فشارخون و افزایش تاثیر برخی از داروها مثل داروهای ادرارآورکمک می‌کند.

اگر مبتلا به نارسایی شدید قلبی ‌باشید، ممکن است به شما توصیه شود که مصرف مایعات خود را نیز کم کنید (البته مصرف روزانه مایعات نباید کمتر از ۲ لیتر شود).

غذاهای فرآوری شده اغلب حاوی مقادیر زیادی سدیم (نمک) هستند. کنترل مقادیر سدیم در غذای رستوران نیز دشوار است. ممکن است آشپزی در منزل انتخاب بهتری باشد. به هنگام آشپزی به غذای خود نمک نزنید و سر سفره غذا نیز، نمک نیاورید. درعوض از ادویه‌جات، سبزی‌ها و فلفل در غذایتان استفاده کنید. مراقب جایگزین‌های نمک باشید،

برخی از آنها پتاسیم زیادی دارند. قبل از استفاده از هر گونه جایگزینی، آن را با پزشک خود مطرح نمایید. سعی کنید پختن انواع غذاهای خوشمزه و سالم را یاد بگیرید. اگر فرد دیگری برای شما آشپزی می‌کند، از او بخواهید که پختن غذاهایی را یاد بگیرد که شما می‌توانید آنها را بخورید. این فرد را با خودتان به نزد پزشک یا متخصص تغذیه خود ببرید تا در جریان امور مربوط به آشپزی قرار بگیرد.

امروزه برخی از رستوران‌ها فهرست غذاهایی دارند که به شما کمک می‌کنند تا غذاهای سالم‌تری را برای خوردن انتخاب کنید. اگر غذا در رستوران به ‌صورت تازه طبخ می‌شود، می‌توانید از سرآشپز بخواهید که به غذای شما نمک نزند.

قطع مصرف نمک و سدیم
بیشتر غذاهای تازه، حاوی نمک اندکی هستند اما اکثر غذاهای آماده طبخ یا فرآوری شده حاوی نمک بسیار زیادی می‌باشند. بیشتر این نمک در هنگام طبخ یا فرآوری غذا به آن افزوده می‌شود. اکثر رستوران‌ها در هنگام آماده‌سازی غذا، نمک زیادی به غذا می‌زنند. تنها راه اطمینان از میزان نمک موجود در غذاهای بسته‌بندی شده، کنترل میزان نمک آن در برچسب غذایی می‌باشد.
باید به تدریج با توجه به نکات زیر، میزان مصرف نمک خود را کاهش دهید:

• ابتدا با حذف نمک از سر سفره غذا شروع کنید، بعنوان جایگزین نمک می‌توانید از ادویه‌های گیاهی استفاده کنید که اغلب مفید بوده و در طعم‌های مختلف وجود دارند.
• یاد بگیرید که چگونه بجای نمک از ادویه‌ها استفاده کنید. غذای خود را با استفاده از گیاهان خشک، ادویه‌ها، لیمو یا آب لیمو، سرکه و طعم دهنده‌های بدون نمک میل کنید.
• بجای سبزی‌های کنسرو شده، سبزی تازه یا منجمد شده بخرید.
• غذاهای کنسروشده را پس از باز کردن زیر آب بشویید تا نمک آن شسته شود (به عنوان مثال کنسرو تون ماهی یا لوبیا).
• همیشه محصولات غذایی کم نمک یا بدون نمک را انتخاب کنید.
• از ماهی، مرغ و گوشت قرمز تازه بجای انواع دودی، کنسرو شده و فرآوری شده (نظیر سوسیس و ژامبون) استفاده کنید.
• ازمصرف غذاهای نمک سود (همبرگر و ژامبون) یا غذاهای شور (خیارشور، زیتون شور و ….) و چاشنی‌های حاوی نمک (مانند سس خردل، سس کباب یا باربی‌کیو، سس گوجه فرنگی یا کچاپ) خودداری کنید. حتی مصرف سس سویای کم سدیم را محدود نموده و در صورت مصرف، آن ‌را به عنوان جایگزین نمک سر سفره غذا داشته باشید.
• برنج، ماکارونی و غلات را بدون استفاده از نمک بپزید. از مصرف برنج، غلات یا ماکارونی‌های طعم دار پرهیز کنید چرا که حاوی نمک فراوانی هستند.
• از مصرف غذاهای منجمد آماده، سوپ‌ها و غذاهای کنسروشده و سس‌ها و همچنین سس سالاد پرهیز نمایید. شما می‌توانید در منزل با استفاده از گوجه فرنگی سس بدون نمک تهیه کنید و آن‌را در مقادیر کوچک برای استفاده‌های بعدی در فریزر نگاه دارید. همچنین می‌توانید سس سالاد را با استفاده از روغن و سرکه تهیه نموده و برای چند روز استفاده کنید.
• اکثر رستوران‌ها جهت آماده‌سازی غذا مقادیر زیادی نمک به آن می‌افزایند. هنگامیکه در رستوران غذا می‌خورید، می‌توانید از سرآشپز بخواهید که غذای شما را بدون نمک تهیه کرده و از ادویه‌های دیگر استفاده نماید. بسیاری از مدیران رستوران‌ها از تامین نظر شما خوشحال می‌شوند.

کنترل وزن و تورم

نظارت و کنترل دقیق وزن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. افزایش ناگهانی وزن نشان دهنده تجمع مایعات در بدن می‌باشد. به منظور پیگیری دقیق و تعیین وزن خود، روش زیر را دنبال کنید:

• از پزشکتان بخواهید که شما را وزن کند و وزن خشک شما را محاسبه نماید. منظور از وزن خشک، وزن بدن بدون مایع احتباس یافته می‌باشد. عدد مربوط به وزن خشک خودتان را یادداشت کنید.
• هر روز خود را وزن کنید. بهتر است هر روز صبح‌ بعد از ادرارکردن خود را وزن نمایید. وزن‌ ممکن است در حدود یک کیلوگرم نوسان داشته باشد که این میزان به رژیم غذایی و سطح فعالیت بستگی دارد.
• بلافاصله بعد از توزین روزانه، وزن خود را یادداشت کنید و آن را با وزن خشک شما که پزشکتان محاسبه نموده است، مقایسه بکنید و نه با وزن دیروزتان.
  یکی دیگر از علایم بالینی احتباس مایعات، ورم غیرطبیعی (ادم) می‌باشد. تورم قابل رویت در زانوها، ساق‌ها یا دست‌ها؛ تنگ شدن کفش‌ها، تنگ شدن انگشتر‌ها و یا تنگ شدن لباس‌ها در اطراف کمر ممکن است از علایم بالینی تشخیصی برای ادم باشد.
  اگر روزانه بیش از یک کیلوگرم و یا هفته‌ای بیش از دو کیلوگرم افزایش وزن پیدا کردید و یا اگر بیش از حد معمول ورم کردید، پزشک ممکن است داروهای شما را تغییر دهد یا موارد زیر را به شما توصیه نماید:
• کاهش دریافت سدیم در رژیم غذایی در حدود ۵۰۰ میلی‌گرم (حدود یک چهارم قاشق چای‌خوری) یا بیشتر در هر روز.
• کاهش میزان مصرف مایعات در حدود یک یا دو فنجان در روز.

ورزش

ممکن است ورزش با شدت متوسط روش خوبی برای مقابله با خستگی ناشی از نارسایی قلبی باشد، اما قبل از شروع ورزش با شدت متوسط این موضوع را با پزشک خود بررسی کنید. همچنین ورزش برای کل بدن مفید است. احساس سلامتی و شادابی یکی دیگر از فواید ورزش می‌باشد. ممکن است انجام فعالیت بدنی با شدت متوسط در شما مناسب باشد. اگر در گذشته از لحاظ جسمانی فعال نبوده‌اید، سعی کنید با راهنمایی پزشک خود برنامه پیاده‌روی سالمی را شروع کنید.

اگر زندگی فعالی از نظر جسمانی دارید، فعالیت‌های روزمره خود را برای پزشک شرح دهید. محدودیت‌های فعالیت‌های جسمانی خود را که به منظور حفظ ایمنی توصیه شده‌اند را رعایت نموده و بر روی آنها تمرکز کنید. پزشکان ممکن است پیشنهاد کنند که از فعالیت‌های استرس‌زا مانند وزنه ‌زدن سنگین دوری کنید چرا که باعث افزایش فشارخون و تنگی نفس می‌شوند. اگر در گذشته استرس تست ورزشی انجام داده‌اید، پزشک ممکن است براساس نتایج آن بررسی، بتواند برخی از توصیه‌های مفید ورزشی را انجام دهد.

اگر در طول ورزش، دچار مشکلات تنفسی می‌شوید باید میزان فعالیت بدنی خود را محدود نمایید. در این مواقع باید بیشتر استراحت کنید تا حجم کار قلب کمتر شده و اجازه دهد که مایعات در بدن پخش شوند. وقتی احساس قدرت بیشتری ‌بکنید با نظر پزشک می‌توانید میزان فعالیت‌های خود را افزایش دهید.

استراحت کردن و خوابیدن

بسیاری از افراد مبتلا به نارسایی قلبی دچار خستگی‌های مفرط می‌شوند که با فعالیت‌های معمولی آنها تداخل می‌کند. همچنین ممکن است خستگی نشانه‌ای از بدتر شدن نارسایی قلب باشد. می‌توانید از فعالیت‌های بیش از حد اجتناب کرده و تاثیر خستگی را با روش‌های مختلفی کاهش دهید:

• در طول روز چرتی بزنید و استراحت کوتاهی کنید. خود را بیش از حد خسته نکنید. برای خواب شبانه خود، برنامه‌ریزی کنید و به آن وفادار باشید.
• بین فعالیت‌های استرس‌زای خود فاصله بگذارید و بین آنها استراحت بکنید. در طول فعالیت‌های روزمره خود، برنامه‌های مفرح و نشاط‌آوری را در نظر بگیرید و از اوقات خود بهترین لذت را ببرید.
• زیاد سخت نگیرید، عجله نکنید. از فعالیت‌های شتاب‌دار خودداری کنید.
• با کارهای ساده‌ای می‌توانید انرژی خود را ذخیره کنید: در هنگام دوش گرفتن در حمام و عوض کردن لباس برای رفتن به بیرون بنشینید، در طول آماده کردن غذا بنشیند؛ کارهای خود را گروه‌بندی نموده و طوری برنامه‌ریزی نماییدکه برای هر کاری مرتب طبقات ساختمان را بالا و پایین نروید.
• از ورزش‌های شدید در روزهای بسیار سرد یا بسیارگرم یا بلافاصله بعد از غذا خوردن بپرهیزید.
• از کمک گرفتن از دوستان و اقوام خود خجالت نکشید. خیلی از افراد از کمک کردن به شما خوشحال خواهند شد.
• اگر دیدید که خستگی شما دایما بدتر می‌شود، با پزشک خود تماس بگیرید.

ممکن است به علت مشکلات تنفسی، خواب راحتی نداشته باشید. برای یک خواب بهتر شبانه، سر و شانه‌های خود را روی بالش بگذارید یا حتی سعی کنید در حالت نشسته بخوابید. اگر داروها باعث می‌شوند که در طول شب مدام از دستشویی استفاده کنید، درباره تنظیم مقدار (دوز) مصرفی آنها یا تغییر زمان مصرف آنها با پزشک خود مشورت کنید.

بیشتر افراد مبتلا به نارسایی قلبی برای کسب بهترین نتایج، به ترکیبی از داروها نیازخواهند داشت. به منظور کاهش عوارض جانبی، ممکن است در وهله نخست پزشک دارویی با مقدار (دوز) اندک تجویز کند اما سپس به تدریج دوز آن را در طولانی‌مدت به مقدار مناسب افزایش دهد. باید همواره دارو‌هایتان را مطابق با مقدار تجویز شده مصرف نمایید. حتی اگر احساس کنید که در حال بهبودی هستید، نباید این روند را ترک کنید. باید چند روز قبل از اتمام داروهایتان، نسبت به تهیه یا خرید داروهای جدید اقدام کنید به این ترتیب دیگر هرگز وعده‌های مصرف داروی خود را از دست نمی‌دهید. اگر با خوردن داروها بدتر ‌شده یا در متوجه تغییراتی در علایم ‌بالینی خود شده‌اید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. شاید بتوان دوز دارو را تغییر داد، داروی دیگری مصرف نمود و یا این که این علایم بالینی را با روش دیگری کنترل نمود.

ادرارآورها: داروهای کاهش دهنده مایعات و سدیم

معمولا از داروهای ادرارآور برای دفع مایعات و سدیم اضافه‌ بدن استفاده می‌شود که در اثر علایم نارسایی قلبی در بدن تجمع یافته‌اند.کاهش دادن مایعات در ریه‌ها به تنفس هر چه بهتر شما کمک خواهد کرد و کاهش مایعات در سایر قسمت‌های بدن، باعث کاهش تورم و ناراحتی می‌شود . انواع مختلفی از داروهای ادرارآور وجود دارند که هر یک به صورت متفاوتی بر روی بدن عمل می‌کنند. پزشک در انتخاب بهترین و سازگارترین داروی ادرارآور با شما همکاری خواهد کرد.

برخی دیورتیک‌ها (داروهای ادرارآور) باعث می‌شوند که بدن پتاسیم یا منیزیم خود را از دست بدهد. ممکن است از دست دادن پتاسیم یا منیزیم به ریتم قلب و تاثیر سایر داروها اثر بگذارد. ممکن است پزشک توصیه نماید که غذاهای غنی از پتاسیم مثل موز، طالبی، گریپ‌فروت، زردآلو، آب پرتقال، گوجه‌فرنگی (به ‌ویژه گوجه فرنگی رسیده)، آلو و آب‌آلو بخورید. برخی از افرادیکه دچار کاهش سطح پتاسیم خون شده‌اند، ممکن است علایمی مانند کرامپ پا و یا خستگی را تجربه نمایند. اگر پتاسیم خون شما کم باشد، ممکن است پزشک مکمل‌های پتاسیمی تجویز ‌کند. هرگز نباید خودسرانه از این مکمل‌های پتاسیمی استفاده کنید.

بسیاری از افراد، دوست ندارند که از داروی ادرارآور مصرف کنند، چرا که تاثیر آن‌ها یعنی افزایش حجم ادرار از نظر ایشان ناراحت‌کننده است. بیشتر ادرارآورها کوتاه اثر هستند، لذا بیشترین ادرارسازی در طول ۲ تا ۳ ساعت اول مصرف دارو رخ خواهد داد. فورزماید یکی از این داروهای ادرارآور کوتاه اثر است. کلرتالیدون که یکی دیگر از داروهای ادرارآور پرمصرف است، طولانی‌اثر بوده و تا حدود ۶ ساعت اثر آن طول می‌کشد. شاید اگر داروی ادرارآور را صبح اول وقت در یک نوبت و یکبار هم بعدازظهر بخورید، بتوانید هم از پس کارهایتان برآیید و هم خواب شبانه خود را از دست ندهید. یادگرفتن نحوه تاثیر داروی ادرارآور در بدن مفید است و از آنجایی‌که این مکانیسم همواره یکسان خواهد بود بنابراین شما می‌توانید بر طبق آن برنامه‌ریزی کنید.

اغلب افرادیکه در معرض خطر نارسایی قلبی قرار دارند، همچنین در معرض مشکلات مثانه مانند بی‌اختیاری ادرار نیز می‌باشند. داروهای ادرارآور ممکن است باعث بروز یا تشدید این‌گونه ناراحتی‌ها بشوند. اغلب افراد خجالت می‌کشند که مشکلات ادراری خود را با پزشک خود در میان بگذارند. اگر پزشک سوالی در این خصوص از شما نپرسید، از وی راهنمایی بخواهید. بازار پر از محصولات مفید و مناسب برای مردان و زنان در این خصوص می‌باشد.

دیگوکسین: تقویت‌کننده انقباضات قلبی

دیگوکسین (دیجیتالیس یا دیجیتوکسین) انقباضات قلبی را تقویت کرده و تعداد ضربان قلب را کاهش می‌دهد. تقویت انقباضات قلبی منجر به بهتر شدن گردش خون و کاهش تورم بافت‌های بدن می‌گردد.

عوارض احتمالی دیگوکسین به خصوص در دوزهای بالا عبارتند از: سرگیجه، اضطراب، گیجی، تاری دید یا دوبینی، حالت تهوع یا از دست دادن اشتها. با اینحال بیشتر این علایم برای نارسایی قلبی یا استفاده از دیگوکسین اختصاصی نیستند. برای مثال، اگر میزان زیادی داروی ادرارآور مصرف ‌کنید، سرگیجه می‌تواند نشانه‌ای از کم آبی باشد. همچنین سرگیجه می‌تواند نشانه‌ای از سایر بیماری‌ها باشد. مثل همیشه هرگونه عوارض جانبی را بلافاصله به پزشک خود گزارش کنید. پزشک به‌ صورت دوره‌ای یک آزمایش خون را جهت بررسی سطوح دیگوکسین خون شما تجویز خواهد کرد.

داروهای کاهنده حجم کار قلب

داروهایی که در این زمینه به قلب شما کمک می‌کنند عبارتند از: مهارکننده‌های ACE و مهارکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs).

کوآنیزم Q10
کوآنزیم Q10 یا coQ10 یا «یوبی کوئی نون» یک ماده شبه ویتامینی است که به صورت طبیعی در هر سلول بدن وجود دارد. این ماده در واکنش‌های بیوشیمیایی که منجر به تولید انرژی می‌شوند، دخالت می‌کند. این ماده یک آنتی‌اکسیدان است یعنی از سلول‌ها در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. رادیکال‌های آزاد محصولات جانبی مضر ناشی از فعالیت سلولی می باشند . کوآنزیم Q10 به صورت یک مکمل غذایی فروخته می‌شود و همچنین در غذاهایی مانند گوشت احشاء، گوشت، ساردین، روغن سویا و بادام زمینی یافت می‌شود.

برخی تحقیقات حاکی از آنند که افراد مبتلا به نارسایی احتقانی قلب دارای سطوح اندکی از کوآنزیم Q10 هستند و از دریافت آن از طریق مکمل‌های غذایی بهره می‌برند. به افراد دچار این عارضه علاوه بر داروهای معمولی، کوآنزیم Q10 نیز داده شد، بنابراین گفتن اینکه کدام یک از این دو درمان موثر بوده، دشوار است. با این حال در تحقیق بهتر طراحی شده کوچک دیگری مشخص شد که افراد دچار نارسایی احتقانی قلب، از مصرف کوآنزیم Q10 سودی نمی‌برند. هم اکنون انجمن‌های پزشکی قلب معتقدند که بدون انجام تحقیقات بیشتر نمی‌توان کوآنزیم Q10‌ را به‌عنوان یک درمان موثر برای نارسایی احتقانی قلب توصیه نمود.

تاکنون هیچ عارضه جانبی مضری از مصرف CoQ10 گزارش نشده است. کوآنزیم Q10 ممکن است با داروی وارفارین تداخل کند، لذا اگر وارفارین می‌خورید، قبل از مصرف کوآنزیم Q10 با پزشک خود مشورت کنید.

مهارکننده‌های ACE

مهارکننده‌های ACE که زمانی برای کاهش فشارخون تجویز می‌شد امروزه به طور گسترده‌ای برای درمان نارسایی قلبی تجویز می‌شود. مهارکننده‌های ACE با مهار کردن تولید آنژیوتانسین ۲ (هورمونی که رگ‌های خونی را منقبض می‌کند و به مقدار فراوان در افراد دچار نارسایی قلبی یافت می‌شود)، می‌توانند اثرات مفیدی مثل گشاد (شل) کردن رگ‌ها و کاهش کار قلب به هنگام پمپ کردن خون داشته باشند. در یک فرد مبتلا به نارسایی قلبی، مهارکننده‌های ACE نه تنها باعث کاهش علایم می‌شوند، بلکه باعث افزایش امید به زندگی نیز می‌شوند. عوارض جانبی شایع عبارتند از: سرگیجه، فشارخون پایین، سرفه، واکنش آلرژیک، افزایش خطرناک سطوح پتاسیم و مشکلات کلیوی.

ARBs (مهارکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین)

ARBs گروه جدیدتری از داروهای پرمصرف در درمان فشارخون‌بالا می‌باشند. این داروها در افراد دچار نارسایی قلبی نیز که نمی‌توانند از مهارکننده‌‌‌هایACE مصرف کنند، تجویز می‌شوند. مهارکننده‌هایACE، نیز همانند ARB‌ها از طریق جلوگیری از بروز اثرات هورمون آنژیوتانسین ۲ و باز نگه داشتن رگ‌های خونی و کاهش دادن فشارخون عمل می‌کنند. مهارکننده‌های ACEبه خلاف ARB ها تولید آنژیوتانسین را کاهش نمی‌دهند، بلکه جلوی بروز اثرات آن را می‌گیرند. عوارض جانبی شایع این داروها عبارتند از: سرگیجه و سردرد. درصورت وقوع عوارض جانبی آزارنده باید با پزشکتان تماس بگیرید.

مهارکننده ARB و ACE ها هر دو می توانند باعث افزایش سطوح پتاسیم گردند و بر کارکرد کلیه تاثیر بگذارند. بنابراین ممکن است پزشک به طور مرتب خون شما را آزمایش نماید. شما باید از خوردن برخی از غذاها و محصولاتی مانند جایگزین‌های نمک های رژیمی خودداری کنید چرا که این مواد حاوی پتاسیم بالایی می‌باشند.

مهارکننده‌های بتا، داروهایی که فشار بر روی قلب را کاهش می‌دهند:

مهارکننده‌های بتا گروه دیگری از داروها می‌باشند که در بسیاری از بیماری‌های قلبی از جمله نارسایی قلبی تجویز می‌شوند. یک فرد مبتلا به نارسایی احتقانی قلب اغلب دارای سطوح بالای کاتکول‌آمین‌ها (هورمون‌هایی که بدن در مواجهه با استرس و ورزش تولید می‌کند) در جریان خونش می‌باشد. مهارکننده‌های بتا با جلوگیری از فعالیت این هورمون‌ها، سرعت ضربان قلب، فشارخون و نیاز قلب به اکسیژن را کاهش می‌دهند. در نتیجه، این داروها علایم بالینی را کاهش می‌دهند و از بزرگ شدن قلب و کاهش فعالیت قلب جلوگیری می‌کنند که نشان دهنده نارسایی قلبی است.

همچنین ممکن است مهارکننده‌های‌بتا اختلال ریتم قلبی (آریتمی) را از بین ببرند. مهارکننده‌های بتایی که معمولا برای آریتمی‌ها تجویز می‌شوند، شامل کارودیلول و متوپرولول می‌باشند.

در برخی افراد، مهارکننده‌های بتا ممکن است باعث خس‌خس سینه و تجمع آب در بدن شوند. همچنین این داروها ممکن است فشارخون فرد را کاهش دهند. کنترل مایعات بدن بخش مهمی از مراقبت از بیمار را در برمی‌گیرد، پس حتما با مشاهده علایم تورم، نفخ و افزایش وزن در اثر احتباس مایعات با پزشکتان تماس بگیرید.

مصرف بیش از حد نمک یکی از دلایل احتباس مایعات در افراد است. بنابراین اگر علایم احتباس مایعات در شما رخ دادند، مصرف نمک را قطع کنید. ممکن است لازم باشد که همراه با مهارکننده‌های بتا، داروی ادرارآور نیز مصرف کنید.

سایر داروهای نارسایی قلبی

پزشک ممکن است انواع دیگری از داروها را برای درمان نارسایی قلبی تجویز کند. این داروها بویژه در افرادیکه نمی‌توانند مهارکننده ARB ،ACE را تحمل کنند ممکن است شامل این موارد باشند: “آسپرین” یا “ضدانعقادها” برای جلوگیری از ایجاد لخته خون، داروهای ضدآلدوسترون (ادرارآورها) که جلوی بروز اثرات “آلدوسترون” (یک هورمون استرسی) را می‌گیرند که ممکن است باعث بدترشدن نارسایی قلبی شود و “هیدرالازین” به همراه “ایزوسورباید دی ‌نیترات” که از حجم کار قلب می‌کاهند. هر یک از این داروها یا گروه‌های دارویی دارای دستورالعمل کتبی مصرف دارو و عوارض جانبی احتمالی مخصوص به خود می‌باشند. همیشه از پزشک یا داروساز، دستورالعمل کتبی مصرف دارو را درخواست نمایید.

مهارکننده‌های کانال کلسیمی (مانند آملودیپین) در برخی از افراد مبتلا به نارسایی قلبی تجویز می‌شوند که نیاز به کنترل فشارخون دارند. مصرف این نوع داروها ممکن است به بهبود علایم نارسایی قلبی در برخی از افراد کمک کند، اما این نوع داروها باعث افزایش طول عمر نمی‌شوند.

نکاتی در رابطه با مصرف دارو

اگر مبتلا به بیماری‌های قلبی باشید، ممکن است شما هم زمان داروهای زیادی را با هم مصرف کنید. تهیه مداوم داروها و رعایت درست برنامه‌های زمانی مصرف داروها اغلب دشوار است، اما باید توجه داشت که مصرف بسیاردقیق و سرموقع این داروها از اهمیت حیاتی برخوردار است. در این قسمت به نکاتی اشاره می‌شود که به شما و اعضای خانواده‌تان در سازمان‌دهی و تنظیم مصرف مرتب داروها کمک نماید:

• یک وسیله برای سازمان‌دهی مصرف قرص بخرید (این وسیله در بیشتر داروخانه‌ها وجود دارد). این وسیله یک جعبه قرص است که دارای خانه‌هایی برای روزهای هفته و ساعات مختلف روز است. در آغاز هر هفته، جعبه را با دقت پر کنید، یا از فردی بخواهید که این کار را برای شما انجام دهد، بطوریکه در زمان نیاز به مصرف، داروها آماده باشند. همیشه جعبه قرص را در یک جای دم دستی مشخص برای مثال بر روی میز غذاخوری بگذارید.
• با کمک یک پزشک یا پرستار، یک جدول دارویی رسم کنید و تمام داروهای مصرفی، دوز (مقدار) آنها و زمان مصرف روزانه‌شان و نیز روزهایی از هفته که باید آنها مصرف شوند را در آن درج کنید. جدول را در یک جای مشخص مثلا پشت درب کابینت داروها بچسبانید و یک کپی از آن را برای پر کردن اطلاعات مورد نیاز جعبه قرص تهیه کنید. اگر انجام این کار برای شما دشوار است، از یکی از دوستان یا اعضای خانواده‌تان بخواهید که این کار را برای شما انجام دهد و با تغییر دستور مصرف و نوع داروها این لیست را برای شما به روز نماید. در تمام ویزیت‌های پزشکی این لیست را همراه خود داشته باشید.
• از پزشک یا دکتر داروساز بخواهید که اطلاعات مربوط به داروهای مصرفی را برای شما شرح دهد. این اطلاعات را در جایی قرار دهید که شما و تمام اعضای خانواده‌تان به آنها دسترسی داشته باشید.
• از پرسیدن برخی سوالات در مورد علت مصرف داروها و نحوه تاثیر آنها بر سلامتی خودتان خجالت نکشید. اگر جواب‌ها را متوجه نمی شوید از یکی از دوستان یا اعضای خود خانواده بخواهید که همراه شما با پزشک گفتگو نماید.
• یک روند ثابت برای مصرف داروهای روزانه خودتان ایجاد کنید. اگر مشکلی در مورد زمان مصرف داروهایتان دارید حتما این مورد را با پزشکتان در میان بگذارید (برای مثال ممکن است جهت عدم تداخل با برنامه خواب یا زمان فعالیت‌هایتان بخواهید که زمان مصرف داروهای ادرارآور را تغییر بدهید).
• اگر مصرف یک دوز دارو را فراموش کردید برای جبران آن در نوبت بعدی دو دوز دارو را با هم نخورید. با این حال به محض یادآوری در صورتی که مدت زیادی به مصرف دوز بعدی باقی مانده باشد، دوز فراموش شده دارو را مصرف کنید.
• اگر دو ساعت یا کمتر به زمان مصرف دوز بعدی باقی مانده باشد، دوز فراموش شده را رها کرده و دوز بعدی را سروقتش بخورید. دستورالعمل نحوه صحیح مصرف دوزهای فراموش شده داروها را از پزشکتان بپرسید.
• اگر عوارض جانبی نامطلوب در شما دیده شد، مصرف داروها را متوقف نکنید. بلافاصله با پزشکتان تماس گرفته و از او بپرسید که آیا می توان در نوع یا مقدار مصرف داروها تغییری داد. برخی عوارض جانبی بعد از سپری شدن مدتی از مصرف دارو خود به خود از بین می‌روند.
• مصرف هرگونه داروی دیگری از جمله مکمل‌های غذایی و داروهای بدون نسخه را حتما با پزشک خود در میان بگذارید. بسیاری از داروها با یکدیگر تداخل می‌کنند.
• اگر از نظر شما داروها گران می‌باشند و در پرداخت هزینه داروها مشکل دارید، با پزشک خودتان در این مورد مشورت نمایید. ممکن است داروهای مشابه ارزان قیمتی وجود داشته باشند.

آسیب عضله قلبی (کاردیومیوپاتی)

آسیب عضله قلبی از لحاظ لغوی به معنی بیماری عضله قلبی می‌باشد که می‌تواند ساختار قلب را دچار تغییر سازد. این بیماری ممکن است به طور قابل توجهی قدرت پمپ نمودن قلب را کاهش دهد و در نتیجه منجر به نارسایی قلبی شود. این حالت سردسته علل نیازمند پیوند قلب است. برخلاف بسیاری از انواع بیماری قلبی، این بیماری به طور شایعی قلب جوانان را مبتلا می‌سازد. این بیماری در هر دو جنس و در گروه‌های نژادی مختلف روی می‌دهند.

اغلب پزشکان علت آسیب عضله قلبی را نمی‌دانند. برخی موارد به ویژه نوع هیپرتروفیک اغلب ارثی است که به این معنی میباشد که این بیماری احتمالا قبلا در خانواده شما رخ داده است. برخی موارد توسط عفونت ویروسی، فشارخون بالای طولانی‌مدت و شدید، حمله پیشین قلبی یا سوء مصرف الکل ایجاد می‌شوند. جهت شناسایی بهتر علل و درمان این بیماری پیچیده، نیاز به تحقیقات بیشتری است.

تشخیص آسیب‌های عضله قلبی دشوار است و در نتیجه ممکن است به صورت درمان نشده باقی بمانند. انواع مختلف این بیماری منجر به بروز انواع مختلف آسیب می‌شوند. کاردیومیوپاتی دیلاته (گشاد شده) به این علت رخ می‌دهد که دیواره حفرات قلبی ضعیف شده و نمی‌توانند به شکل مطلوبی منقبض شوند. در عوض دیواره‌های قلب در کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک، ضخیم می‌شوند. کاردیومیوپاتی رستریکتیو (محدود کننده) سبب کاهش خاصیت کشسانی دیواره‌های قلب شده و توانایی قلب را برای پرشدن از خون محدود می‌کند. کاردیومیوپاتی ایسکمیک (ناشی از کاهش خون‌رسانی) در نتیجه اسکار بافت قلبی مرتبط با حمله قلبی ایجاد می‌شود.

علائم آسیب عضله قلبی عبارتند از: برخی علایم نارسایی قلبی یعنی تنگی نفس، نفخ، غش کردن، خستگی و درد قفسه سینه. اگر دچار چنین علایمی شدید بلافاصله به نزد پزشک خود مراجعه نمایید. بررسی‌هایی مثل آنژیوگرافی، اکوی قلبی، نوار قلب و ام.آر.آی ممکن است به تایید تشخیص کمک کنند. هر مورد آسیب عضله قلبی، نیازمند یک رویکرد منحصر به فرد برای درمان است که شامل استفاده از دارو، جاگذاری ضربان‌ساز یا سایر روش‌های جراحی می‌باشد.

درمان نارسایی قلبی با روش‌های جراحی

به برخی از بیماران که مبتلا به نارسایی شدید قلبی هستند و یا مصرف دارو در آنها تاثیری ندارد، ممکن است اعمال جراحی پیشنهاد شوند تا جلوی بروز آسیب بیشتر به قلب گرفته شود و توانایی پمپاژ قلب بهترگردد. از برخی اعمال جراحی مانند جراحی بای‌پس سرخرگ کرونری یا جراحی دریچه قلب، می‌توان برای اصلاح مشکلات زمینه‌ای موجود در قلب استفاده کرد. این مشکلات زمینه‌ای ممکن است باعث ایجاد مشکل دیگری در قلب مثل خون‌رسانی ناکافی به بدن شوند.

سایر اعمال جراحی در درمان نارسایی قلبی اختصاصی ترند. برای مثال اگر قبلا در اثر حمله قلبی، بطن چپ (حفره اصلی پمپ کننده قلب) آسیب جدی دیده باشد، ممکن است یک آنوریسم (یک ناحیه ضعیف شده دیواره قلب، که با هر ضربان به سمت بیرون برآمدگی پیدا می‌کند) نیز تشکیل شود. آنوریسم در این ناحیه حیاتی ممکن است پاره شود و یا در ایجاد نارسایی قلبی مشارکت کند و باعث بدتر شدن سایر بیماری‌های قلبی شما گردد. جراح قلب می‌تواند با انجام عمل جراحی بازسازی بطن چپ، بافت صدمه دیده اسکاری را بردارد و بطن چپ را بازسازی کند. هدف از عمل جراحی بازسازی بطن چپ، کاهش علایم نارسایی قلبی و احیای مقداری از توان پمپاژ بطن چپ می‌باشد.

دستگاه کمک بطنی (Ventricular Assist Device)

یکی دیگر از روش‌های جراحی در برخی از بیماران عبارت است از کارگذاشتن دستگاه کمکی بطن چپ (VAD or LVAD). این وسیله یک پمپ مکانیکی می‌باشد و مکمل فعالیت تضعیف شده پمپاژ بطن چپ می‌باشد. این وسیله جایگزین بطن یا قلب نمی‌شود، ولی میزان خون پمپ شده به تمام بدن را افزایش می‌دهد. VAD تا حدی از علایم نارسایی قلبی می‌کاهد و ممکن است کیفیت زندگی یک فرد مبتلا به نارسایی شدید قلبی را بهتر کند. VAD ها اولین بار به منظور “خرید زمان” در افراد منتظر پیوند قلب ساخته شد و اغلب از آن به عنوان پلی برای پیوند قلب نام برده می‌شود. امروزه برخیVAD ها برای استفاده طولانی‌مدت کار گذاشته می‌شوند و به این ترتیب نیاز به پیوند قلب را مرتفع می‌سازند.

