پروتز ثابت دندان
به اعضای مصنوعی بدن پروتز گفته میشود، منظور از پروتز در دندانپزشکی، دندانهای مصنوعی میباشند و پروتز ثابت به پروتزی اطلاق میگردد که بر روی دندان یا دندانهای پایه چسب خورده و ثابت میگردد. پروتز ثابت شامل روکش ، بریج (پل) و ... میباشد. روکش بر روی یک دندان تراش خورده سوار میشود، بریج نیز بر روی دندانهای پایه کناری قرار میگیرد و شامل دندانهای جایگزین شده نیز میباشد.
چرا دندانهای از دست رفته باید جایگزین شوند؟
بد نیست که بدانید محل قرار گرفتن دندانها را فشارهای وارده از طرف لب، زبان و گونه تعیین میکنند. به عبارت دیگر دندانها در محلی قرار گرفتهاند که برآیند نیروهای وارده به آنها صفر است. از نظر سطوح قدامی – خلفی و جونده نیز وجود دندانهای دیگر دندان را محدود میسازد. یک دندان تا هنگامی به رویش و حرکت فعال خود ادامه میدهد تا به دندان مقابل برسد. ضمناً دندانهای خلفی تر تمایل به حرکت به سمت جلو دارند. حال تجسم کنید که اگر یک دندان مثلاً اولین آسیای بزرگ فک پایین از دست برود چه اتفاقاتی ممکن است بیفتد؟ با از دست رفتن این دندان، مقداری از فضای حاصل از کشیده شدن آن با حرکت دندانهای مجاور (نه بطور کامل) اشغال میگردد. نتیجتاً فاصلهای بین دندانهای مجاور با دندان کناری شان ایجاد میگردد که علاوه بر گیر غذایی و احتمال بروز پوسیدگی، باعث آزردگی و بیماری لثه نیز میشود. ضمناً حرکت دندانهای مجاور بصورت کامل و بدنهای نبوده و با خم شدن و انحراف محوری آنها همراه است. ماحصل این خم شدن و ضرر حاصله، ایجاد بیماری لثه با بوجود آمدن پاکت لثهای (عمیق شدن شیار لثهای) در ناحیه زیر خم شدگی است. دیگر اینکه در صورت خم شدن، موقع جویدن غذا، نیرو در امتداد محور طولی دندان به آن وارد نشده و نیروی وارده مخرب خواهد شد. با کشیدن یک دندان تغییرات احتمالی فقط منحصر به فک مربوطه نبوده و نظم و آرایش دندانهای فک مقابل را نیز برهم میزند.
همانطوری که گفته شد دندانها تا هنگامی به رویش خود ادامه میدهند تا به دندان مقابل برسند. نتیجتاً دندان مقابل به سمت ناحیه کشیده شده شروع به رویش مینماید. این رویش اضافی علاوه بر اینکه از نظر زیبایی ناخوشایند است به علت مزاحمتی که در موقع حرکات طرفی فک ایجاد میکند، برای مفصل گیجگاهی فکی نیز مضر میباشد. باز هم مسئله به اینجا ختم نمیشود. اگر شکل یک دندان را در نظر بگیرید از قطر آن به سمت نوک ریشه کاسته میشود. بدیهی است با رویش بیشتر یک دندان، قسمتی از آن که مجاور دندانهای کناری قرار میگیرد اینک باریکتر بوده و ایجاد فضا و فاصلهای را مینماید که محل گیر غذایی بوده و عوارضی چون پوسیدگی و بیماری لثه را بدنبال دارد. باید بدانید که با کشیدن دندان، استخوان نیز دستخوش تغییرات میگردد. استخوان هر فک از دو قسمت ساختمانی تشکیل شده است. یک قسمت آن استخوان اصلی بوده و بدنه اصلی فک میباشد، قسمت دیگر آن لانه دندانی بوده و دندانها را در بر میگیرد و وجود آن بسته به وجود دندانهاست.
اگر دندانی از دست برود و جایگزین نگردد این قسمت از استخوان تحلیل رفته و اگر در آینده نیازی به استفاده از دندانهای مصنوعی بصورت دست دندان باشد، و یا نیاز به جایگذاری ایمپلنت باشد، به علت تحلیل شدید استخوان گیر آن کم شده، بیمار را اذیت نموده و یا غیر قابل استفاده میشود. در حالت طبیعی و سلامت، عمل جویدن غذا متناوباً با استفاده از دندانهای هر دو طرف فک صورت میگیرد. در صورت از دست دادن دندان یا دندانهایی در یک طرف دهان، یا بیمار از آن طرف فک کمتر استفاده نموده و یا اصلاً استفاده نمیکند. اگر از یک طرف فک استفاده نشود دندانها تمیز نشده و جرم میبندند و علاوه بر اینکه مستعد به پوسیدگی میشوند ناراحتی لثه هم افزوده میگردد؛ زیرا که غذا خوردن در تمیز شدن دندانها و حفظ سلامتی لثه مؤثر است. با عادت یک طرفه غذا خوردن تغییراتی بصورت سایش در سطح جونده ایجاد میگردد که در صورت شدت، ممکن است ایجاد ناقرینه گی در سطح جونده نموده و در شکل و قیافه شخص نیز تأثیر بگذارد.
اشکال مختلف پروتز ثابت عبارتند از:
