معاینه بالینی و آزمایش‌های تشخیصی
ملاقات با پزشک معالج و همکاری با وی در قالب یک تیم، یکی از بهترين راه‌های مراقبت از سلامتي می‌باشد. بسياري از عوامل خطر مهم (نظير فشارخون بالا و کلسترول بالا) تنها به وسيله معاينات و آزمایش‌های پزشکي تشخیص داده مي‌شوند. شما هر چه زودتر يک بیماری را تشخيص داده و درمان آن را سريع‌تر آغاز نمایيد، احتمال بيشتری دارد که از پيشرفت بيماری به مراحل خطرناک‌تر جلوگيري کنيد. براي مثال، تشخیص به موقع پیش‌فشارخون يا پيش‌ديابت يک اعلان‌خطر در مورد این عوامل خطر (فشارخون بالا و دیابت) می‌باشند.
ملاقات با پزشک معالج و همکاری با وی در قالب یک تیم، یکی از بهترین راه‌های مراقبت از سلامتی می‌باشد. بسیاری از عوامل خطر مهم (نظیر فشارخون بالا و کلسترول بالا) تنها به وسیله معاینات و آزمایش‌های پزشکی تشخیص داده می‌شوند. شما هر چه زودتر یک بیماری را تشخیص داده و درمان آن را سریع‌تر آغاز نمایید، احتمال بیشتری دارد که از پیشرفت بیماری به مراحل خطرناک‌تر جلوگیری کنید. برای مثال، تشخیص به موقع پیش‌فشارخون یا پیش‌دیابت یک اعلان‌خطر در مورد این عوامل خطر (فشارخون بالا و دیابت) می‌باشند.
وقتیکه شما درصدد کنترل یک عامل خطر هستید (برای مثال فعالیت جسمانی خودتان را به منظورکاهش دادن کلسترول افزایش داده‌اید) احتمال اینکه سایر عوامل خطر نیزکنترل شوند، بسیار زیاد است. از تمام عوامل خطر موجود درسابقه پزشکی خود مثل فشارخون بالا، دیابت، سیگارکشیدن، خطرات ناشی از یائسگی، پیری، شیوه‌زندگی و رژیم ناسالم غذایی و عدم فعالیت جسمانی مطلع و آگاه باشید.
ارزیابی بیماری‌های قلبی
اگر دارای هرگونه علامت بالینی هستیدکه ممکن است نشان‌دهنده یک بیماری قلبی باشد، (مثل درد قفسه سینه، تنگی نفس، یا تپش قلب) بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید. پزشک درباره سابقه پزشکی و علایم بالینی با شما گفتگو می‌نماید و سپس برای تشخیص اینکه چه چیزی باعث بروز این علایم شده است، شما را معاینه می‌کند. بسته به نتایج این معاینات، پزشک ممکن است بررسی‌های بیشتری را به منظور تشخیص علت ناراحتی شما درخواست نماید. اگر شما اطلاعات پزشکی خوبی داشته باشید، حس بهتری درباره آزمایشات و معاینات خواهید داشت و همچنین به پرسش‌ها پاسخ بهتری خواهید داد.
اگر بتوانید جزئیات دقیقی درباره پرسش‌های زیر به خاطر بیاورید، به خود و پزشکتان کمک زیادی کرده‌اید: چه موقع علایم بیماری را احساس می‌کنید؟ هر چند وقت یکبار این علایم عود می‌کنند؟ این علایم چه قدر طول می‌کشند.
سابقه پزشکی
در ویزیت اول، پزشک چند سوال کلی درباره سابقه پزشکی‌تان، از شما می‌پرسد. اگر شما بیماری خاصی را به وی گزارش کنید، پزشک سوالات خود را بر روی آن موضوع متمرکز خواهد نمود. در این قسمت یک طرح کلی از آنچه که در سابقه پزشکی مد نظر است، ارایه می‌دهیم:
- پرسش‌هایی پیرامون شکایت و ناراحتی اصلی شما. پزشک می‌خواهد بداند که چه چیزی باعث شده است که نزد او مراجعه کنید. او پرسش‌های خاصی را از شما می‌پرسد: این ناراحتی چگونه احساس می‌شود؟ ناراحتی چه موقعی روی می‌دهد؟ معمولا در هنگام انجام چه کاری این حالت به شما دست می‌دهد؟ و این ناراحتی چگونه رفع می‌شود؟ تا آنجاییکه می‌توانید به پرسش‌های پزشکتان دقیق و کامل پاسخ دهید. اطلاعات دیگری را که فکر می‌کنید مفید هستند به پزشکتان ارایه نمایید.
- پرسش‌هایی پیرامون سابقه پزشکی شما. داشتن اطلاعات درباره سایر بیماری‌های حال حاضر یا گذشته شما، کمک شایانی به کشف علل احتمالی علایم بیماری شما نموده و از انجام بسیاری از بررسی‌های غیرضروری یا درمان‌های نامناسب جلوگیری می‌نماید. ممکن است یادداشت نمودن در به خاطرآوردن بیماری‌ها، اعمال جراحی یا بررسی‌هایی که قبلاً انجام داده‌اید، به شما کمک کند. اگر به ملاقات پزشک جدیدی می‌روید، سوابق پزشکی و نتایج بررسی‌های قبلی خودتان را جهت در اختیار قراردادن وی، به همراه داشته باشید. اگر پزشک شما را به پزشک دیگری ارجاع دهد، از پزشک ارجاع دهنده بخواهید که نتایج معاینه و بررسی‌های خودش را نیز به شما بدهد تا در زمان ملاقات خود با پزشک جدید آنها را در اختیار وی قرار دهید.
- داروها. بدون تردید پزشک می‌خواهد از تمام داروهایی که تاکنون مصرف نموده‌اید، مطلع شود؛ لیستی از داروهایی که مصرف کرده و یا می‌کنید را به همراه میزان مصرف آنها (دوز مصرفی)، همراه خود به مطب ببرید. ذکر داروهای گیاهی و داروهای بدون نسخه نیز بسیار مهم می‌باشد، چون ممکن است با سایر داروها تداخل دارویی داشته باشند. همچنین حساسیت‌های دارویی خود را حتماً به خاطر داشته و آنها را ذکر نمایید.
- سابقه خانوادگی. به پرسش‌های مرتبط با سابقه پزشکی والدین، خواهر و برادران و کودکان خود، پاسخهایی دقیق بدهید. چنین اطلاعاتی ممکن است سرنخ‌هایی درباره برخی از جنبه‌های وراثتی و میزان خطرکلی شما به پزشک ارایه نمایند.
- سبک زندگی. ارایه اطلاعات صحیح درباره برخی از عادت‌ها همانند سیگار کشیدن، سو مصرف الکل، رژیم غذایی و فعالیت جسمانی به پزشک از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد. برخی از این موارد ممکن است در توضیح یک علامت بالینی کمک کنند؛ برای نمونه کافئین باعث تپش نامنظم قلب در برخی از افراد می‌شود. از بازگوکردن عادت‌های بد خود نزد پزشک، خجالت نکشید. شاید این اطلاعات بتوانند کمک زیادی به تشخیص بیماری و درمان موفق شما بکنند. همچنین ممکن است پزشک درباره محل کارتان و استرس ناشی از آن سوالاتی از شما بنماید.
- سایر اعضای بدن. پزشک ممکن است به طور منظم سایر اعضای بدن شما را نیز بررسی نماید تا مطمئن گردد که چیزی را از قلم نینداخته است.
جزئیات یک معاینه جسمانی
در یک معاینه قلبی- عروقی، فشارخون شما اندازه‌گیری می‌شود، تعداد ضربان و ریتم قلب از طریق معاینه نبض بررسی می‌شود، رگهای گردن معاینه شده و تورم بدن بررسی می‌شود و به صدای قلب و ریه و رگهای خونی گوش فرا داده می‌شود. ممکن است از شما درخواست شود که لباس بیمارستانی بپوشید و روی میز مخصوص معاینه نشسته و یا دراز بکشید.
- اندازه‌گیری تعداد ضربان و ریتم قلب. پزشک نبض شما در نواحی مچ دست، سرخرگ‌های کاروتیدی گردن یا سرخرگ‌های رانی ناحیه کشاله ران را بررسی خواهدکرد. بررسی نبض، پزشک را قادر می‌سازد تا تعداد ضربان قلب شما را اندازه‌گیری کند و تعیین کند که آیا ضربان قلب شما منظم یا غیرمنظم (آریتمی)، کمتر از حد معمول (برادی‌کاردی) یا بیشتر از حد معمول (تاکی‌کاردی) است. نبود یا کاهش قدرت نبض در یکی از نواحی نام‌برده ممکن است نشان دهنده انسداد یک رگ باشد.
- سیاهرگ‌های گردن. پزشک برای دیدن نبض سیاهرگ ژوگولارگردن، به آن نگاه می‌کند، ولی آن را لمس نمی‌کند. موقعیت و اندازه نبض سیاهرگ ژوگولار، فشار سمت راست قلب و احتمال وجود مایع اضافی در دستگاه گردش خون را نشان می‌دهد.
- تورم یا ادم. تورم یا ادم در قسمت‌هایی از بدن مثل ساق‌ها و زانوها ممکن است نشان دهنده وجود مایع اضافی یا یک انسداد سیاهرگی باشد.
- گوش دادن به صدای تنفس. با گوش دادن به صداهای تنفسی بوسیله قراردادن گوشی پزشکی بر روی قفسه سینه، می‌توان جمع شدن مایع در ریهها را تشخیص داد (صدای ترق و تروق می‌دهد). همچنین ممکن است بتوان بافت آسیب دیده ریهها را مشخص نمود. با ضربه‌زدن توسط دست بر روی قفسه سینه، می‌توان به تعیین موقعیت مایع کمک نمود؛ منطقه پر از مایع صدای مات دارد (به جای صدای طبل توخالی در مناطق معمولی ریه).
- گوش دادن به صدای قلب. پزشک با قراردادن گوش پزشکی بر روی چهارنقطه مختلف از قلب شما، به صدای جریان خون در قلب و دریچه‌های قلبی شما گوش می‌دهد. صدای مورمور قلب، صدای تلاطمی است که در اثر بیماری دریچه یا یکی دیگر از ساختارهای قلب به وجود می‌آید. ممکن است از شما درخواست شود سر پا بایستید، چمباتمه بزنید، یا به پشت دراز بکشید، چون وقتیکه موقعیت خود را تغییر می‌دهید این صدای مورمور مانند نیز تغییر می‌کند. صداهای اضافه موسوم به گالوپ‌ها یا انواع دیگری از صداها، ممکن است نشان‌دهنده طیف وسیعی از بیماری‌های قلبی باشند. البته برخی از صداهای غیرطبیعی ، کاملا بی‌خطر می‌باشند.
- گوش دادن به صداهای رگهای خونی. پزشک، جریان خون بسیاری از رگهای خونی بزرگ را از طریق گوش دادن به نقاط مختلف گردن، شکم و کشاله‌ران ارزیابی می‌نماید. آشفتگی جریان خون در این رگ‌ها باعث بروز صدایی به نام بروئی می‌شود که ممکن است نشان‌دهنده انسداد باشد.
بسته به برداشت پزشک از این معاینه یا ارزیابی اولیه قلبی، وی ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر و انتخاب برنامه درمانی آزمایش‌های‌خونی، روش‌های تصویربرداری یا سایر تست‌های ارزیابی عملکرد قلبی را درخواست نماید.
علاوه بر معاینه جسمانی (مثل گوش دادن به صدای قلب و ریهها بوسیله گوشی پزشکی) پزشک به اطلاعات دقیق‌تری از قلبتان نیاز دارد. پزشک از شما سئوالاتی درباره بیماری‌هایی که به آنها مبتلا بوده‌اید، علایمی که اکنون به آنها دچار هستید و سابقه پزشکی خانوادگی‌تان می‌پرسد. امروزه برای بررسی ساختار قلب، نحوه عملکرد آن، وجود آسیب یا بیماری در قلب و همچنین ماهیت و وسعت بیماری، تست‌های زیادی وجود دارند.
اینکه از چه تست‌هایی استفاده خواهد شد به علایم، سابقه پزشکی، وضعیت عمومی قلب و ارزیابی اولیه پزشکتان بستگی دارد. معمولاً در ابتدا تعدادی از بررسی‌های ساده مانند ECG (یک نوار قلب که فعالیت الکتریکی قلب شما را ثبت می‌کند) انجام می‌شوند، سپس برای ارزیابی مشکل اختصاصی قلب، بررسی‌های بیشتری انجام می‌شود. علاوه بر نوارقلب (الکتروکاردیوگرافی) سایر بررسی‌ها عبارتند از آزمایش‌های خونی؛ اکوکاردیوگرافی (که از امواج صوتی برای ارزیابی دریچه‌ها و حفرات قلب استفاده می‌کند)؛ انواع مختلف استرس‌تست‌ها (تست‌های ورزش که به منظور بررسی قلب در حال فعالیت شدید انجام می‌شوند)؛ تصویربرداری هسته‌ای (استفاده از مقادیر بی‌خطری از مواد رادیواکتیویته برای بررسی عملکرد قلب)؛ سایر تکنیک‌های تصویربرداری و در پاره‌ای از موارد، تست‌های تهاجمی‌تری که در بیمارستان انجام می‌شوند. منظور از تست‌های تهاجمی، بررسی‌هایی مانند آنژیوگرافی می‌باشند که برای انجام آنها معمولا یک کاتتر (سوند) وارد رگهای خونی یا سایر قسمت‌های بدن می‌شود.
این بررسی‌ها اطلاعات مفیدی را درباره علایم اختصاصی یا مشکل قلبی شما ارایه می‌نمایند و در نهایت به درمان بهتر شما کمک می‌نمایند. بیشتر این بررسی‌ها غیرتهاجمی‌اند، یعنی آنها نیازی به فروکردن سوزن یا هرگونه لوله‌ای (کاتتر یا سوند) به بدن شما ندارند. دانستن اینکه یک بررسی چگونه و چرا انجام می‌شود، به شما کمک خواهد کرد تا احساس آرامش بیشتری کنید و داشتن اندکی آگاهی درباره نتایج احتمالی بررسی، باعث افزایش آگاهی شما به هنگام ارایه نتیجه بررسی در حضور پزشکتان خواهد شد. از سئوال کردن قبل و بعد از هر بررسی خجالت نکشید. بسیاری از بررسی‌ها به اجازه یا رضایت آگاهانه شما نیاز دارند و پزشکتان باید کاملاً شما را در جریان عوارض و خطرات احتمالی ناشی از بررسی‌ها قرار دهد.
علائم یک حمله قلبی احتمالی
اگر دارای یک یا چند مورد از علایم زیر هستید، بلافاصله به اورژانس (۱۱۵) زنگ بزنید یا خود سریعاً به اورژانس یک بیمارستان مراجعه نمایید و یک آسپیرین مخصوص بزرگسالان (۳۲۵ میلی‌گرم) را بجوید:
- درد قفسه سینه، احساس سنگینی در قفسه سینه، یا احساس فشردگی قفسه سینه
- تنگی نفس یا احساس سبکی سر همراه با درد قفسه سینه
- درد قفسه سینه که به گردن یا بازو انتشار پیدا می‌کند (بیشتر بازوی چپ)
- انتشار درد به فک
- در صورت ابتلا به دیابت، ممکن است درد قفسه سینه را خیلی احساس نکنید، اما
- ممکن است تنگی نفس، احساس سبکی سر، حالت تهوع و سرگیجه از علایم حمله قلبی در افراد مبتلا به دیابت باشند.
پرسش‌هایی درباره یک تست
پزشکان و سایر کارکنان پزشکی، از پاسخ دادن به سوالات شما درباره تستی که برای شما درخواست شده است، خوشحال می‌شوند. دانستن اینکه این بررسی چه کمکی به شما می‌کند، موجب آرامش شما می‌گردد. در این قسمت برخی از پرسش‌هایی که برای خیلی از افراد پیش می آید را مطرح می‌نماییم:
- چرا باید این بررسی را انجام دهم؟
- چگونه این بررسی انجام می‌شود؟
- چه کسی این بررسی را انجام خواهد داد؟
- آیا انجام بررسی درد دارد؟
- آیا انجام بررسی خطری دارد؟
- آیا این بررسی جایگزین دیگری هم دارد؟
- چه قدر طول می‌کشد تا جواب بررسی معلوم شود و چگونه می‌توانم آنرا بگیرم؟
- نتایج بررسی چه چیزی به ما می‌گویند؟
- آیا این بررسی باعث حمله قلبی یا سکته مغزی نمی‌شود؟
- آیا داروها، ضربان‌ساز مصنوعی قلب، دریچه مصنوعی یا جراحی پیشین قلب ایجاد مشکل نخواهندکرد؟
- آیا باید خودم را برای این بررسی آماده کنم؟
- آیا برای انجام بررسی از بی‌حسی موضعی یا بی‌هوشی عمومی استفاده می‌شود؟
- آیا لازم است که در طول بررسی کسی همراه من باشد؟ یا پس از آن من را به خانه ببرد؟
- آیا به بررسی‌های بیشتری نیاز دارم؟
الکتروکاردیوگرافی
الکتروکاردیوگرافی یا گرفتن نوار قلب، روشی برای بررسی فعالیت الکتریکی قلب از طریق ثبت سیر یک ایمپالس الکتریکی از منشا آن درگره‌سینوسی-دهلیزی می‌باشد، که باعث انقباض قلب می‌شود. یک نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام نموداری است که نشان‌دهنده فعالیت الکتریکی هر ضربان قلب و نیز ریتم ضربان‌های متوالی قلب می‌باشد.
الکتروکاردیوگرام
نوارقلب (ECG) روش بی‌خطر و ارزان‌قیمتی برای کسب برخی اطلاعات است: نوارقلب درباره ضربان و ریتم قلب به پزشک اطلاعات مفیدی می‌دهد. همچنین ECG ممکن است نشان دهد که آیا یک حمله قلبی رخ داده است یا خیر؟ و آیا در قلب مشکلات بالقوه‌ای از نظر میزان خون‌رسانی به عضله قلب وجود دارد یا خیر؟ نوار قلب بررسی رایج و بدون دردی است.
نحوه گرفتن نوار قلب
شرایط خاصی برای گرفتن نوار قلب وجود ندارد، تنها کافی است که لباس‌های راحتی پوشیده باشید تا به آسانی نوار قلبتان گرفته شود. ECG ممکن است در مطب پزشک یا در یک بیمارستان گرفته شود. برای گرفتن نوارقلب از شما خواسته می‌شود که بر روی میز معاینه بنشینید یا دراز بکشید. برای هدایت ایمپالس الکتریکی؛ الکترودها به قسمت‌هایی از بدن (سینه، مچ دست و پاها) وصل می‌شوند. برای اطمینان از برقراری اتصالی خوب بین پوست و الکترودها، که دارای یک قطعه برآمده چسبناک می‌باشند، تکنسین این قسمت‌ها را تمیز می‌کند، برای مثال ممکن است موهای ناحیه سینه مردان تراشیده شده و یک ژل رسانا در محل مالیده شود. سپس تکنسین الکترودها را به بدن وصل می‌کند و اطلاعاتی را به دستگاه نوار قلب وارد می‌کند. در طول مدت گرفتن نوارقلب، شما چیزی احساس نمی‌کنید، گرفتن نوارقلب در حدود یک دقیقه یا کمتر طول می‌کشد. درطول گرفتن نوار قلب هیچ گونه انرژی الکتریکی وارد بدن شما نشده و خطر شوک الکتریکی وجود ندارد و ECG تنها فعالیت الکتریکی قلب شما را ثبت می‌کند.
نحوه تفسیر نتایج
در یک فرد سالم، ایمپالس الکتریکی یک ضربان قلب، مسیر متوالی و منظمی را طی می‌کند و الکترودهای قرارداده شده در قسمت‌های مختلف بدن، این ایمپالس را در ECG ثبت می‌کنند. اصلی‌ترین قسمت اطلاعات نوار قلب، تعداد ضربان قلب می‌باشد (که معمولاً از روی نبض نیز قابل اندازه‌گیری می‌باشد) اما در صورتی‌که نبض نامنظم بوده یا لمس آن مشکل باشد، نوار قلب اطلاعات دقیق‌تری را ارایه می‌نماید. تعداد طبیعی ضربان قلب بین۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه می‌باشد.
ECG همچنین ریتم قلب را نیز نشان می‌دهد، که معمولا منظم است. نوار قلب حالت ضربان سریع قلب (تاکی‌کاردی) و همچنین ضربان آهسته قلب (برادی‌کاردی) را نشان می‌دهد. نوار قلب همچنین قادر است بلوک الکتریکی قلب را نشان دهد که باعث تغییر ریتم شده و ایجاد ریتم نامنظم در ECG می‌کند. هر نوع آریتمی (بی‌نظمی در ریتم فعالیت قلبی) منجر به پیدایش یک نوع متمایز از الگوی تغییرات در نوار قلب می‌گردد.
علاوه براین، نوار قلب ممکن است نشان دهد که آیا شما در گذشته یک حمله قلبی داشته‌اید یا خیر؟ چرا که بافت آسیب دیده عضله قلبی، ایمپالس الکتریکی را مانند بافت‌های سالم از خود عبور نمی‌دهد. نوار قلب تقریباً نشان می‌دهد که آسیب در کجای بطن قلب صورت گرفته است. اغلب نوار قلب ممکن است یک حمله قلبی قدیمی را نشان دهد که شما حتی از وقوع آن هم خبر نداشته‌اید. همچنین اگر در طول گرفتن نوارقلب، دچار حمله قلبی باشید، ممکن است نوار قلب آن را نشان دهد.
ممکن است یکی از اجزای موج ECG، تحت تاثیر میزان ناکافی خون یا اکسیژن در عضله قلب قرار بگیرد، به ویژه اگر نوارقلب در طی درد قفسه سینه گرفته شود. برای تعیین اینکه چرا این اتفاق رخ می‌دهد و تحت چه شرایطی این اتفاق روی می‌دهد، ممکن است ارزیابی‌های بیشتری لازم باشند.
ECG درباره ناهنجاری‌های ساختاری قلب، تاثیر داروها بر ریتم قلب و هدایت الکتریکی آن، فشارخون بالا، مشکلات کلیوی و یا مشکلات هورمونی که برروی الگوی موج الکتریکی قلب در مسیرهای خاص تاثیر می‌گذارند، اطلاعاتی به پزشک می‌دهد.گرچه یک نوار قلب طبیعی عدم وجود بیماری‌های قلبی را نشان نمی‌دهد، ولی معمولا یافته اطمینان بخشی می‌باشد. همچنین، اگر فرد دچار مشکل قلبی باشد، ECG ممکن است سرنخ‌هایی را ارایه کند که نشان می‌دهند برای تعیین و مشخص کردن ابعاد بیماری قلبی انجام چه نوع بررسی‌هایی ضروری است.
هولترمونیتورینگ (Holter Monitoring)
از آنجاییکه یک نوار قلب معمولی تنها زمان کوتاهی (۶ ثانیه) از فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند، لذا ثبت مداوم ۲۴ ساعته یا بیشتر فعالیت الکتریکی‌قلب، ممکن است در تشخیص تغییرات ضربان و ریتم قلب مفیدتر باشد. به منظور انجام این نوع ECG مداوم سیار از دستگاهی به نام هولترمونیتور استفاده می‌شود که انرژی آن از باتری تامین می‌شود. این دستگاه به اندازه یک جلد کتاب کوچک است، این دستگاه قابل حمل بوده و می‌توان آنرا به دور مچ دست یا کمر بست. هولترمونیتور از طریق سیم‌هایی که از زیر لباس‌ها رد می‌شوند، به الکترودهای موجود در سینه بیمار وصل می‌شود. استفاده از هولترمونیتور دردی ندارد. بهتر است قبل از رفتن به نزد پزشک، حمام کنید یا دوش بگیرید، چون نباید دستگاه هولترمونیتور خیس شود. تکنسین، پوستتان را همانند روشی که در مورد ECG گفته شد، آماده می‌کند. ممکن است حداقل یک الکترود با لید مخصوص و با استفاده از چسب به بدن چسبانده شود تا احیانا با حرکت شما الکترود از سرجای خود تکان نخورد. از هولترمونیتور معمولاً به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت استفاده می‌شود که بالطبع شامل زمان خوابیدن شما هم می‌شود. همچنین ممکن است از شما خواسته شودکه وقایع معمولی زندگی روزمره خود را ثبت کنید، برای مثال از شما پرسش می‌شود که به هنگام وقوع علایم مشغول انجام چه کاری بودید، و این علایم را چگونه و در چه اوقاتی تجربه کردید. برای کسب اطلاعات بیشتر، هر ضربان قلب ثبت و تجزیه و تحلیل خواهد شد.
بعد از اتمام مدت مقرر استفاده از هولترمونیتور، به نزد پزشک باز می‌گردید تا دستگاه را از روی بدنتان بازکند. برداشتن الکترودها ممکن است همانند بازکردن بانداژ اندکی آزار دهنده باشد. اطلاعات ثبت شده بر روی دستگاه هولترمونیتور تجزیه و تحلیل می‌شود و روابط احتمالی بین زمان احساس علایم غیرطبیعی با وقایع ثبت شده در هولترمونیتور، کشف می‌شوند.
استفاده از دستگاه هولترمونیتور
هولترمونیتور وسیله‌ای قابل حمل می‌باشد. هولترمونیتور ریتم و تعداد ضربان قلب را در یک دوره مثلا ۲۴ ساعته، ثبت می‌کند. در زمان استفاده از هولترمونیتور، شما فعالیت‌های معمول زندگی روزمره خودتان را انجام می‌دهید. اطلاعات ثبت شده در هولترمونیتور به پزشک شما کمک می‌کند که مشکلات و بیماری‌های منجر به بروز علایم بالینی را در شما شناسایی کند.
واقعه نگاری (Event Monitoring)
اگر علایمی دارید که غیر قابل پیش‌بینی یا نادرند، ممکن است مجبور شوید که از وسیله دیگری به نام واقعه‌نگار یا مونیتورینگ تلفنی استفاده کنید، که ریتم قلب را ثبت می‌کند. معمولاً از شما خواسته می‌شود که از این دستگاه به مدت یک ماه استفاده نمایید. البته می‌توانید برای زمان‌های کوتاهی، مثلا حمام کردن آن را از خود دورکنید، اما بهتر است که حتی‌المقدور این دستگاه را از خود جدا نکنید. یک ثبت کننده کوچک به یک دست‌بند یا انگشتر وصل می‌شود. اگر احساس ناراحتی مثل سبکی‌سر کردید، ثبت کننده را وصل کنید (اگر آن را از خود جدا کرده‌اید) و دکمه روی مونیتور را که باعث روشن شدن حافظه دستگاه می‌شود را فشار دهید. به این ترتیب وقایع چند دقیقه قبل و چند دقیقه بعد از فشار دادن دکمه ثبت می‌شوند. این اطلاعات از طریق تلفن قابل انتقال بوده و همچنین می‌توانید دستگاه ثبت کننده را با خود به مطب پزشک ببرید. این کار، به تشخیص هرگونه اختلال در ریتم قلب در طول احساس علایم کمک می‌کند. اگر یک بیماری خطرناک مربوط به ریتم قلب شناسایی شود، بلافاصله شما تحت مراقبت‌های ویژه پزشکی قرارخواهیدگرفت.
نوع کاشتنی واقعه‌نگار، نوع دیگری از این دستگاه است که برای ثبت فعالیت قلب در طول بروز علایم نادری که تنها چند بار در سال رخ می‌دهند، ساخته شده است. این دستگاه که ثبت‌کننده حلقوی قابل‌کاشت نیز نامیده می‌شود، در سینه بیمار کاشته شده و به مدت ۱۸ ماه در بدن فرد باقی می‌ماند.
استرس تست ورزشی
استرس تست ورزشی، همان نوار قلب است که به طور مداوم در طی ورزش گرفته شده و نشان می‌دهد که قلب در حین ورزش (یعنی زمانی‌که بدن به خون و اکسیژن بیشتری نیاز دارد) چگونه کار می‌کند. این بررسی کافی بودن تامین خون عضلات قلب بوسیله سرخرگ‌های کرونری و نحوه فعالیت عضله قلب را نشان می‌دهد. نام‌های دیگر این بررسی تست تردمیل، تست نوار متحرک، تست تحمل ورزش یا ECG ورزش می‌باشند. استرس تست ورزشی، بررسی تشخیصی متداولی برای تشخیص بیماری سرخرگ کرونری و شناسایی منشا علایمی مانند درد قفسه سینه می‌باشد. استرس تست ورزشی نشان می‌دهد که آیا میزان تامین خون بوسیله سرخرگ‌های کرونری کاهش یافته است یا خیر؟ این بررسی سطح بی‌خطر فعالیت بدنی را برای هر قلب بیماری مشخص می‌کند، همچنین سودمندی داروها را بررسی می‌کند و نیز سودمندی روش‌های بکار رفته برای بهبود گردش خون در یک فرد مبتلا به بیماری سرخرگ کرونری را نشان می‌دهد.
این بررسی برای ارزیابی فشار وارد شده بر قلب (مانند فشار ناشی از پیاده‌روی سریع یا بالا رفتن از یک تپه) طراحی شده است که در محیطی همراه با کادر پزشکی مجرب و تحت کنترل شدید انجام می‌گردد. در طول این بررسی، یک تکنسین تعداد ضربان قلب، تعداد تنفس، میزان فشارخون، ریتم قلب و میزان احساس خستگی شما را به دقت کنترل می‌کند.
متداول‌‌ترین نوع استرس تست، تستی است که از شما خواسته می‌شود که بر روی یک تردمیل پیاده‌روی نمایید یا یک دوچرخه ثابت را پدال بزنید. اگر این بررسی نشان دهد که قلب شما در حین ورزش به صورت طبیعی کار نمی‌کند، باید دوباره تست ورزش را همراه با اکوکاردیوگرافی یا فن‌آوری طب هسته‌ای تکرار نمایید تا مشکل بهتر تشخیص داده شود. اغلب این بررسی‌ها همراه با بررسی اولیه قلب یعنی انجام یک اکوی قلبی یا اسکن هسته‌ای قلب در حالت استراحت انجام می‌شوند تا صحت تشخیص را به ویژه در زنان، بالاتر ببرند. چنانچه به دلیل بیماری قادر به انجام ورزش نباشید، ممکن است از شما یک استرس تست شیمیایی به عمل بیاید، به این ترتیب که به شما دارویی تجویز می‌شود تا برخی از اثرات ورزش در قلب شما را شبیه سازی (تقلید) کند و همزمان نوار قلب و یا تصویربرداری هسته‌ای انجام می‌شود.
نحوه انجام تست ورزش
از شما خواسته می‌شود که از ۱۲ ساعت قبل از انجام تست ورزش، چیزی نخورید چون ممکن است غذا باعث احساس ناراحتی یا حالت تهوع در شما گردد. البته می‌توانید مقدارکمی از مایعاتی مانند آب بخورید اما از نوشیدن نوشیدنی‌هایی چون قهوه، چای، سودا یا شکلات حاوی کافئین خودداری نمایید. درباره داروهای مصرفی خودتان از پزشکتان سئوال کنید و نیز از او بپرسیدکه آیا باید مصرف آنها را قبل از انجام بررسی قطع کنید یا خیر. اگر مبتلا به دیابت هستید، به شما درباره نحوه مصرف انسولین دستورالعمل‌های ویژه‌ای داده می‌شود.
یک تکنسین پزشکی، پوست شما را برای قراردادن الکترودها به همان نحو که در مورد نوار قلب معمولی توضیح داده شد آماده می‌نماید. همچنین بر روی بازوی شما یک بازوبند فشارخون بسته خواهد شد. قبل از شروع ورزش، از شما یک نوار قلب درحالت استراحت گرفته شده و سپس بر روی یک تردمیل یا دوچرخه ثابت سوار می‌شوید. دو تا سه دقیقه اول باید آهسته ورزش کرده و خود را گرم کنید. سپس هر دو تا سه دقیقه یکبار سرعت خود را به تدریج افزایش دهید تا به بالاترین درجه برسید. پزشک نیز شما را به ادامه ورزش تشویق خواهد کرد تا اینکه بالاخره از ورزش کردن خسته شوید یا دچار علامتی مانند درد، سرگیجه یا تنگی‌نفس شوید. سپس، به مدت ۱۰ دقیقه دراز می‌کشید یا می‌نشینید. پزشک یا تکنسین، قلب و فشارخون شما را در طول این دوره کنترل می‌کند. او درباره احساس خستگی یا از نفس افتادن شما سوالاتی می‌پرسد. اگر نوارقلب مشکل بالقوه‌ای را نشان دهد، پزشک از شما خواهد خواست که ورزش کردن را متوقف کنید و احتمالا بررسی‌های بیشتری انجام دهید.
یک استرس تست ورزشی در حقیقت نوعی نوار قلب است که در هنگام فعالیت گرفته می‌شود. استرس تست ورزشی نشان می‌دهد که قلب شما در هنگام فعالیت چگونه کار می‌کند. برای انجام این بررسی اغلب شما بر روی یک تردمیل حرکت می‌کنید و سپس سرعت تردمیل به تدریج افزایش می‌یابد تا قلب شما شدیدتر کارکند. در این بررسی همانند یک فعالیت ورزشی به دقت کنترل شده، ابتدا گرم کردن انجام می‌شود، سپس شدت فعالیت به تدریج افزایش می‌یابد و در نهایت مرحله خنک کردن فرا می‌رسد. یک پزشک یا تکنسین در طول این بررسی به دقت مراقب شما خواهد بود.
نحوه تفسیر نتایج
پزشکی که نوار قلب را می‌خواند، ممکن است بلافاصله نتایج ابتدایی را به شما بگوید، اما تحلیل کامل نتایج معمولا طول می‌کشد. اگر این بررسی نشان دهد که قلب شما در طی ورزش به خوبی کار می‌کند، از این نتایج می‌توان در برنامه‌ریزی فعالیت‌های بدنی متناسب استفاده کرد. اگر نتایج نشان دهند که قلب شما در طی ورزش، طبیعی کار نمی‌کند، ممکن است به بررسی‌های بیشتری نیاز داشته باشید، برای مثال بررسی‌هایی مانند یک استرس تست اکوکاردیوگرافیک (همین صفحه را ملاحظه بفرمایید) یا یک استرس تست هسته‌ای، تا دقیق‌تر نشان دهند که کجای مسیر تامین خون عضلات قلبی مسدود شده‌است. گاهی ممکن است نیاز به انجام آنژیوگرافی باشد. اگر از قبل مبتلا به بیماری سرخرگ کرونری باشید، آنژیوگرافی یک انسداد جدید یا انسدادی که بدتر شده است را معمولا نشان می‌دهد.
انتخاب نوع استرس تست تا حدودی به سابقه پزشکی شما و برنامه‌ریزی پزشک معالج‌تان بستگی دارد. استرس تست ورزشی کمتر اختصاصی است و بنابراین نسبت به استرس تست اکوکاردیوگرافیک یا استرس تست تالیوم (اسکن هسته‌ای) کمتر مفید می‌باشد؛ با این حال، استرس تست ورزشی خیلی ارزان بوده و اغلب به عنوان نخستین گام در غربالگری بیماری‌های قلبی انتخاب می‌شود. افرادی که سابقه بیماری قلبی که ممکن است بر نتیجه نوار قلب تاثیر بگذارند، دارند ممکن است به استرس تست هسته‌ای نیاز داشته باشند. چون زن‌ها به ویژه زن‌های جوان مستعد نتایج مثبت کاذب در نوار قلب معمولی می‌باشند، انجام دادن استرس تست اکوکاردیوگرافیک در زنان بهتر می‌باشد.
اکوکاردیوگرافی ورزشی (استرس اکو)
درست مانند سایر استرس تست‌ها، یک اکوکاردیوگرافی ورزشی نشان می‌دهد که عملکرد قلب شما به هنگام فعالیت شدید چگونه است. استرس اکو بیشتر اوقات برای تایید یا رد بیماری سرخرگ کرونری قلب انجام می‌شود. تصویر قلب که در حال حرکت توسط استرس اکو ایجاد می‌شود، پزشک را قادر می‌کند که محل انسداد سرخرگ‌های کرونری را تشخیص دهد.
استرس اکوکاردیوگرافی ممکن است در مطب پزشک یا در بیمارستان انجام شود. این بررسی دو بخش دارد: نخست، پزشک در حالیکه شما بر روی میز معاینه درازکشیده‌اید، یک اکوکاردیوگرافی در حال استراحت (سونوگرافی قلب) را انجام می‌دهد. سپس شما سوار دوچرخه ثابت یا تردمیل می‌شوید و شروع به ورزش می‌کنید تا فعالیت قلبتان به حداکثر برسد. اکوکاردیوگرافی دوم درحالی انجام می‌شود که ضربان قلب شما هنوز بالا است. در صورت وجود هرگونه تغییرات ناشی از ورزش در قلب، این بررسی آنها را نشان خواهد داد. برای مثال، در مناطقی از قلب که خون‌رسانی آن به علت انسداد سرخرگ‌های عضله قلب محدود شده است، عضله قلب آن طورکه باید منقبض نمی‌شود. به عنوان یک مثال دیگر، کاهش خون‌رسانی به عضلات قلب در طی ورزش که در حالت استراحت وجود ندارد، بیانگر ناهنجاری‌های قابل برگشت جریان خون می‌باشد. این حالت از بیماری را باید درمان نمود تا از بروز حملات قلبی پیشگیری شود.
استرس تست شیمیایی
اگر وجود یک ناتوانی (برای مثال التهاب یا آرتروز مفاصل، کمردرد یا یک سکته مغزی) مانع از انجام استرس تست ورزشی شود، پزشکتان می‌تواند از یک داروی تزریقی داخل وریدی برای افزایش تعداد ضربان قلب شما همراه با یک تکنیک تصویربرداری مانند اکوکاردیوگرافی برای دیدن نحوه فعالیت قلب شما در حین فعالیت شدیدتر قلب استفاده نماید. به این روش استرس تست دارویی یا شیمیایی گفته می‌شود. داروهایی که بیشتر استفاده می‌شوند عبارتند از: دوبوتامین، دی‌پیریدامول و آدنوزین.
این داروها طوری تجویز می‌شوند که ضربان قلب شما به تدریج بالا رود. اگر هنوز توانایی اندکی برای انجام ورزش دارید، ممکن است بعد از تجویز دارو پزشک از شما بخواهد که بر روی تردمیل به مدت یک دقیقه راه بروید. کادر پزشکی مجرب در طول تست شما را زیر نظرداشته و شما باید هرگونه علامت غیرطبیعی را به آنها گزارش دهید. دوبوتامین ممکن است باعث افزایش فاحش فشارخون یا حتی آریتمی (بی نظمی ضربان قلب) شود. آدنوزین ممکن است باعث کاهش گذرا و جزیی ضربان قلب گردد. هم آدنوزین و هم دی‌پیریدامول ممکن است باعث خس‌خس سینه شوند و باید با احتیاط تجویز شوند و در افراد مبتلا به آسم یا بیماری‌های مزمن انسدادی ریوی تجویز نشوند. استفاده از داروها را می‌توان در هر زمانی متوقف کرد.
آماده شدن برای یک استرس تست شیمیایی شبیه استرس تست معمولی می‌باشد. از شما خواسته می‌شود که حداقل به مدت سه ساعت قبل از انجام تست چیزی نخورید و نیاشامید تا از ایجاد حالت تهوع در شما جلوگیری شود. اگر از دارو استفاده می‌کنید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید، شاید لازم باشد که مصرف آنها را مدتی قبل از انجام این نوع بررسی قطع کنید. اگر مبتلا به دیابت هستید و انسولین مصرف می‌کنید نیاز به دستورالعمل‌های خاصی دارید. سابقه ابتلا به آسم، برونشیت یا آمفیزم خودتان را به پزشک بگویید، چون استفاده از برخی از انواع این داروها ممکن است در شما خطرناک باشند.
تصویربرداری از قفسه سینه با استفاده از اشعه ایکس
با وجود اینکه روش‌های تصویربرداری پیشرفته زیادی ابداع شده‌اند، ولی گاهی اوقات تصویربرداری ساده قفسه سینه با استفاده از اشعه ایکس، روش مفیدی برای ارزیابی دستگاه قلبی‌عروقی شما می‌باشد. تصویربرداری ساده قفسه سینه با استفاده از اشعه ایکس با عبور دادن مقدار اندک و نسبتاً بی‌خطری از اشعه ایکس، از میان بدن شما بر روی یک قطعه فیلم حساس به اشعه ایکس انجام می‌شود. تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس از قفسه سینه، تصویری از قلب و ریه‌های شما به پزشک ارایه می‌نماید که در این تصویر اندازه و شکل قلب، وجود رسوبات کلسیمی در قلب و وجود احتقان در ریهها مشخص و معلوم می‌شوند. اگر قلبتان بزرگ شده باشد، شکل این بزرگ شدگی ممکن است سرنخ‌هایی در جهت تعیین علت آن به پزشک بدهد. برای مثال تنگی دریچه‌های قلبی، نسبت به بزرگ شدگی ناشی از نارسایی احتقانی قلب، شکل دیگری به قلب می‌دهد.
کلسیم که به وضوح درتصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس دیده می‌شود، گاهی در بافت‌های آسیب دیده تجمع پیدا می‌کند. در قلب، رسوبات کلسیمی ممکن است در یک دریچه، یک سرخرگ یا حتی خود عضله قلب تجمع پیداکنند. در صورت وجود چنین رسوباتی، انجام بررسی‌های بیشتر، ضروری می‌باشد.
عکس قفسه سینه که با استفاده از اشعه ایکس گرفته می‌شود، همچنین تصویر ریه‌های شما را نیز نشان می‌دهد و به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا علایم شما ناشی از بیماری قلبی است یا بیماری ریوی. وجود مایع در بافت ریه (ادم ریوی) ممکن است به این معنا باشد که ضعف قلب در پمپاژ خون، منجر به بازگشت این مایع و در نتیجه احتقان ریهها شده است (نارسایی احتقانی قلب).
انجام یک تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس، آسان و بدون درد است. ممکن است از شما خواسته شود که لباسهایتان را از کمر به بالا درآورید و هرنوع جواهرآلاتی که ممکن است با تصویر تداخل کنند را از خود دور نمایید. باید جلوی دستگاه اشعه ایکس بایستید، دستهایتان را از هم باز کنید و نفستان را در سینه حبس کنید تا تصویر با لستفاده از اشعه ایکس گرفته شود (گرفتن این حالت به این دلیل است که تصویر واضحی از قلب و ریهها تشکیل شود).
آزمایش‌های خونی
به غیر از آزمایش‌های متداول خونی که برای ارزیابی برخی از بیماری‌ها انجام می‌شوند، بعضی از آزمایش‌های خونی برای تشخیص بیماری‌های قلبی عروقی اختصاصی می‌باشند. آزمایش‌های خونی، سطوح چربی‌ها (کلسترول و تری‌گلیسریدها)، آنزیم‌های قلبی (شاخص‌های آسیب بافت قلبی)، محتوای اکسیژن و مدت زمانی که طول می‌کشد تا خون لخته ببندد (زمان پروترومین PT) را نشان می‌دهند. آزمایش‌های جدیدتر خون، آسیب به عضله قلب را در فردی‌که دارای علایمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا سبکی سر است، نشان می‌دهند. این آزمایشها را می‌توان بلافاصله در یک وضعیت اورژانسی برای تشخیص سریع حمله قلبی انجام داد.
در مورد برخی از انواع آزمایش‌های خونی، نظیرآزمایش چربی خون، از شما خواسته می‌شود که در طول شب چیزی نخورید. در مورد بسیاری از آزمایش‌های خونی مربوط به قلب، خون به جای نوک انگشتان اغلب از سیاهرگ و گاهی از سرخرگ گرفته می‌شود.
چربی خون
اندازه‌گیری کلسترول خون، یک آزمایش معمولی و رایج به شمار می‌رود. از اسامی دیگر این آزمایش “پروفایل لیپوپروتئین” یا “پانل چربی” است. در این آزمایشها سطوح کلی کلسترول، لیپوپروتئین‌های با چگالی اندک (LDL یا “کلسترول بد”)، لیپوپروتئین‌های با چگالی بالا (HDL یا”کلسترول خوب”) و تری‌گلیسریدها (معمول‌ترین شکل چربی موجود در خون) اندازه‌گیری می‌شوند. این آزمایشها تعیین می‌کند که آیا شما به درمان نیاز دارید؟ و در صورت درمان آیا چک آپ منظم در شما ضروری می‌باشد یا خیر؟
اگر این اندازه گیری‌ها به حد کافی دقیق نباشند، آزمایش پیشرفته‌تری به نام تست چربی هسته‌ای با رزونانس مغناطیسی وجود دارد که می‌توان از آن برای اندازه‌گیری دقیق‌تر و طبقه‌بندی ذره‌های ریز HDL و LDL استفاده کرد. سایر آزمایش‌های جدید، که ممکن است به ارزیابی بیشتر خطر کمک کنند، عبارتند از اندازه‌گیری سطح آپوپروتئین مانند آپوپروتئین B (جزیی از LDL) و آپوپروتئین A-1 (جزیی ازHDL). مفید بودن این آزمایشها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، معمولاً از این آزمایشها بیشتر برای تعیین این مورد استفاده می‌شود که آیا افراد مبتلا به سطوح مرزی HDL و LDL به درمان دارویی نیاز دارند یا خیر؟
آنزیم‌های قلب
آزمایش خون به منظور بررسی آنزیم‌های (پروتئینهای) قلبی، (که گاهی‌اوقات آنها را شاخص‌های قلبی نیز می‌نامند، چرا که آسیب به عضله قلب را نشان می‌دهند)، روش مناسبی برای تعیین بسیار زودهنگام آسیب‌های وارده به قلب در اثر حمله قلبی می‌باشد. اگر دچار درد قفسه سینه می‌باشید، پزشکتان ممکن است این آزمایشها را برایتان درخواست کند تا ببیند که آیا آسیبی به قلبتان وارد آمده است یا خیر؟ اگر به علت وجود نشانه‌های هشداردهنده حمله قلبی، شما به بخش اورژانس مراجعه نمایید، پزشک با استفاده از این روش، احتمال وجود حمله قلبی در شما را بررسی می‌نماید.
مقادیر اندکی از آنزیم‌های قلبی درخون افراد سالم یافت می‌شوند. با اینحال، عضله قلب غنی از این آنزیم‌ها بوده و در اثر آسیب عضله قلبی ناشی ازحمله قلبی، در مقادیر بسیار زیادی در خون نشت می‌کنند. آنزیم‌های قلبی ممکن است در شروع حمله قلبی (یعنی قبل از اینکه حتی شما متوجه شویدکه دچار حمله قلبی شده‌اید) و قبل ازآسیب بیشتر بافت قلبی، وارد جریان خون شوند.
آنزیمی که معمولاً برای تایید وجود آسیب در عضله قلب اندازه‌گیری می‌شود ، کراتین‌کیناز (CK) می‌باشد. انواع مختلف CK در عضلات قلبی و در عضلات اسکلتی یافت می‌شوند. آن نوع آنزیمی که دقیق‌ترین شاخص آسیب قلبی می‌باشد، فرمی از CK معروف به CK-MB می‌باشد. سطح CK-MB یافت شده در خون در حدود ۶ ساعت بعد از شروع یک حمله قلبی افزایش می‌یابد و بعد از حدود ۱۸ ساعت به اوج خود می‌رسد. اگر دارای علایمی نظیر درد می‌باشید، بررسی این شاخص‌ها تعیین می‌نماید که آیا در شما حمله قلبی رخ داده است یا خیر؟
سایر نشانگرهای قلبی به نام تروپونین‌ها (شامل تروپونین I و تروپونین T) در انقباض عضله قلب نقش دارند و شاخص‌های بسیار حساسی نسبت به آسیب عضله قلب می‌باشند. وجود آنها در خون بیمار ممکن است نشان‌دهنده آسیب بسیار ملایمی به قلب باشد و البته این چیزی است که کراتین‌کیناز قادر به نشان دادن آن نمی‌باشد. تروپونین‌ها به آرامی ۴ ساعت پس از شروع حمله قلبی شروع به افزایش می‌کنند و ممکن است تا دو هفته در خون فرد به حالت افزایش یافته باقی بمانند.
میوگلوبین شاخصی است که کماکان از آن برای تشخیص آسیب قلبی استفاده می‌شود. این نشانگر نسبت به یک نوع از CK کمتر اختصاصی است ولی در عین حال دارای مزایایی هم می‌باشد از جمله اینکه جزء اولین شاخص‌هایی است که بعد از حمله قلبی، یعنی تنها ۲ ساعت پس از شروع حمله قلبی افزایش می‌یابند. لذا از آزمایش میوگلوبین می‌توان برای تشخیص حمله قلبی در فردی که از درد قفسه سینه رنج می‌برد، استفاده نمود.
هموسیستئین
هموسیستئین یکی از اسیدآمینه‌های موجود در خون است. پزشکان هموسیستئین را با دقت زیادی بررسی کرده‌اند. فارغ از سن بیمار یا سایر عوامل خطر، سطوح بالای هموسیستئین نشان دهنده خطر بسیار بالایی برای ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی در فرد می‌باشد. برخی از شواهد حاکی از آن می‌باشند که ممکن است هموسیستئین به پوشش سرخرگ‌ها آسیب بزند و باعث ایجاد لخته خون گردد، ولی تاکنون هیچ گونه رابطه علّی و معلولی مستقیمی در این باره پیدا نشده است. گر چه سطوح هموسیستئین در گذشته به شدت به بیماری قلبی ربط داده می‌شدند، ولی اخیراً محققان دریافته‌اند که این ارتباط به آن حدی که آنها درگذشته تصور می‌نمودند، شدید نمی‌باشد. سطح هموسیستئین در خون شما ممکن است تا حدی ارثی باشد، البته تا اندازه‌ای هم به رژیم غذایی‌تان بستگی دارد. در برخی موارد، یک سطح افزایش یافته هموسیستئین ناشی از کمبود ویتامینB12 می‌باشد، لذا لازم است که پزشک از طریق آزمایش خون، سطح ویتامین B12 را نیز اندازه‌گیری نماید.
در صورت وجود سابقه‌ای قوی از بیماری قلبی و همچنین عدم وجود عوامل خطر مشخص مانند کلسترول بالا، فشارخون‌بالا، دیابت و غیره پزشک معالج ممکن است سطوح هموسیستئین شما را نیز ارزیابی نماید. خوردن یک رژیم غذایی غنی از اسیدفولیک و ویتامینهای گروه B به کاهش هموسیستئین کمک می‌کند. بسیاری از پزشکان معمولاً به افرادیکه در معرض بیماری‌های قلبی قراردارند پیشنهاد مصرف اسید فولیک و ویتامینهای گروه B را می‌دهند. برخی از پزشکان نیز تنها زمانی مکمل‌های غذایی را تجویز می‌نمایند که سطح هموسیستئین افزایش یافته باشد. با این حال، تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که مکمل‌های اسیدفولیک ممکن است باعث جلوگیری از فعالیت فولات‌های طبیعی و ویتامینهای گروه B شوند که شما در رژیم غذایی‌تان مصرف می‌کنید.
پروتئین واکنش دهنده C
گرچه از کلسترول بالا به خاطر نقشش در ایجاد پلاک در سرخرگ‌ها، اغلب به عنوان یک عامل خطر اصلی بروز حمله قلبی یاد می‌شود، ولی تمام افرادیکه دچار حمله قلبی می‌شوند لزوماً دارای سرخرگ‌های مسدود شده به علت وجود این پلاک‌ها نمی‌باشند. پزشکان نقش التهاب در سرخرگ‌ها را به عنوان یک فرایند مجزا که ممکن است در ایجاد بیماری سرخرگ‌های کرونری دخالت داشته باشد، مورد مطالعه قرار داده‌اند. همچنین ممکن است التهاب مشخص کند که چرا در برخی افراد، یک سرخرگ دوباره پس از انجام آنژیوپلاستی بالونی (که برای بازکردن آن رگ بکاررفته بود) مسدود می‌شود.
التهاب در هرجای دیگری از بدن ایجاد تورم می‌کند. اگر تورم در سرخرگ‌ها رخ دهد، این تورم میزان جریان خون عضلات قلب را کاهش می‌دهد. وقتیکه التهاب رخ می‌دهد، بدن ماده‌ای به نام پروتئین واکنش دهنده C می‌سازد. میزان پروتئین واکنش دهنده C در خون (که از طریق آزمایش خون مشخص می‌شود) نماد بسیار خوبی برای پیشگویی بیماری قلبی می‌باشد، بویژه در افرادیکه دارای حملات قلبی بوده‌اند.
تا به امروز هیچ کس نتوانسته مطمئن شود که علت بروز التهاب در سرخرگ‌ها چیست؟ شاید علت بروز التهاب در سرخرگ‌ها یک عامل باکتریایی مانند هلیکوباکتر پیلوری (که باعث زخم‌های گوارشی نیز می‌شود) یا یک عامل ویروسی مانند ویروس هرپس سیمپلکس باشد.
کلامیدیا پنومونیه نوع دیگری از باکتری‌ها است که به عنوان یک عامل محتمل ایجادکننده بیماری قلبی بررسی شده است، اما تاکنون هیچ مدرک روشنی دال بر دخالت این باکتری در بیماری‌های قلبی به دست نیامده است. برخی تحقیقات نشان می‌دهند که التهاب ممکن است به طوراختصاصی به دیواره سرخرگ آسیب بزند، به طوریکه احتمال تشکیل لخته و در نتیجه انسداد سرخرگ بالا می‌رود. چاقی مفرط و دیابت ممکن است باعث افزایش سطوح پروتئین واکنش دهنده C در خون شوند. در واقع، چربی احشایی یا چربی شکمی بهترین شاخص برای نشان دادن سطح بسیار بالای پروتئین واکنش دهنده C در یک فرد می‌باشند. اگر در معرض خطر متوسط یا بالای ابتلا به بیماری قلبی‌عروقی قرار دارید، اندازه‌گیری پروتئین واکنش دهنده C کمک زیادی برای روند درمانی شما می‌نماید. شما می‌توانید پروتئین واکنش دهنده C را از طریق انتخاب یک رژیم غذایی سالم قلبی و انجام فعالیت بدنی جهت کاهش چربی شکم و همچنین با ترک سیگار کاهش دهید.
اکوکاردیوگرافی (اکوی قلبی)
در اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی دارای فرکانس بالا (که ما فوق صوت نیزنامیده می‌شود) برای ایجاد یک تصویر متحرک از قلب استفاده می‌شود. امواج صوتی از طریق یک وسیله دستی به نام پروب به داخل بدن فرستاده می‌شود. این امواج صوتی ساختارها و مایعات موجود در قلب را مرتعش کرده و اکوها از طریق مبدل (پروب) مجددا دریافت می‌شوند. اکوها در مونیتور به تصاویر تبدیل می‌شوند.
اکوکاردیوگرام
با استفاده از انواع مختلف روش‌های اکوکاردیوگرافی، پزشک اندازه، شکل و انقباض عضله قلب را مشاهده می‌کند، همچنین نحوه عملکرد دریچه‌های قلب و جریان‌خون در قلب و سرخرگ‌ها را می‌بیند. در طول اکوکاردیوگرافی دو بعدی ساختار و عملکرد قلب مشاهده می‌شوند و اکوکاردیوگرافی داپلر برای ارزیابی جریان خون در درون قلب و شناسایی الگوهای غیرطبیعی جریان خون به‌کار می‌رود.