یک VAD از یک پمپ، ابزاری برای کنترل و یک منبع انرژی تشکیل شده است. برخی دستگاه‌ها با هوا و برخی دیگر با باتری کار می‌کنند. هم منبع انرژی و هم کنترل‌ها در بیرون از بدن کار گذاشته می‌شوند و از طریق سیم‌هایی به پمپ وصل می‌شوند. این پمپ در داخل بدن و در قلب نصب می‌شود. بیشتر اوقات این وسیله به بطن چپ وصل می‌شود. خون از بطن چپ به داخل پمپ جریان می‌یابد و از آنجا به آئورت فرستاده می‌شود. آئورت سرخرگی است که خون را به تمام بدن می‌رساند. اگر VAD در بطن راست کار گذاشته شود، خون از طریق پمپ وارد سرخرگ ریوی می‌شود تا به ریه‌ها برود.

از VAD ها تنها در موارد شدید (قبل از عمل پیوند یا زمانی‌که امکان پیوند وجود ندارد) استفاده می‌شود. در یک فرد بسیار کوچک یا لاغر اندام ممکن است سطح بدن برای حمایت از این دستگاه کافی نباشد. همچنین افراد مبتلا به نارسایی کلیوی، بیماری کبدی، اختلالات لخته شدن خون، بیماری ریوی یا عفونت مقاوم گزینه‌های مناسبی نمی‌باشد. این جراحی خطرات زیادی دارد از جمله خونریزی، لخته شدن خون، نارسایی تنفسی، نارسایی کلیوی، عفونت، سکته مغزی یا نارسایی خود دستگاه. تحقیقات در زمینه تولیدVADهای ایمن‌تر برای طیف وسیعی از بیماران همچنان ادامه دارد.

همسان‌سازی مجدد قلبی (Cardiac Resynchronization ،CR)

همسان‌سازی مجدد قلبی (که گاهی اوقات ضربان‌سازی دو بطنی نیز خوانده می‌شود)، یک دست‌آورد جدید در درمان بیماران مبتلا به نارسایی قلبی می‌باشد. نارسایی قلبی اغلب توسط یک بیماری به نام کاردیومیوپاتی (آسیب عضله قلبی یا بزرگ شدن یا ضعیف شدن عضله قلب) به وجود می‌آید. بسیاری از افراد مبتلا به آسیب عضله قلبی و نارسایی قلبی (تقریبا ۴۰ درصد آنها) دارای اختلال در سیستم الکتریکی قلب می‌باشند که این حالت باعث انقباضات ناهماهنگ عضله قلبی می‌شود. این انقباض نامنظم، باعث کاهش بیشتر توان قلب در پمپ کردن خون می‌شود. قرار دادن نوع خاصی از ضربان‌ساز برای احیای پمپاژ هماهنگ بطن‌ها، همسان سازی مجدد قلبی یا CR نامیده می شود.

در فردیکه قلب سالمی دارد، ایمپالس‌های الکتریکی که باعث شروع ضربان قلب می‌شوند، از دهلیز راست منشاء می‌گیرند. این ایمپالس‌ها از طریق ریشه‌های عصبی به نام‌های شاخه‌های چپ و راست وارد بطن‌های راست و چپ می‌شود. این شاخه‌ها باعث می‌شوند که پیام الکتریکی بتواند به طور همزمان بطن‌های راست و چپ تحریک نماید.

در برخی از افراد مبتلا به نارسایی قلبی و آسیب عضله قلبی، یک تاخیر وجود دارد (معمولا در شاخه چپ) که باعث می‌شود که بطن راست چند ثانیه قبل از بطن چپ منقبض شود. یک متخصص قلب می‌تواند این اختلال را بوسیله نوار قلب (ECG) تشخیص بدهد.

نوع منحصر به فردی از ضربان‌ساز (یک وسیله درمانی همسان‌سازی مجدد قلبی، یا ضربان‌ساز CRT) این مشکل را برطرف می‌کند. علاوه بر ۲ لید موجود در ضربان‌ساز معمولی (در بطن و دهلیز راست)، CRT دارای یک لید سومی است که در ورید سطحی بطن چپ کاشته می‌شود. از طریق این لیدها، دستگاه CRT می‌تواند هردو بطن را به صورت همزمان تحریک کرده و انقباضات هماهنگ را احیا کند.
اگر دارای علایم متوسط تا شدید نارسایی قلبی، آسیب عضله قلبی (کاردیومیوپاتی) و یا تاخیر الکتریکی مشخص در بطن هایتان باشید، ممکن است همسان سازی مجدد قلبی CR انتخاب درمانی خوبی در شما باشد. همچنین اگر در معرض خطر فیبریلاسیون هستید (ضربان سریع قلب) می‌توانید از یک دستگاه تخصصی حداکثر بهره را ببرید که بخوبی دفیبریله هم می‌کند. این دستگاه CRTرا با یک دفیبریلاتور قلبی کاشتنی استاندارد (ICD) ترکیب می‌کند. دستگاه ترکیبی CRDT نامیده می‌شود (برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مواردی که به هنگام و پس از جاگذاری یک ICD باید انتظار داشته باشید، صفحه ۴۰۸را ملاحظه بفرمایید).

در بیشتر افرادیکه در آنها CRT کار گذاشته می‌شود، علایم نارسایی‌های قلبی کمتر می‌شود و این افراد می‌توانند بهتر ورزش کنند و کیفیت زندگی بهتری داشته باشند. برخی از افراد این فواید را بلافاصله بعد از کارگذاشتن CRT به دست می‌آورند، این در حالی است که در برخی از افراد ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد تا بهبودی نسبی در وضعیت خود را احساس نمایند. به رغم اینکه متخصصان قلب در انتخاب بیمارانی که از این نوع درمان فایده خواهند برد دقت می‌کنند، با این حال برخی از افراد بعد از کارگذاشتن این دستگاه بهبود نمی‌یابند. شما و پزشکتان باید در مورد جزئیات این عمل با هم گفتگو کنید.

پیوند قلب

برای فردیکه قلبش به طور جبران ناپذیری آسیب دیده است و درمان دارویی، جراحی یا استفاده از وسایل مکانیکی چندان موثر نمی‌باشند، تعویض قلب با یک قلب سالم (پیوند قلب) تنها راه‌ چاره است. امروزه بیشتر افرادیکه عمل پیوند قلب انجام می‌دهند دو دسته‌اند: یا بیماری شدید سرخرگ کرونری دارند و یا مبتلا به نوعی آسیب عضله قلبی می‌باشندکه درکمتر از سه سال منجر به مرگ آنها خواهد شد. گیرندگان پیوند قلب که نتایج بهتری می‌گیرند، معمولا افراد زیر ۶۵ سالی هستند که به غیر از بیماری قلبی مبتلا به بیماریهای شدید طبی دیگر نیستند، همچنین فاقد وضعیتی هستند که با مصرف داروهای مورد نیاز بعد از عمل جراحی پیوند قلب تداخل می‌نمایند و آماده‌اند تا آخر عمرشان از یک رژیم دارویی و شیوه زندگی سفت و سخت تبعیت کنند.

