دهان و دندان سالم داشته باشیم
دندانها عناصر سفید و سختی هستند که علاوه بر نقش جویدن غذا در صحبت کردن به صورت واضح و مشخص نقش مهمی را ایجاد می‌کنند. دندانهای خراب باعث بیماری و بوی بد دهان به هنگام تنفس می‌گردند. از طرفی دندان یکی از اولین اعضایی است که در برخورد با اشخاص دیده می‌شود و همچنین داشتن دندانهای خوب و سالم در زیبایی و جذابیت خیلی موثر است. در حدود سه چهارم مردم قبل از رسیدن به سن هفتاد سالگی دندانهای طبیعی خود را از دست می‌دهند. اگر قرار است دندانها برای یک عمر برای انسان کار کنند، بایستی در حفظ و نگهداری آن بسیار تلاش کرد.
ساختمان دندان
دندان از سه قسمت ریشه ، تاج و گردن تشکیل شده است. ریشه در داخل حفره دندانی جای دارد. تاج قسمتی است که در خارج حفره دندانی واقع است و گردن نیز به محل اتصال ریشه و تاج گفته می‌شود. در ضمن در برش طولی دندان ، قسمتهای مغز و عاج دندان قابل شناسایی است. مغز دندان حفره‌ای است که در قسمت مرکزی دندان قرار دارد و حاوی رگها و اعصاب دندانی است . حفره مرکزی را لایه های عاج و مینا در تاج دندان و عاج و سیمان در ریشه دندان در بر گرفته است. در دهان انسان دو نوع دندان شامل دندانهای شیری و دائمی قابل مشاهده است. دندانهای شیری قبل از تولد در داخل فک جنینی بوجود می‌آیند و در آنجا پنهان می‌مانند. این دندانها (۲۰ دندان اول کودک) از ۶ ماهگی شروع به رویش می‌کنند و معمولا از ۶ سالگی ریخته و جای خود را به دندانهای دائمی می‌دهند. تعداد دندانهای دائمی ۳۲ عدد است و طرز قرار گرفتن آنها در فکها به ترتیب زیر می‌باشند:
- ۸ دندان پیشین (ثنایا) در هر فک ۴ عدد است که ۲ عدد آنها در خط وسط و ۲ عدد دیگر در طرفین آنها قرار دارند.
- ۴ دندان نیش (ایناب) در هر فک ۲ عدد که بطور قرینه در طرفین دندانهای پیشین قرار دارند.
- ۸ دندان آسیای کوچک ، در هر فک ۴ عدد که به تعداد ۲ عدد در هر طرف دندانهای نیش واقع شده‌اند.
- ۱۲ دندان آسیای بزرگ ، در هر فک ۶ عدد که به تعداد ۳ عدد در هر طرف دندانهای آسیای کوچک قرار دارند. سومین دندان به نام آسیای بزرگ یا دندان عقل معروف است.
نکات اساسی بهداشت دهان
- استفاده از رژیم غذایی مناسب که مقدار مواد قندی آن متناسب باشد و نیز ویتامینهای مورد نیاز به ویژه در مراحل رشد و نمو دندان، تامین کننده سلامتی دندان است.
- خودداری از شکستن هر گونه مواد خوراکی مانند گردو، پسته، فندق، زیرا این عمل به مینای دندان آسیب می‌رساند.
- شستن دندانها پس از هر وعده غذا یا لااقل قبل از خوابیدن.
- حتی‌الامکان از خوردن غذا در غیر ساعات معین خودداری شود، زیرا به دنبال هر غذا یا شیرینی خود به خود یک حمله اسیدی حاصل می‌شود که برای دندانها مضر است.
- دندانها را گاه به گاه یا لااقل سالی دو بار باید به دندانپزشک نشان داد.
- سالم بودن لثه‌ها برای سلامتی دندانها موثر است.
- موقع مسواک زدن دندانها باید مسواک را از طرف ریشه به طرف تاج دندان حرکت داد. بنابراین دندانهای ردیف فوقانی از بالا به پایین و دندانهای تحتانی باید از پایین به بالا مسواک شود. سطح داخلی دندانهای را نیز باید مسواک زد و هیچگاه نباید مسواک را بطور افقی به دندانها کشید.
- در انتخاب خمیر دندان باید انواعی انتخاب شوند که لثه‌ها و مخاط دهان به آن حساسیت نشان ندهند.
- از نوشیدن مشروبات الکلی و استعمال دخانیات باید پرهیز کرد.
- در صورت استفاده از دندان مصنوعی باید آنها را تمیز نگه داشت.
- شست و شوی دستها قبل از شروع به غذا خوردن ضروری است. این عمل از انتقال آلودگی‌های دست به دهان جلوگیری می‌کند.
- نباید شستن دهان قبل از خواب فراموش شود، زیرا در مدت خواب شبانه میکروبهای موجود در دهان می‌توانند بسیار زیان‌آور باشند.
- دهان بیماران احتیاج به مراقبت بیشتری دارد، لذا باید بیمار را مرتبا دهان‌شویه داد.
- از دادن مسواک شخصی به دیگران خودداری شود، زیرا امکان انتقال بیماری از طرفین به یکدیگر امکان‌پذیر است.
- از گذاشتن قرص و مواد مسکن روی دندانها پوسیده به هنگام درد باید امتناع کرد، زیرا باعث آزار لثه‌ها می‌شود.
- در صورت وجود دندان کشیده در دهان ، سعی شود به جای آن دندان گذاشته شود، تا به برقراری تعادل بین دندانها کمک کند.
- نخ دندان کشیدن عملی است مفید و پیشنهاد می شود روزانه انجام شود.
- نباید پس از نوشیدن مایعات بسیار سرد، بلافاصله چیزهایی گرم نوشید یا خورد، عکس این قضیه نیز صادق است.