اگر اکوکاردیوگرافی همراه با یک استرس تست انجام شود، ممکن است مشخص نماید که آیا دیواره قلب بعد از ورزش به خوبی حرکت می‌کند؟ ممکن است در حین ورزش به قسمتی از عضله قلب خون کافی نرسد و کاهش خون‌رسانی در حین ورزش باعث عدم توانایی عضله قلب برای منقبض شدن شود که این حالت با اکوکاردیوگرافی نشان داده می‌شود.
نحوه انجام اکوکاردیوگرافی
اکوکاردیوگرافی هم در مطب پزشک و هم در بیمارستان قابل انجام است. اکوکاردیوگرافی نیاز به آماده‌سازی خاصی ندارد. از شما درخواست می‌شود که لباس‌های رویی خود را درآورید، سپس پزشک یک ژل مخصوص را بر روی سینه شما می‌مالد تا به انتقال جریان کمک کند. پزشک پروب اکوکاردیوگرافی را بر روی قلب و سینه شما گذاشته و آنرا کمی فشار می‌دهد و از شما می‌خواهدکه درجهات مختلف دراز بکشید یا نفس خود را حبس کنید تا تصویر واضح‌تری از قلب در مونیتور دیده شود. کل اکوکاردیوگرافی ۴۵ دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد.
نحوه تفسیر نتایج
ممکن است مجبور باشید برای مشخص شدن نتایج کامل اکوکاردیوگرافی مدتی صبر کنید. اکوکاردیوگرافی به پزشک شما نشان می‌دهد که چگونه حفره‌ها یا دیواره‌های قلب توسط بیماری‌هایی مانند حمله قلبی، فشارخون‌بالا، بیماری پیشین قلبی و یا نارسایی قلب، دچار تغییر شده‌اند.
همچنین اکوکاردیوگرافی پزشک را قادر به تحلیل توان پمپاژ قلب می‌سازد، که پزشک آن را با عبارت کسر جهشی (EF) توصیف می‌نماید. کسر جهشی (EF) طبیعی در حدود ۵۵ تا ۶۵ درصد می‌باشد، یعنی بیش از نیمی از خون موجود در بطن چپ قلب (حفره اصلی پمپ کننده قلب) در هر ضربان قلب به بیرون ریخته می‌شود. اگر این درصد (EF) بسیار پایین باشد، اکوکاردیوگرافی نشان می‌دهد که کجای فرایند پمپاژ قلب ضعیف است، برای مثال اکوکاردیوگرافی ناحیه‌ای از قلب که در اثر حمله قلبی ضعیف شده است را نشان می‌دهد. اکوکاردیوگرافی ممکن است به خصوص در تشخیص برخی از بیماری‌های ژنتیکی که با خطر مرگ ناگهانی همراه می‌باشند ارزشمند است، برای مثال کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک قلب که افزایش ضخامت غیر طبیعی عضله قلب می‌باشد و معمولا در ورزشکاران جوانی که دچار مرگ ناگهانی می‌شوند، دیده می‌شود.
همچنین اکوکاردیوگرافی وضعیت هر ۴ دریچه قلب و نحوه کارکرد آنها را نشان می‌دهد. استفاده از اکوکاردیوگرافی داپلر چگونگی عبور خون از دریچه‌ها را نشان می‌دهد که این خود ممکن است نشانگر ماهیت یک بیماری قلبی باشد، برای مثال برگشت خون به سمت عقب ممکن است نشان دهنده نارسایی یک دریچه باشد. همچنین اکوکاردیوگرافی اطلاعاتی درباره حجم گردش خون به پزشک می‌دهد که ممکن است تحت تاثیر داروهایی مانند دیورتیک‌ها (داروهای ادرارآور) قرار گرفته باشند. همچنین اکوکاردیوگرافی به سوالات زیر پاسخ می‌دهد: چگونه چندین عامل در قلب با هم برهمکنش می‌کنند؟ چگونه درمان‌ها از پس یک نوع ناراحتی خاص برمی‌آیند؟ و برای نگه داشتن فعالیت پمپاژی قلب در بهترین حالت خود، چه اقدامی باید انجام داد؟
استرس اکو
اگر قادر به انجام حرکات ورزشی برای یک استرس تست ورزشی نباشید، ممکن است پزشک به شما دارویی (دوبوتامین) تجویز نماید که باعث افزایش ضربان قلب شما می‌شود (یعنی دقیقاً همان کاری که ورزش با قلب شما می‌کند) و سپس از اکوکاردیوگرافی برای تصویربرداری از قلبتان استفاده نماید. دراکوکاردیوگرافی، امواج صوتی (مافوق صوت) از طریق قسمتی از دستگاه اکوکاردیوگرافی به نام پروب به طرف قلب شما هدایت می‌شوند. امواج صوتی، ساختارها و مایعات موجود در قلب را مرتعش کرده و تصویر متحرکی از قلب در مونیتور نشان می‌دهد که شامل اندازه، شکل، تحرک و نیز جریان خون قلب می‌باشد. اگر قبلاً اکوکاردیوگرافی انجام داده‌اید، پزشک نتایج این اکوکاردیوگرافی را به منظور ارزیابی میزان کارآیی درمان با اکوکاردیوگرافی قبلی شما مقایسه می‌نماید.
اکوکاردیوگرافی از طریق مری
پزشک ممکن است برای شما اکوکاردیوگرافی از طریق مری (TEE) درخواست کند، اکوکاردیوگرافی از طریق مری نوعی از اکوکاردیوگرافی است که برخی از محدودیت‌های اکوکاردیوگرافی معمولی را ندارد. همانطورکه از نام آن پیدا است، اکوکاردیوگرافی از طریق مری با استفاده از یک پروب بسیار کوچک (با قطری کمتر از ۱/۵ سانتی‌متر) انجام می‌شود. این پروب کوچک وارد مری می‌شود (مری لوله‌ای است که دهان را به معده وصل می‌کند). به جای دیدن قلب از طریق دیواره قفسه سینه، در اکوکاردیوگرافی از طریق مری تصاویرقلب از داخل مری که بسیار به قلب نزدیک می‌باشد، تهیه می‌شوند. شکل خاص قفسه سینه و وزن بدن و سایر موارد ممکن است باعث شوند که روش‌های متداول اکوکاردیوگرافی از قفسه سینه، کمتر مفید باشند.
حتی‌المقدور از نیمه شب قبل از اکوکاردیوگرافی از طریق مری، از خوردن پرهیز کنید. با اینحال، اگر لازم باشد که فوراً این اکوکاردیوگرافی انجام شود، بهتر است که از۴ ساعت قبل از اکو مری چیزی نخورید به این ترتیب بعد از اکو حالت تهوع و استفراغ کمتری خواهید داشت. در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید و نحوه مصرف آنها در قبل و بعد از اکو حتماً با پزشک خودتان مشورت کنید.
اکو مری در بیمارستان انجام می‌شود. از آنجاییکه به شما داروی آرام‌بخش داده می‌شود، لذا باید پیشاپیش ترتیب بازگشت به منزل را بدهید. ابتدا شما برروی یک میز دراز می‌کشید و یک راه وریدی (IV) در بازوی شما تعبیه می‌شود تا از آن طریق داروی آرام‌بخش به شما تجویز شود. سپس تکنسین الکترودهایی را بر روی قفسه سینه شما قرار می‌دهد سردیگر الکترودها به دستگاه مونیتور قلب وصل می‌باشند تا ریتم قلب شما را در طول اکو مری نشان دهند.
بعد از بی‌حس‌کردن گلویتان بوسیله یک اسپری بی‌حس کننده، تکنسین به آرامی پروب کوچکی را وارد گلوی شما می‌کند و از آنجا آن را به داخل مری می‌فرستد. این قسمت از اکوکاردیوگرافی از طریق مری ناراحت‌کننده‌ترین قسمت آن است و ممکن است شما احساس تهوع و استفراغ بنمایید. به محض اینکه پروب سرجای خود قرارگرفت، دیگر هیچ دردی حس نخواهید کرد. ممکن است در حین اکو مری نیمه بیدار نگه داشته شوید و پزشک از شما بخواهد که نفستان را در سینه حبس کنید یا به خود فشار وارد کنید، چون ممکن است برخی از حرکات روده باعث شوند که قلبتان تحت فشار قرار بگیرد، این کار به رفع آن مشکل کمک می‌کند.
وقتی که اکو مری انجام شد، پروب و راه وریدی برداشته می‌شوند و قلب دیگر مونیتور نمی‌شود. ممکن است در اثر داروی آرام‌بخش احساس خواب‌آلودگی به شما دست دهد. برای کنترل میزان ضربان قلب و فشار خون ممکن است تا چند ساعت در بیمارستان نگه داشته شوید. اغلب اوقات ممکن است به شما توصیه شود که حداقل ۲ ساعت صبر کنید و سپس چیزی بخورید، چرا که ممکن است هنوز گلوی شما بی‌حس باشد. بعد از رفع بی‌حسی، ممکن است گلوی شما یکی دو روزی درد داشته باشد. بهتر است تا ۲۴ ساعت رانندگی نکنید، تا مطمئن شوید که آثار داروهای آرام‌بخش به طورکامل از بدن شما خارج شده‌اند، بنابراین از قبل نحوه برگشت به خانه را پیش بینی کنید.
اکوی قلبی از طریق مری (اکومری)
پزشکان از یک پروب کوچک برای انجام اکوی قلبی استفاده می‌نمایند. در اکوکاردیوگرافی از طریق مری پروب به جای اینکه بر روی قفسه سینه قرارگیرد به داخل مری فرستاده می‌شود. مری لوله‌ای است که دهان را به معده وصل می‌نماید. در اکوی قلبی از طریق مری (اکومری)، پروب به قلب نزدیک‌تر بوده و لذا تصاویر اکوکاردیوگرافی واضحتر می‌باشند. شما هوشیار و بیدارخواهید بود، اما آرام‌بخش دریافت کرده و بنابراین احساس ناراحتی نخواهید داشت.
تصویربرداری هسته‌ای
تصویربرداری یا اسکن هسته‌ای، تکنیکی است که با استفاده از مقادیر بسیار اندک و بی‌خطری از تشعشع در بدن، تصاویر بسیار دقیقی از قلب و فعالیت آن به ما می‌دهد. مقادیر بسیار اندکی از ماده رادیواکتیو معروف به رادیونوکلئیدها وارد گردش خون می‌شوند. رادیونوکلئیدها به گلبول‌های قرمز خون می‌چسبد و به همراه آنها در قلب و عضلات قلب گردش می‌کنند. یک دوربین مخصوص پرتوگاما، که به تشعشع بازگشتی از رادیونوکلوئیدها حساس است پرتوی گاما را دریافت می‌نماید و تصویری از قلب می‌سازد که در یک مونیتور نمایش داده می‌شود. تصویر موجود در مانیتور معمولاً چاپ می شود و در اختیار بیمار قرار می گیرد.
پزشک می‌تواند هم عضله قلب و هم گردش خون را مطالعه کند. روش‌های تصویربرداری هسته‌ای اغلب همراه با یک استرس تست و تزریق تالیوم انجام می‌شوند. ایزوتوپ هسته‌ای در خون جریان می‌یابد و ممکن است برخی از نواحی قلب یعنی جاهایی‌که میزان خون اندکی دارند، دیده نشوند. به این نقاط، لکه‌های سرد یا نقص در پرفوزیون (جریان خون) گفته می‌شود.
استرس تست تالیوم
استرس تست تالیوم، نشان می‌دهد که در طی ورزش، چگونه خون در عضله قلب جاری می‌شود. استرس تست تالیوم هرگونه کاهش جریان خون در قسمت‌های مختلف قلب در اثر انسداد سرخرگ کرونری را نشان می‌دهد و در ارزیابی عوارض پس از حمله قلبی، بررسی تاثیر روش‌های به کار رفته به منظور گشودن سرخرگ‌های کرونری و بررسی سایر علت‌های درد قفسه سینه به کار می‌رود.
به این بررسی همچنین اسکن پرفوزیون (پرفوزیون عبارتست از جریان خون در یک اندام یا بافت خاص) یا استرس تست ایزوتوپی نیز گفته می‌شود (تالیوم و تکنسیوم دو تا از شایع‌ترین ایزوتوپ‌ها یا مواد رادیواکتیو مورد استفاده در این‌گونه بررسی‌ها می‌باشند).
همانند سایر روش‌های اسکن هسته‌ای، تالیوم یا یک ماده ردیاب دیگر به جریان خون تزریق شده و از طریق جریان خون به قلب می‌رود و از آنجا وارد سلول‌های عضلانی قلب می‌شود. تصاویر حاصل از اسکن نشان می‌دهند که چه قدر خون وارد قسمت‌های مختلف قلب می‌شود. اگر خون‌رسانی در قسمت خاصی از قلب کاهش یافته باشد، این یافته نشان‌دهنده انسداد سرخرگ کرونری می‌باشد. اگر خون به قسمتی از عضله قلب وارد نشود احتمالا آن قسمت بافت مرده (اسکار) ناشی از حمله پیشین قلبی می‌باشد. جریان خون در زمان استراحت و بعد از استرس ایجاد شده توسط دارو با هم مقایسه می‌شود. این بررسی نباید در طی دوران حاملگی انجام شود.
نحوه انجام تست تالیوم
استرس تست تالیوم، مانند هر استرس تست دیگری آمادگی لازم دارد. ۳ تا ۴ ساعت قبل از انجام تالیوم اسکن، از خوردن و آشامیدن بپرهیزید. لباس و کفشی بپوشید که در حین حرکات روی تردمیل راحت باشید، برای مثال می‌توانید از کفش‌های ورزشی یا کفش‌های مخصوص دویدن استفاده نمایید. اگر از داروی خاصی استفاده می‌کنید به خصوص اگر دیابت دارید و انسولین مصرف می‌کنید حتماً با پزشک خود در این باره مشورت نمایید. درمورد افرادیکه قادر به ورزش کردن نیستند، تالیوم اسکن را می‌توان بعد از تزریق داروی لازم برای شبیه‌سازی حرکات ورزشی، انجام داد. ممکن است انجام تالیوم اسکن، چندین ساعت طول بکشد.