اگر پزشک انجام پیوند قلب را به شما پیشنهاد نماید و شما مایل به انجام آن باشید، پزشک با مرکز پیوند قلب تماس خواهد گرفت. تیم مرکز پیوند، در مورد پرونده شما بحث می‌کنند و شدت وضعیت بیماری شما را ارزیابی می‌نمایند. آنها همچنین تجزیه و تحلیل دقیقی از احتمال وجود بیماری‌های دیگر در شما را انجام می‌دهند. این تیم با شما درباره داروهای بعد از عمل و تعداد دفعات ویزیت پزشک و آزمایش‌های لازم برای پیگیری بحث خواهد کرد. عمل پیوند یک عمل پرهزینه است، لذا اگر بیمه ندارید یا توان پرداخت این هزینه را ندارید، می‌توانید با مددکاران اجتماعی بیمارستان یا سایر بنگاه‌های خیریه یا دفاتر اعتباری برای یافتن راه‌حل مناسب تماس بگیرید.

قلب‌های اهدایی
یک قلب اهدایی از فردی گرفته می‌شود که قبل از مرگش با اهدای اعضای بدنش موافقت کرده است و در اثر بیماری یا تصادف، به شکلی جان سپرده است که به قلبش آسیبی وارد نشده است. تقریباً همیشه تعداد قلب‌های اهدایی در دسترس جراحان برای پیوند قلب، بسیار کمتر از میزان نیاز افراد موجود در لیست انتظار پیوند قلب می‌باشد. وقتی که فردی می‌میرد و به عنوان دهنده عضو شناسایی می‌شود، فرآیند آماده‌سازی قلب برای عمل پیوند قلب باید بسیار به سرعت انجام شود چون یک قلب تنها ۴ تا ۶ ساعت می‌تواند خارج از بدن زنده بماند. قلب باید از نظر عملکرد طبیعی و گروه خونی‌اش و نیز از نظر وجود شواهدی از عفونت بررسی شود. با تلاش‌های هماهنگ، قلب اهدایی با یک گیرنده مناسب مطابقت داده شده و به تیم پیوند ذیربط منتقل می‌شود.

در هنگام مرگ، یک فرد ممکن است بتواند از طریق اهدا اندام‌های سالمش (مانند قلب، ریه‌‌ها،‌ کبدها،‌ کلیه‌ها،‌ لوزالمعده، و قرنیه) جان چندین نفر را نجات دهد. اگر در مورد چگونگی شرایط اهدای عضو پس از مرگ، پرسشی دارید، در این مورد با نزدیکترین دانشگاه علوم پزشکی تماس بگیرید.

انطباق‌دهندگان و گیرندگان قلب

به محض کسب شرایط لازم، نام شما وارد لیست ملی افراد در انتظار پیوند قلب خواهد شد. این انتظار ممکن است طولانی باشد، چون میزان تقاضا بسیار بالاتر از میزان قلب اهدایی است. موقعیت شما در لیست تا حد زیادی به ثابت ماندن وضعیت پزشکی شما بستگی دارد، همچنین اینکه در زمان انتظار برای پیوند آیا نیاز به استفاده از دارو و وسایل کمکی دارید و نیز به اینکه شما بدون عمل تا چه مدت زنده باقی خواهید ماند.

با تغییر وضعیت شما، موقعیتتان در لیست انتظار تغییرخواهد کرد. افرادیکه شرایط آنها دایم بدتر می‌شود ممکن است در اولویت لیست قرار بگیرند، در حالی که افرادیکه حالشان بهتر می‌شود به انتهای لیست نزدیک‌تر می‌شوند.

شما همچنین باید منتظر باشید تا قلب دهنده مناسبی برای شما پیدا شود. باید اندازه قلب دهنده، نوع گروه خونی و نوع بافت وی با شما سازگار باشد. پس از انجام پیوند قلب، دستگاه ایمنی بدن شما، قلب دهنده را به عنوان یک ماده خارجی می‌شناسد و سعی در دفع پیوند می‌کند. تعیین نوع بافت عبارتست از انطباق مشخصات دستگاه ایمنی شما با دستگاه ایمنی قلب دهنده به منظور کاهش خطر دفع پیوند، که یکی از خطرات اصلی در تمام انواع جراحی‌های پیوندی می‌باشد. البته، انتظار کشیدن به مدت نامعین، برای پیدا شدن یک قلب دهنده سازگار دشواراست. شما باید از طریق ترک سیگار، نخوردن الکل یا داروهایی به غیر از داروهای تجویز شده، ورزش کردن و کنترل بیماری‌هایی مانند فشارخون‌بالا و دیابت خودتان را برای عمل پیوند قلب آماده کنید. شما تقریبا باید به طور مرتب و ثابت از داروهای تقویت کننده قلب (مانند دیگوکسین) استفاده کنید و حتی ممکن است قلب شما به حمایت مکانیکی مانند دستگاه کمک بطنی (VAD) نیاز داشته باشد. متخصص قلب در طول این دوره شما را از نزدیک تحت نظر خواهد داشت تا مطمئن شود که در مدت زمان کوتاهی برای جراحی پیوند قلب آماده شده‌اید.

به عنوان کاندید پیوند،‌ باید همواره یک دستگاه پیجر همراه خود داشته باشید. همواره وسایل شما برای رفتن به بیمارستان باید آماده باشند تا در هر زمان از شبانه‌روز که یک قلب دهنده مناسب برای شما پیدا شد، بتوانید بلافاصله به بیمارستان بروید. بعد از انجام عمل جراحی پیوند قلب، تقریباً باید دو هفته در بیمارستان بستری شوید.

عمل جراحی پیوند قلب

به محض ورود شما به بیمارستان،‌ یک معاینه نهایی و بررسی‌های آزمایشگاهی بر روی شما صورت خواهد گرفت. شما برای عمل جراحی پیوند قلب آماده می‌شوید. به شما بی‌هوشی عمومی داده می‌شود. برای انجام عمل، جراحان با بریدن استخوان جناغ سینه، قلب شما را در معرض دید قرار خواهند داد. شما در طول عمل جراحی به یک دستگاه قلب و ریه متصل می‌شوید تا علمکرد قلب و ریه‌های شما را در طول عمل جراحی بر عهده بگیرد. جراحان، قلب بیمار شما را از رگهای خونی اصلی جدا می‌کنند و سپس قلب جدید را در سینه شما می‌گذارند و رگهای اصلی را به آن وصل می‌کنند. سپس فعالیت قلبی را از دستگاه قلب و ریه به قلب جدیدتان برمی‌گردانند. اغلب حرارت ناشی از عبور خون، تپش قلب دهنده را آغاز می‌کند. اگر قلب دهنده ظرف مدت کوتاهی شروع به کار نکرد، پزشکان می‌توانند از یک شوک الکتریکی برای تحریک آن استفاده کنند. جراحان محل برش سینه را می‌بندند و عمل جراحی اتمام می‌یابد.