در زمان تست، یک تکنسین الکترودهایی را روی قفسه سینه شما نصب خواهدکرد که به یک مونیتور قلب وصل می‌باشند. ضربان قلب و فشار خون اندازه‌گیری می‌شوند و سپس شما بر روی یک تردمیل قرار می‌گیرید. بعد از قرار گرفتن بر روی تردمیل، به تدریج سرعت تردمیل افزایش می‌یابد تا اینکه به حداکثر میزان ممکن برسد. سپس به شما تالیوم (یا یک ایزوتوپ دیگر) تزریق می‌شود. ریتم قلب شما به طور مداوم کنترل می‌شود و فشارخونتان به صورت دوره‌ای اندازه‌گیری می‌شود. سپس بر روی یک میز مجهز به دوربین گاما دراز می‌کشید و تکنسین درحالیکه قلبتان به شدت در حال فعالیت است، از آن عکس می‌گیرد. ممکن است لازم باشد که یک موقعیت را برای چندین دقیقه حفظ نمایید، مثلا ممکن است مجبور شوید بازویتان را بر روی سرتان به مدت چند دقیقه نگه دارید.
بعد از اتمام قسمت ورزشی تالیوم اسکن، مطب یا آزمایشگاه را به مدت ۳یا ۴ ساعت ترک می‌نمایید. می‌توانید بروید چیزی بخورید یا بنوشید (نوشیدنی‌های فاقد کافئین یا شکلات). وقتیکه برگشتید، دوباره بر روی میز و در زیر دوربین گاما دراز می‌کشید تا درحالت استراحت نیز از قلب شما عکس گرفته شود. تالیوم در بدن شما حرکت کرده است و اکنون قابل رویت است. درازکشیدن در این قسمت از تالیوم اسکن بسیار مهم است، و ممکن است بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول بکشد. برای برخی افراد دراز کشیدن بر روی یک میز سفت دشوار است، ولی در عمل این کار دردی ندارد. بعد از اتمام تالیوم اسکن، فعالیت‌های معمولی خود را از سر می‌گیرید و هرچه که می‌خواهید می‌خورید و می‌آشامید.
برخی از مراکز، اول اسکن در حالت استراحت را انجام می‌دهند و سپس اسکن قلب پس از ورزش را انجام می‌دهند. تالیوم اسکن به هیچ وجه نباید در طی حاملگی انجام شود.
نحوه تفسیر نتایج
ظرف مدت چند روز نتایج تالیوم اسکن به دست شما می‌رسد. در حالت معمولی نتایج یک تالیوم اسکن به شرح زیر می‌باشد:
- اگر نتایج اسکن در حالت استراحت و پس از ورزش طبیعی باشند، نتیجه گرفته می‌شود که میزان جریان خون سرخرگ‌های کرونری به عضلات قلب کافی است.
- اگر جریان خون درحالت استراحت طبیعی باشد، ولی در طول ورزش طبیعی نباشد (یعنی نقص در خون‌رسانی یا پرفوزیون)، نتیجه گرفته می‌شود که قسمتی از عضلات قلب در طی فعالیت شدید، خون کافی دریافت نمی‌کند و احتمالاً یکی از سرخرگ‌های کرونری مسدود شده است.
- اگر جریان خون قسمتی از عضلات قلب، درحالت استراحت کاهش یابد و در طول ورزش بدتر هم بشود، نتیجه گرفته می‌شود که بخشی از عضلات قلب، در تمام اوقات با کاهش خون‌رسانی مواجه است.
- اگر هیچ گونه تالیومی در هر دو حالت استراحت و پس از ورزش در عضله قلب مشاهده نشود (که اصطلاحا نقص تثبیت شده نامیده می شود Fixed-Defect)، نتیجه گرفته می‌شود که احتمالاً قبلا یک حمله قلبی اتفاق افتاده و قسمتی از بافت قلب مرده است و به جای آن بافت اسکار تشکیل شده است.
اسکن MUGA
اسکن MUGA یک روش بررسی منابع خونی قلب می‌باشد (درطول استراحت، ورزش یا هردو). این بررسی چگونگی پمپاژ خون توسط قلب را نشان می‌دهد و به این سوال که آیا قلب ناکارآیی سرخرگ‌های کرونری مسدود شده را جبران می‌کند یا خیر، پاسخ می‌دهد. این اسکن همچنین کسر جهشی (EF) را با دقت بسیار بالایی اندازه‌گیری می‌کند. معمولا کسر جهشی (EF) در حین ورزش افزایش می‌یابد.
نحوه انجام تست
چنانچه باید تنها یک اسکن MUGA در حالت استراحت انجام شود، نیازی به آمادگی قبل از بررسی وجود ندارد. باید با پزشک خود مشورت نمایید که آیا یکی دو روز قبل از انجام بررسی باید داروهای مصرفی قلب را قطع کنید یا خیر؟ اگر لازم باشد که تست MUGA در حال ورزش نیز انجام شود، نباید از شب قبل از انجام بررسی چیزی به غیر از آب بخورید. بسته به وسعت بررسی، تست ۲ تا ۴ ساعت طول می‌کشد. برای انجام این بررسی معمولا از شما خواسته می‌شود که لباس بیمارستانی بپوشید و سپس تکنسین الکترودها را به سینه شما وصل خواهد کرد. الکترودها از طرف دیگر به یک رایانه تصویربرداری هسته‌ای وصل می‌باشند. سپس تکنسین مقدار مشخصی از خون شما را می‌کشد و آن را با ماده ردیاب رادیواکتیو مخلوط می‌کند. حدود ده دقیقه بعد، او خون مخلوط شده را به بدن شما برمی‌گرداند. سپس شما بر روی یک میز دراز می‌کشید و تکنسین تعدادی عکس از قلب شما با دوربین گاما می‌گیرد. اگر تنها باید تست MUGA در حالت استراحت صورت گیرد، در اینجا بررسی تمام شده و می‌توانید به منزلتان بروید.
اگر قرار است که تست MUGA را در حالت ورزشی نیز انجام دهید، شما را به میز دیگری می‌برند که در قسمت پایه دارای پدال‌هایی می‌باشد. در حالیکه بر روی میز دراز کشیده‌اید، باید پدال‌ها را رکاب بزنید و به تدریج سرعت آن را زیاد کنید. باید آن قدر به این ورزش ادامه دهید تا خسته شوید. شما در تمام طول بررسی، تحت کنترل خواهید بود.
بعد از اتمام MUGA، احساس خستگی خواهید کرد، اما می‌توانید به سرکارهای معمولی خودتان بازگردید. ماده رادیواکتیو به شما که بی خطر است، ظرف مدت دو تا سه روز از بدن شما دفع می‌شود. این بررسی نباید در طی دوران حاملگی انجام شود.
نحوه تفسیر نتایج
نتایج کامل بررسی شما ظرف مدت چند روز آماده خواهد شد. علاوه بر تصاویر تهیه شده، رایانه همچنین اندازه و شکل بطن‌های شما و نیز میزان خون موجود در آنها را محاسبه می‌کند. یک کسر جهشی(EF) اندک ممکن است ناشی از انسداد سرخرگ‌های کرونری یا بیماری عضلانی قلب باشد.
سایر تکنیک‌های تصویربرداری
هر روز به تعداد فن‌آوری‌های پیشرفته‌ای که برای مطالعه ساختار و فعالیت قلب ابداع می‌شوند، افزوده می‌شود. سی‌تی‌اسکن (CT-scan) ، ام‌آرآی (MRI) ، آنژیوگرافی با رزونانس مغناطیسی (MRA) و توموگرافی با گسیل پوزیترون (PET) نمونه‌هایی از این تکنیک‌های تصویربرداری می‌باشند. از چنین تکنیک‌هایی به منظورکسب اطلاعات دقیق‌تر و یا اجتناب از به کارگیری از روش‌های تهاجمی استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها در تمام بیمارستان‌ها یا مراکز تشخیصی وجود ندارند و تنها در صورت نیاز به پاسخ سوالات اختصاصی از آنها استفاده می‌شود.
سی تی اسکن (CT-scan)
سی‌تی‌اسکن یک روش تصویربرداری پیشرفته با استفاده از اشعه ایکس می‌باشد که از قلب تصاویری با مقطع عرضی می‌گیرد. برای انجام یک سی‌تی‌اسکن، شما بر روی یک تخت قابل حرکت که به دستگاه اسکن کننده لوله‌ای شکل وارد می‌شود، دراز می‌کشید. تصاویر زیادی از تمام جهات بدن شما گرفته می‌شود. یک رایانه این تصاویر را با هم ترکیب می‌کند و تصویر دقیقی از مقطع عرضی ساختاری مثل قلب به دست می‌آورد. پزشک تصاویر قلب، ریهها و رگهای خونی بزرگ را ارزیابی می‌نماید. از سی‌تی‌اسکن‌ها اغلب برای رویت کلسیفیکاسیون (رسوب کلسیم بر روی بافت‌ها در اثر یک واکنش طبیعی نسبت به آسیب‌دیدگی) در رگ‌های‌خونی بر اثر تصلب‌شرایین یا در عضله قلب بر اثر حمله قلبی، استفاده می‌شود.
مانند سایر روش‌هایی که از اشعه ایکس استفاده می‌کنند، سی‌تی‌اسکن نیز مقداری ایمن از اشعه ایکس را از بدن عبور می‌دهد که بعد از اتمام بررسی در بدن باقی نمی‌ماند. در برخی موارد یک ماده حاجب (رنگ با پایه ید) در جریان خون تزریق می‌شود تا تصویر واضح‌تری از عضو مورد نظرگرفته شود. اگر قرار است که به بدن شما ماده حاجب تزریق نشود، به شما گفته می‌شود که از ۲ ساعت قبل از انجام بررسی چیزی نخورید. اگر قرار است به شما ماده حاجب تزریق شود، نباید از ۴ ساعت قبل از بررسی چیزی بخورید. در برخی از افراد این ماده حاجب باعث علایم آلرژیک می‌شود، اما این واکنش‌ها بسیار نادر می‌باشند.
از شما خواسته می‌شود که لباس بیمارستانی بپوشید و بر روی میز دراز بکشید. اگر از یک ماده حاجب استفاده شود، یک راه وریدی در بازوی شما تعبیه می‌شود. این میز به آرامی به سمت اسکنر حرکت خواهدکرد. تکنسین شروع به عکس گرفتن می‌کند و از شما می‌خواهد که درحالیکه دراز کشیده‌اید با گرفتن هر عکس نفس خود را حبس کنید. بعد از انجام بررسی، می‌توانید کارهای معمولی خود را دنبال کنید.
حساسیت به ماده حاجب حاوی ید
در بسیاری از بررسی‌ها از یک ماده حاوی ید به عنوان ماده حاجب برای مشخص نمودن اندام‌های مختلف استفاده می‌شود. این رنگ یا ماده حاجب از طریق یک راه وریدی در بازو تزریق می‌شود. اگر به یُد حساسیت دارید حتماً آنرا به پزشک خود اطلاع دهید. در این صورت پزشک ممکن است یک کورتیکواسترویید برایتان تجویز نماید که باید قبل از شروع بررسی مصرف شود تا امکان بروز واکنش آلرژیک را کاهش دهد. در برخی از موارد بسیار نادر، افراد دچار تورم زبان، گلو یا تنگی نفس می‌شوند. اگر در طول بررسی دچار واکنش خاصی به رنگ یُد شوید، بلافاصله جهت درمان به بیمارستان منتقل خواهید شد. شما باید هر گونه واکنش آلرژیک قبل از شروع بررسی یا در حین آن را گزارش نمایید.
توموگرافی کامپیوتری با استفاده از پرتوی الکترونی
توموگرافی کامپیوتری با استفاده از پرتوی الکترونی (EBCT یا CT سریع) شکل سریع‌تری از سی‌تی‌اسکن است که در یک دهم ثانیه عکس می‌گیرد (در مقایسه با ۱ تا ۱۰ ثانیه در سی‌تی‌اسکن معمولی). از آنجاییکه قلب همیشه در حال حرکت است، سی‌تی‌اسکن معمولی گاهی اوقات تصاویر تیره و تاری می‌گیرد. EBCT به اندازه کافی سریع است که از بروز این مشکل جلوگیری کند. EBCT پزشک را قادر می‌سازد که روند کلسیفیکاسیون در سرخرگ‌های شما را تشخیص دهد. معمولا از EBCT برای اسکن کردن کل بدن افراد سالم نیز استفاده می‌شود، اما شواهدی دال بر سودمندی این کار وجود ندارد.
سی تی اسکن مارپیچ (اسپیرال)
سی‌تی‌اسکن مارپیچ (اسپیرال) فرم دیگری از سی‌تی‌اسکن سریع می‌باشد. در یک سی‌تی‌اسکن معمولی شما بر روی یک میز دراز می‌کشید و اسکنر برای عکس گرفتن به آرامی حرکت می‌کند. ولی در سی‌تی‌اسکن مارپیچی شما بر روی میزی دراز می‌کشید وبه همراه این میز در داخل اسکنر حرکت می‌کنید و اسکنر بدون وقفه عکس می‌گیرد. این اسکنرها در یافتن آنوریسم‌ها (برآمدگی دیواره تضعیف شده یک سرخرگ به بیرون) و آمبولی‌های ریوی (لخته‌های خون در ریهها) بسیار مفید می‌باشند.
سی‌تی‌اسکن‌های با چندردیاب
از نوعی سی‌تی‌اسکن که نسبت به دستگاه سی‌تی‌اسکن معمولی تعداد بیشتری ردیاب دارد، برای تهیه اطلاعات درباره سرخرگ‌ها استفاده می‌شود که قابل مقایسه با آنژیوگرافی می‌باشد. از آنجاییکه انجام سی‌تی‌اسکن راحت‌تر و ارزان‌تر از آنژیوگرافی است لذا درآینده از سی‌تی‌اسکن با چند ردیاب استفاده‌های زیادی خواهد شد. کاربرد اخیر آن سی‌تی‌آنژیوگرافی است که در آن رنگ (ماده حاجب) تزریق می‌شود و تصاویری از سرخرگ‌های کرونری تهیه می‌شود. از سی‌تی‌آنژیوگرافی به عنوان یک ابزار غربالگری در افراد در معرض خطر زیاد ابتلا به بیماری سرخرگ‌های کرونری و به عنوان یک ابزار تشخیصی در برخی از بخش‌های اورژانسی بیمارستان‌های تخصصی قلب استفاده می‌شود. متخصصان پزشکی درحال تحقیق بر روی تدوین استانداردهایی برای تهیه دستورالعمل واحد استفاده از اسکنرهای با چند ردیاب می‌باشند.
ام.آر.آی (MRI)
تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی یا MRI فن‌آوری دیگری است که از میدان‌های مغناطیسی برای ایجاد تصویر استفاده می‌کند. به طور خلاصه، اسکنر MRI، بدن شما را توسط یک میدان مغناطیسی احاطه می‌نماید. این میدان مغناطیسی با عناصر مغناطیسی بدن (مانند هیدروژن) واکنش می‌دهد. این واکنش باعث ایجاد امواج رادیویی می‌شود. یک رایانه این امواج رادیویی را تجزیه و تحلیل کرده و تصویر ایجاد نماید. MRI تصاویری ایجاد می‌نماید که مشابه تصاویر سی‌تی‌اسکن می‌باشند، اما در MRI از اشعه Xاستفاده نمی‌شود و MRI بافت‌های متفاوتی را بهتر نشان می‌دهد.
انجام MRI بدون درد بوده و هیچ نوع تزریقی در طی آن انجام نمی‌شود و با هیچ‌گونه خطرشناخته شده‌ای همراه نمی‌باشد. افرادیکه ضربان‌ساز مصنوعی (پیس میکر) و یا سایر وسایل فلزی در داخل بدن خود دارند، نمی‌توانند از MRI استفاده کنند، اما افرادیکه دریچه‌های مصنوعی قلب دارند که از لحاظ مغناطیسی فعال نیستند، می‌توانند MRI انجام دهند. از این تست می‌توان در نیمه دوم حاملگی به طور ایمن و بدون خطری استفاده کرد.
MRI نیاز به آماده‌سازی خاصی ندارد. باید لباس بیمارستانی بپوشید و بر روی میزی که داخل اسکنر قرار می‌گیرد، دراز بکشید. اسکنر مثل تونل تنگ و دراز است. افرادیکه مبتلا به ترس مرضی (فوبیا) از فضای بسته می‌باشند ممکن است در داخل اسکنر احساس ناراحتی کنند. با این حال، انتهای بسیاری از اسکنرهای امروزی به صورت باز ساخته می‌شوند تا این مشکل را کاهش دهند.
زمانی‌که داخل اسکنر قرار دارید، ممکن است از شما خواسته شود که به مدت کوتاهی نفس خود را نگه دارید تا تصویر گرفته شود. اگر از قرارگرفتن در داخل اسکنر احساس نگرانی دارید، بهتر است قبل از انجام بررسی آنرا با پزشکتان درمیان بگذارید. اگر اضطراب داشته باشید، ممکن است برای حفظ آرامش شما در حین بررسی به شما داروی آرام‌بخش تزریق می‌شود. در داخل اسکنر صداهای بلندی خواهید شنید. گاهی اوقات می‌توانید در حالیکه درون اسکنر قرار دارید با استفاده از گوشی (هدفون) به موسیقی گوش دهید، البته دستورالعمل‌های تکنسین نیز از طریق گوشی به شما اعلام می‌شوند. بعد از اتمام بررسی می‌توانید به سرکارهای‌معمولی خود برگردید.
ام.آر.آ (MRA)
در آنژیوگرافی با رزونانس مغناطیسی یا MRA، از یک اسکنر MRI برای بررسی رگهای خونی منتهی به مغز، کلیه‌ها و ساق پاها استفاده می‌شود. این نوع اسکن با استفاده از وسایل متفاوتی درداخل اسکنر انجام می‌شود، بنابراین این روش از نظر شما مشابه با MRI می‌باشد. معمولاً، MRA با استفاده از گادولینیوم انجام می‌شود که یک ماده حاجب مغناطیسی است و در هیچ فردی حساسیت‌زا نمی‌باشد. معمولا گادولینیوم قبل از انجام بررسی در بازو تزریق می‌شود.
توموگرافی با استفاده از پوزیترون (PET)
روش PET از اطلاعات انرژی آزاد شده توسط ذرات کوچکتر از اتم، برای ایجاد تصویر در بدن استفاده می‌کند. یک ماده رادیواکتیو به بدن تزریق می‌شود. سپس این ماده وارد بافت‌های آسیب دیده یا با عملکرد غیرطبیعی بدن می‌شود. این بافت‌های آسیب دیده، فعالیت متابولیکی بیشتر یا کمتر از حد طبیعی دارند. اسکنر PET ماده رادیواکتیو را مشخص می‌کند و میزان آن را در این قسمت‌های بدن اندازه‌گیری می‌کند. سپس یک رایانه با استفاده از این اطلاعات تصویر ایجاد می‌کند. یک PET اسکن، دقت بسیار زیادی دارد. این اسکن تصویر قلب را به هنگام کارکردن نشان می‌دهد. استفاده از این فن‌آوری کماکان درحال تکامل است. این روش توانایی لازم برای نشان دادن نحوه استفاده قلب از انرژی در سطح سلولی را نیز دارد. معمولاً از PET اسکن، بیشتر در تحقیقات استفاده می‌شود تا در بیمارستان‌ها یا مراکز تشخیص پزشکی بیماری‌های قلبی.
برای انجام PET اسکن نیاز به آمادگی خاصی وجود ندارد. از شما خواسته می‌شود که لباسهایتان را از کمر به بالا در بیاورید. سپس تکنسین حلقه‌ای از ردیاب‌ها را در اطراف سینه شما نصب می‌کند. شما باید برروی میز مخصوصی دراز بکشید که به سمت اسکنر PET حرکت می‌کند. این اسکنر شبیه یک قیف بزرگ می‌باشد و بدن شما وارد تونل آن خواهد شد. تکنسین قبل از تزریق ماده رادیواکتیو از قلب شما عکس می‌گیرد. در این مرحله از بررسی که بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد، باید بازوهای خودتان را بالای سرتان نگه دارید تا تصویر خوبی از قلب گرفته شود. سپس ماده رادیواکتیو معمولا از طریق بازو به شما تزریق می‌شود. باید ۴۵ دقیقه صبر کنید تا ماده رادیواکتیو وارد قلبتان شود. مجدداً از شما درخواست می‌شود که بازوهای خودتان را در حین عکس‌برداری بالای سرتان نگه دارید. بعد از اتمام بررسی، می‌توانید کارهای معمولی‌تان را از سر بگیرید.
کاتترگذاری قلبی (سوندگذاری قلبی)
پزشکان از کاتترگذاری قلبی برای انجام بررسی‌ها و آزمایشات زیادی بر روی قلب و رگهای خونی استفاده می‌کنند. کاتترگذاری روشی تهاجمی است که در آن کاتتر(یک لوله بلندونازک) وارد بدن می‌شود. برای کاتترگذاری قلبی، معمولا در ناحیه کشاله ران یک سوراخ کوچک ایجاد می‌شود تا پزشک بطورمستقیم به سرخرگ یا ورید دسترسی داشته باشد.کاتتر از طریق یک رگ خونی به سمت قلب هدایت خواهد شد. برخی از بررسی‌ها و درمان‌ها را می‌توان از طریق تزریق مواد (مانند مواد حاجب) یا هدایت ابزار درمانی از طریق کاتتر انجام داد.
کاتترگذاری قلبی روشی است که در آن با وارد کردن یک ماده حاجب یددار می‌توان آنژیوگرافی کرونری، ونتریکولوگرافی (تصویربرداری از داخل بطن‌ها که به منظور درمان برخی بیماری‌های دریچه‌ای قلب یا بیماری‌های عضله قلب انجام می‌شود)، و یا مطالعات الکتروفیزیولوژی را انجام داد. انواع تخصصی آنژیوگرافی‌ها را می‌توان از طریق کاتترگذاری انجام داد و اطلاعاتی درباره رگهای خونی محیطی و سرخرگ‌های درون ریهها (آنژیوگرافی ریوی) به دست آورد. همچنین می‌توان برای بررسی نواقص مادرزادی قلب و ارزیابی فشارخون قسمت‌های مختلف قلب ازکاتترگذاری قلبی استفاده نمود.
بررسی‌های کمتر تهاجمی و ارزان‌تر (مانند اکوکاردیوگرافی و اسکن هسته‌ای) اطلاعات بسیار زیادی فراهم می‌نمایند، اما تنها کاتترگذاری قلبی است که برخی از مشکلات خاص را مشخص می‌کند. همچنین ممکن است بعد از بقیه بررسی‌ها به منظور تایید نتیجه آنها، کاتترگذاری قلبی انجام شود. همچنین پزشکان برای تشخیص التهاب یا بررسی پس زدن بافت قلب بعد از عمل پیوند، می‌توانند از طریق کاتتر قلبی از ماهیچه قلب بیوپسی (نمونه برداری از بافت) تهیه کنند.
کاتترگذاری انتخابی قلبی
برای کاتترگذاری قلبی به منظور انجام یک تست تشخیصی مثل آنژیوگرافی یا سایر دلایل غیر اورژانس ، شما باید به یک بیمارستان مراجعه نمایید. این بررسی در بیمارستان به عنوان یک عمل سرپایی انجام می‌شود. کاتترگذاری قلبی، بررسی رایج و متداولی است، اما از آنجاییکه یک روش تهاجمی محسوب می‌شود ممکن است خطراتی نیز داشته باشد. اگر پزشک فکر کند که اطلاعات حاصل از آنژیوگرافی به میزان خطر آن می‌ارزد، این بررسی را درخواست خواهد نمود. قبل از انجام آنژیوگرافی با پزشک خود صحبت کنید و دغدغه‌های خود را با وی درمیان بگذارید. برخی از افراد دچار عوارضی مانند کبودشدگی، بی‌حسی موقتی یا خونریزی در محل ورود کاتتر خواهند شد، اما این عوارض بسیار نادرند. برخی از افراد نیز نسبت به ماده حاجب حاوی ید حساسیت دارند.
عوارض خطرناک‌تری مانند تحریک حمله قلبی، سکته مغزی یا یک آریتمی (بی نظمی ضربان قلب) بسیار نادرترند و معمولا در افرادی رخ می‌دهندکه از قبل به شدت بیمار بوده‌اند. توجه داشته باشید که از شما به خوبی مراقبت شده و در تمام مراحل بررسی روش‌های استریل رعایت خواهند شد.
پزشکان ازکاتترگذاری قلبی برای تصویربرداری یا حتی درمان برخی مشکلات قلبی استفاده می‌کنند. پزشک کاتتر (لوله‌ای نازک) را به داخل رگهای خونی شما (اغلب در ران) وارد می‌کند و به آرامی آن را به سمت قلب می‌راند. با این روش سمت راست قلب مشاهده می‌شود. می‌توان ابزارها و مواد لازم را به منظور تشخیص یا درمان، از طریق این لوله وارد قلب نمود.
نحوه انجام آنژیوگرافی
قبل از کاتترگذاری قلبی با پزشک خود راجع به داروهای مصرفی خودتان حتماً گفتگو کنید، شاید لازم باشد که مصرف برخی از آنها، بویژه رقیق‌کننده‌های‌خون یا ضد‌انعقادها را چند روز قبل از آنژیوگرافی، متوقف کنید. تهیه فهرستی مکتوب از داروهای مصرفی همراه با مقدار مصرفی (دوز) آنها، کار بسیار عاقلانه‌ای است به این ترتیب پزشکان و تکنسین‌ها دقیقا می‌فهمند که چه داروهایی مصرف می‌کنید.
به شما گفته می‌شود که از نیمه شب قبل از آنژیوگرافی چیزی نخورید و نیاشامید. اگر مبتلا به دیابت هستید، با پزشکتان درباره نحوه مصرف غذا و انسولین قبل از آنژیوگرافی صحبت کنید. اگر به ماده حاجب حاوی ید حساسیت دارید، روز قبل از آنژیوگرافی داروهای دیگری دریافت می‌کنید و درست لحظاتی قبل از انجام آنژیوگرافی به شما استرویید تزریق می‌شود.
در روز کاتترگذاری، آماده‌سازی و آنژیوگرافی روی هم رفته ۲ تا ۳ ساعت طول می‌کشد و پس از آن شما چندین ساعت، در اتاق ریکاوری (برگشت به حالت طبیعی) تحت کنترل خواهید بود. ممکن است قبل از انجام این بررسی از شما آزمایش‌های خون، نوار قلب و تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس از قفسه سینه گرفته شود. آنژیوگرافی در آزمایشگاه کاتترگذاری یا کت لب انجام خواهد شد. به یک دستگاه مونیتور قلب وصل خواهید شد و کاف فشارسنج به بازوی شما وصل خواهد شد. یک راه وریدی در بازوی شما تعبیه خواهد شد و مقداری داروی آرام‌بخش دریافت خواهید کرد تا در طول آنژیوگرافی آرام باشید.
پرستار، کشاله ران شما یعنی جایی‌که قرار است کاتتر وارد شود را ضدعفونی و در صورت لزوم اصلاح خواهد کرد. سپس پزشک در آن ناحیه یک ماده بی‌حس کننده موضعی تزریق خواهد کرد. بدین ترتیب دیگر دردی احساس نخواهید کرد. سپس پزشک پوست را برای وارد کردن کاتتر به داخل سیاهرگ یا سرخرگ با یک سوزن اختصاصی سوراخ خواهد کرد و کاتتر را از طریق رگ خونی به سمت قلب هدایت خواهد کرد. در طول این فرایند، شما هیچ دردی حس نخواهید نمود. در طول آنژیوگرافی بیدار خواهید بود و پزشک در حین عمل توضیحات لازم را به شما خواهد داد.