در موارد نسبتاً نادری، بدن قلب جدید را قبول نمی‌کند. این “دفع پیوند” بلافاصله ظاهر می‌شود و پزشکان باید قلب را بردارند و به دنبال قلب جدیدی برای پیوند بعدی باشند. ممکن است در این موارد بطور موقت از VAD یا قلب مصنوعی استفاده شود.

بعد از یک پیوند موفقیت آمیز قلب، ممکن است بهبودی شما چندروز طول بکشد و در این مدت در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) نگهداری می‌شوید. وضعیت شما به طورمداوم کنترل می‌شود. این امر شامل نمونه برداری مرتب از بافت قلبی نیز می‌باشد. نمونه‌برداری از بافت قلب، مستلزم برداشتن یک نمونه بافتی از قلب پیوند خورده از طریق کاتتری می‌باشد که از گردن یا کشاله‌ران وارد قلب می‌شود.

این تنها راهی است که پزشکان می‌توانند از پذیرفته شدن قلب جدید در بدن شما مطمئن شوند. داروهایی برای تغییر پاسخ ایمنی (یعنی جلوگیری از حمله دستگاه ایمنی بدن شما به قلب پیوند شده) تجویز می‌شوند. ‌ممکن است ظرف مدت سه تا چهار روز بتوانید از بستر برخیزید و می‌توانید ۱۰ روز تا سه هفته پس از عمل جراحی به منزلتان بروید.

در طول سه ماه پس از پیوند، باید بطور مرتب به بیمارستان مراجعه نمایید تا چک آپ (بررسی) شوید (از جمله ادامه نمونه‌برداری قلبی برای تشخیص سریع دفع پیوند احتمالی). سپس به پزشک “هماهنگ کننده عمل پیوند” ارجاع داده خواهید شد تا به سوال‌ها و درخواست‌های شما پاسخ دهد. با گذشت زمان شما تحت معاینات دوره‌ای برای حصول اطمینان از نبود انسداد در سرخرگ‌های کرونری قرار خواهید گرفت، چون حتی در صورت وقوع انسداد در سرخرگ‌های کرونری،‌ شما علایم کمتری از درد سینه در قلب جدیدتان احساس خواهید نمود که این مورد به دلیل آسیب الیاف عصبی در طول عمل جراحی پیوند قلب می‌باشد.

پس از عمل جراحی پیوند قلب

سریع‌ترین و خطرناک‌ترین خطر پیوند قلب خود جراحی نیست، بلکه “دفع قلب پیوند شده” است. شما باید داروهای سرکوب کننده دستگاه ایمنی (مانند سیکلوسپورین و کورتون‌ها) را مصرف کنید. این داروها بر علیه پاسخ ایمنی بدن عمل می‌کنند. این داروها باعث حساسیت بیشتر بدن به عفونت به ویژه در سه ماه نخست پس از جراحی می‌شوند. حتی بعد از اتمام دوران نقاهت، باید توجه و احتیاط بیشتری بر علیه عفونت داشته باشید، برای مثال از حضور در اماکن عمومی در طول فصل شیوع آنفولانزا پرهیزکنید و ‌در هنگام بازی با حیوانات دقت کنید و به محض مشاهده نشانه‌های مختصری از عفونت بلافاصله با مراجعه به پزشک درمان لازم را دریافت دارید. باید از داروهای سرکوب کننده دستگاه ایمنی تا پایان عمر خود استفاده کنید. بنابراین ممکن است عوارض جانبی مختلفی را تجربه نمایید.

این عوارض عبارتند از: لرزش دست‌ها، ‌افرایش سطح کلسترول و افزایش فشارخون که هر یک نیاز به داروهای خاص خود دارند. همچنین ممکن است داروهای سرکوب کننده ایمنی نیاز به تعدیل داشته باشند که این امر به عوارض جانبی آنها و حضور یا عدم حضور علایم دفع پیوند بستگی دارد. در درازمدت داروهای سرکوب کننده دستگاه ایمنی، باعث افزایش احتمالی وقوع سرطان پوست و سیستم لنفاوی می‌شوند، بنابراین باید شما از مواجهه با نور آفتاب دوری کنید.

پیامدهای پیوند قلب

اغلب دریافت‌کنندگان قلب‌های اهدایی،‌ بسیار بیشتر از افرادی عمر می‌کنند که دچار بیماری‌های مشابهی بوده ولی تحت عمل جراحی پیوند قلب قرار نگرفته‌اند. بسیاری از این افراد از یک زندگی فعال لذت می‌برند که شامل ورزش کردن با شدت متوسط و بازگشت مجدد به کارشان می‌باشد. البته در پیش گرفتن یک شیوه سالم زندگی قلبی و مراقبت منظم از قلب ضروری است.

پیوند قلب – ریه

اگر فرد مبتلا به یک بیماری شدید ریوی باشد که قلب وی را نیز متأثرکرده است مثل فشارخون بالای ریوی (فشارخون زیاد در رگ‌های ریه‌ها) در این حالت فرد باید تحت پیوند قلب-ریه قرارگیرد. این عمل تنها هنگامی صورت می‌گیرد که هیچیک از سایر گزینه‌های درمانی دارویی یا جراحی کارساز نباشد. امکان موفقیت در این عمل زمانی در بیشترین حد خود قرار می‌گیرد که فرد بیمار کمتر از ۴۵ سال سن داشته باشد.

به منظور انجام پیوند قلب-ریه، جراحان، قلب اهدایی و ریه‌‌ها را با نگه داشتن نای، آئورت و اتصالات بین قلب و بزرگ سیاهرگ‌ها (دو سیاهرگ اصلی که خون را به سمت راست قلب حمل می‌کنند) از فرد متوفی جدا می‌کنند. رگ‌های خونی بین قلب و ریه‌‌ها دست نخورده باقی می‌مانند. قلب و ریه‌‌های فردگیرنده نیز از بدن وی جدا می‌شود. سپس ابتدا ریه‌های اهدایی به نای فرد گیرنده متصل می‌شوند، پس از آن قلب به آئورت می‌چسبد و درنهایت رگ‌های خونی متصل می‌گردد.

در دسترس بودن اعضای اهدایی برای یک پیوند قلب-ریه معضلی جدی است، چون ریه‌‌ها در فاصله زمانی کوتاهی پس از مرگ تخریب می‌شوند. گیرنده چنین پیوندی بایستی تا آخر عمرخود داروهای سرکوب کننده دستگاه ایمنی مصرف کند.

---

فهرست منابع
کتاب راهنمای پیشگیری و درمان بیماری‌های قلبی عروقی – دکتر اکبر نیک‌پژوه

تاریخ آخرین ویرایش: دی‌ماه ۱۴۰۲