پزشک کاتتر را از طریق سرخرگ وارد بدن می‌کند و به سمت قلب می‌فرستد. سپس هرچیزی که قرار است وارد بدن شود (ماده حاجب، ابزارآلات درمانی و…)، از طریق کاتتر منتقل می‌شود. ممکن است پزشک به منظور بررسی نواحی مختلف، بیش از یک کاتتر وارد بدن کند. طیف وسیعی از مواد و لوازم را می‌توان برای هدایت نوک کاتتر، گرفتن نمونه های خونی، تزریق رنگ‌ها ، اندازه‌گیری فشار در حفرات مختلف قلب و انجام سایر آزمایش‌های لازم، از طریق کاتتر وارد بدن نمود. بسته به کاری که برروی شما انجام می‌شود ممکن است احساس سرخ شدن، تهوع مختصر یا تپش قلب کنید. توجه داشته باشید که این احساسات عادی‌اند. بنابراین در صورت وقوع آنها احساس نگرانی نکنید. پیشاپیش از پزشک خود بپرسید که در طی کاتترگذاری چه انتظاری باید داشته باشید. اگر دچار هرگونه درد در قفسه سینه بشوید، بلافاصله به پزشک خود خبر دهید.
بعد از اتمام آنژیوگرافی، کاتتر و راه وریدی برداشته خواهند شد. برای جلوگیری از هرگونه خونریزی، پزشک یا پرستار محل کاتتر را به آرامی فشار می‌دهند که ممکن است کمی ناراحت کننده باشد و سپس آن را بانداژ می‌نمایند.
بعد از اتمام آنژیوگرافی شما را به اتاق ریکاوری می‌برند و بر روی ناحیه کاتترگذاری به مدت ۱۵ دقیقه یا بیشتر به آرامی فشار می‌دهند. در برخی افراد، برای ترمیم سرخرگ باید از بخیه یا ابزارهای خاصی استفاده کرد. باید سعی کنید دراز بکشید و پاهایتان را به مدت چند ساعت دراز کنید. یک پرستار میزان ضربان قلب و فشارخونتان را کنترل خواهد نمود. به محض از بین رفتن تاثیر داروهای بی‌هوشی و کنترل خونریزی احتمالی، ترخیص خواهید شد.
فرد دیگری باید شما را به منزل برساند. در خانه حداقل به مدت ۶ تا ۸ ساعت اندام تحتانی خود (یا بازوی خود را اگر کاتترگذاری از طریق آن انجام گرفته است) را استراحت مطلق بدهید. نباید به مدت ۴۸ تا ۷۲ ساعت زیاد تقلا کنید یا چیزهای سنگین بلند کنید، اما می‌توانید کارهای معمولی خود را انجام دهید. ممکن است به شما گفته شود که برای دفع ماده حاجب از بدنتان مایعات زیادی بنوشید.
نحوه تفسیر نتایج
ازکاتتر قلبی می‌توان هم به عنوان یک ابزار تشخیصی و هم به منظور درمان استفاده کرد. شایع‌ترین کاربرد تشخیصی آنژیوگرافی بررسی آناتومی قلب به ویژه سرخرگ‌های کرونری آن می‌باشد. از طریق عکس‌برداری در طول کاتترگذاری قلبی، پزشکان انسداد رگهای خونی را تشخیص می‌دهند و همچنین اندازه و موقعیت انسدادها را مشخص می‌کنند. گزینه‌‌های درمانی برای انسداد سرخرگ‌های کرونری عبارتند از درمان دارویی و پیروی از شیوه سالم زندگی، جراحی، و یا درمان در حین انجام آنژیوگرافی. برای مثال پزشک در صورت رویت پلاک در داخل سرخرگ‌ها، آنژیوپلاستی بالونی را ممکن است به عنوان بخشی از کاتترگذاری در قلب به منظور تسهیل گردش خون انجام دهد. علاوه بر این، پزشک ممکن است برای بهبود گردش خون در یک سرخرگ مسدود از استنت (فنر) استفاده نماید. اگر بعد ازکاتترگذاری مشخص شود که رگهای خونی شما نیاز به بازسازی با استفاده از عمل جراحی دارند، پزشک با شما درباره جراحی پیوند بای‌پس سرخرگ کرونری قلب صحبت خواهد کرد. جراح قلب در برنامه‌ریزی درمان جراحی، از اطلاعات حاصل از تصاویر بدست آمده در طی آنژیوگرافی استفاده خواهد کرد.
آنژیوگرافی (رگ نگاری)
آنژیوگرافی یک روش تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس می‌باشد. در این روش یک ماده حاجب وارد قلب یا رگهای خونی می‌شود. به منظور انجام یک آنژیوگرافی، پزشک یک کاتتر قلبی را وارد بدن شما خواهد کرد. نوک این کاتتر به سمت بطن چپ و یا به سمت مدخل سرخرگ کرونری هدایت خواهد شد. سپس یک ماده حاجب یددار به بدن تزریق می‌شود تا پزشک بتواند جریان خون را در درون این ساختارها مشاهده نماید. برخی افراد نسبت به رنگ حاوی یُد حساسیت دارند. وقتیکه این رنگ وارد بطن چپ می شود، ممکن است شما احساس گرما بکنید.
آنژیوگرافی نحوه پمپاژکردن قلب، شکل قلب و قسمت‌های داخلی قلب را نشان می‌دهد و همچنین نشان می‌دهد که آیا عدم کارکرد صحیح دریچه‌های قلبی منجر به تنگی یا نارسایی دریچه شده است یا خیر؟
اگر ماده حاجب وارد سرخرگ‌های کرونری قلب بشود، آنژیوگرفی نشان می‌دهد که آیا تنگ شدگی یا انسداد این سرخرگ‌ها باعث کاهش یا قطع جریان خون شده است یا خیر؟
انجام کاتترگذاری تشخیصی و تهیه آنژیوگرام در حدود ۱ساعت وقت لازم دارد، ولی شما باید بیشتر یا تمام یک روز را صرف انجام این بررسی نمایید. بعد از انجام این بررسی باید استراحت کنید تا آثار ماده بی‌هوشی از بدن شما محو شود. باید مایعات زیادی بنوشید تا به دفع ماده حاجب از بدن کمک نمایید.
آنژیوگرافی قلبی چه چیزی را نشان می‌دهد؟
آنژیوگرافی قلبی یک روش تصویربرداری برای سنجش جریان خون و فشارخون در قلب و سرخرگ‌های کرونری قلبی می‌باشد. یک کاتتر از طریق رگهای خونی به داخل قلب و سرخرگ‌ها هدایت می‌شود. سپس ماده حاجب از طریق کاتتر تزریق می‌شود. حرکت ماده حاجب از قلب و سرخرگ‌ها ثبت و مشاهده می‌شود. در سرخرگی که به طور نسبی توسط تجمع پلاک مسدود شده است، جریان خون محدود می‌شود و آنژیوگرافی به شکل واضحی این انسداد را نشان می‌دهد.
مطالعات الکتروفیزیولوژی
در مورد بیشتر افرادیکه مشکلات مربوط به فعالیت الکتریکی قلب دارند، مانند اختلال ریتم یا آریتمی (تپش‌های نامنظم قلب)، نوار قلب یا سایر بررسی‌های معمولی اطلاعات کافی ارایه نمی‌کنند. مطالعات الکتروفیزیولوژی بررسی‌هایی هستند که با استفاده از کاتترگذاری، پزشک را قادر به ارسال ایمپالس‌های الکتریکی کنترل شده به درون قلب می‌نمایند و به این وسیله تعیین می‌شود که مشکل در کجای قلب قراردارد و چگونه باید اصلاح شود.
برای انجام مطالعات الکتروفیزیولوژی، پزشک یک کاتتر قلبی را وارد بدن می‌کند و سپس نوعی الکترود را به داخل حفرات قلب بیمار می‌فرستد. این الکترود، ایمپالس را به قلب بیمار می‌فرستد و آن را با سرعت‌های مختلف به تپش در می‌آورد. پزشک این ایمپالس‌ها را دنبال کرده و نقشه دستگاه هدایت الکتریکی قلب و واکنش آن به ایمپالس‌ها را ترسیم می‌نماید. ممکن است در طول کاتترگذاری برای ایجاد اختلال ریتم (آریتمی) یا به منظور متوقف نمودن اختلال ریتم به شما داروهای خاصی داده شود تا معلوم شود که بهترین دارو برای شما کدام است.
تست بالا بردن میز (Tilt-table test) نوع دیگری از بررسی‌های الکتروفیزیولوژی می‌باشد. در طی این بررسی احساس درد نخواهید کرد، ولی حس می‌کنید که سرعت ضربان قلبتان تغییر می‌کند و این احساس ممکن است ناراحت کننده و حتی هشدار دهنده باشد. در جریان این بررسی‌ها، میزی که روی آن دراز می‌کشید ممکن است عمودی شود تا شما را در موقعیت خاصی نگه دارد. ریتم قلب و فشارخون شما ممکن است با عمودی شدن میز تغییرکنند. تسمه‌های اطراف قفسه سینه ایمنی شما را حفظ می‌نمایند. این بررسی معمولا در افرادی انجام می‌شود که سبکی سر بدون علت مشخص دارند.
از آنجاییکه این بررسی ممکن است هم کاربرد تشخیصی داشته باشد و هم برخی از داروهای خاص مصرفی شما را بررسی نماید، لذا ممکن است مدت زیادی به طول بیانجامد. بسته به کاری که قرار است انجام شود، این بررسی‌ها بین ۱ تا ۴ ساعت طول می‌کشند. بعد از انجام این مطالعات، دوره بازگشت به حالت طبیعی (ریکاوری) مشابه با دوره کاتترگذاری قلبی خواهد بود. خطرات موجود در مطالعات الکتروفیزیولوژی شامل همان خطرات عمل کاتترگذاری هستند. علاوه بر این هر چند تحریک الکتریکی قلب شما بسیار به دقت کنترل می‌شوند ولی باز احتمال رخ دادن برخی از ریتم‌های غیر طبیعی شدید قلبی وجود دارد. محلی که در آن این بررسی‌ها انجام می‌شوند، باید مجهز به دفیبریلاتور باشد (دستگاهی که ریتم‌های غیرطبیعی قلب را به وسیله شوک الکتریکی متوقف می‌کند). در صورت بروز این وضعیت اورژانسی، ممکن است هشیاری خود را از دست بدهید و پزشکان از دفیبریلاتور برای درمان شما استفاده کنند. اگر از هوش نرفته باشید، ممکن است قبل از استفاده از دفیبریلاتور از یک داروی بی‌هوشی سریع الاثر استفاده شود.
روند انجام مطالعات الکتروفیزیولوژی
بیشتر اوقات پزشک معالج برای کسب اطلاعات کافی به منظور تشخیص بیماری شما و تصمیم‌گیری صحیح درباره درمان مناسب به بررسی‌های زیادی دست می‌زند. مجموعه بررسی‌هایی که پزشک برای شما درخواست می‌کند لزوماً در فرد دیگری با همان ناراحتی ضروری نمی‌باشند. نتایج یک بررسی ممکن است اطلاعاتی را ارایه دهد آشکار سازد که برای تکمیل اطلاعات نیاز به بررسی‌های بیشتری وجود دارد. همچنین ممکن است لازم باشد که چندین بار یک بررسی را تکرار کنید تا بطوردقیق مشخص شود که قلب شما چگونه به انواع داروها، روش‌های جراحی یا سایر درمان‌ها پاسخ می‌دهد. سابقه پزشکی نیز از عوامل تعیین کننده در درخواست بررسی‌های مناسب می‌باشد. در مورد اینکه چرا یک بررسی خاص در این شرایط برای شما درخواست شده و چه انتظاری از انجام آن باید داشته باشید، از پزشکتان سوال نمایید. صراحتا از پزشک خودتان درباره معایب و مزایای یک بررسی خاص سوال کنید و به روشنی درباره احساسات خود در مورد منافع و مزایای یک بررسی با وی مشورت نمایید.
همچنین می‌توانید از پزشکتان بپرسید که در مراحل بعدی درمان، ممکن است چه نتایج مختلفی دیده شوند. در صورت وجود هرگونه ابهام یا نگرانی، باید بدانید که همیشه راه دومی هم برای درمان وجود دارد. به خاطر داشته باشید که شما با تصمیم گیری خودتان وضعیت سلامتی خودتان را تغییر می‌دهید، بنابراین باید اطلاعات کافی برای تصمیم‌گیری آگاهانه درباره هر روش تشخیصی یا درمانی را داشته باشید.
اگر قصد دارید که درمان دیگری را امتحان کنید، این تصمیم خود را با پزشک معالج خود حتماً در میان بگذارید. پزشک خانوادگی در یافتن یک پزشک جامع الشرایط دیگر به شما کمک می‌کند. هرگز از تغییر پزشک خودتان احساس گناه نکنید و فکر نکنید که این تصمیم شما احساسات پزشک شما را جریحه‌دار خواهد کرد .
وقتیکه به ملاقات پزشک جدید خود می‌روید، مجموعه کاملی از موارد ثبت شده و کپی بررسی‌های قبلی خود را نیز به همراه خود ببرید. اگر پزشک جدید توصیه‌های تازه‌ای به شما نمود، این لزوماً بدین معنا نیست که تشخیص این پزشک صحیح‌تر است و پزشک قبلی اشتباه می‌کرد. اختلاف نظر میان پزشکان به خصوص در موارد مربوط به مشکلات پیچیده پزشکی و تصمیمات مهم درمانی همیشه وجود دارد و امری طبیعی شمرده می‌شود.
مهمترین فرد تصمیم گیرنده خود شما هستید. آزادی انتخاب‌تان بر میزان اعتماد شما موثر است و انتخاب‌های شما درباره نحوه درمان بیماری قلبی بر زندگی شما تاثیر خواهند گذاشت و از جمله عوامل مهمی می‌باشند که باید در نظر گرفته شوند. درمان زمانی موفقیت‌آمیز خواهد بود که شما و پزشکتان با همدیگر، همفکری و همکاری کنید و تصمیمات درستی بگیرید تا بر زندگی شما تاثیر مثبتی داشته باشند.
فهرست منابع
کتاب راهنمای پیشگیری و درمان بیماری‌های قلبی عروقی – دکتر اکبر نیک‌پژوه
تاریخ آخرین ویرایش: دی‌ماه ۱۴۰۲