آب‌سیاه یا گلوکوم
آب‌سیاه یا گلوکوم بدلیل افزایش فشار داخل چشم رخ میدهد. فشار داخل چشم بدان خاطر افزایش می‌یابد که مایع سیالِ درون چشم (زلالیه) نمیتواند ازطریق سیستم تخلیه‌ی طبیعی خارج شود. افزایش فشار چشم میتواند به اعصاب چشم آسیب برساند و موجب نابینایی شود. تشخیص زودهنگامِ آب سیاه پیش از بروز آسیب ضروری است. درمان زودهنگام از نابینایی جلوگیری میکند.
دو نوع آب‌سیاه وجود دارد
- آب‌سیاهِ زاویه‌ی باز: این عارضه مزمن بوده و موجب افزایش تدریجیِ فشار داخل چشم میشود. این مورد شایع ترین نوع آب‌سیاه است و تا زمان بروز عارضه غالبا علائمی بهمراه ندارد.
- آب‌سیاهِ حادّ با زاویه‌ی بسته: در این نوع از آب‌سیاه، فشار داخل چشم بصورت ناگهانی به سطح بالایی میرسد. این امر درد شدیدی را بوجود می‌آورد و درمان فوری را میطلبد.
علل وقوع
در بسیاری از موارد، علت بروز آب‌سیاه نامشخص است. آب‌سیاه گاهی اوقات از سایر بیماریهایی نظیر عفونت، آب‌مروارید یا تومورها ناشی میشود.
عوامل خطر
احتمال بروز این عارضه در افراد زیر بالا است:
- بیش از ۴۰ سال سن داشته باشند
- از نژادِ آفریقایی- آمریکایی باشند
- به فشارخون بالا یا دیابت مبتلا باشند
- سابقه‌ی خانوادگیِ ابتلا به آب‌سیاه داشته باشند
- پیش‌تر جراحی چشم انجام داده باشند
- دوربین باشند
- از داروهای خاصی استفاده کنند که فشار داخل چشم را افزایش داده یا موجب اتساع مردمکها میشوند.
علائم
آب‌سیاهِ زاویه‌ی باز در بسیاری از موارد علائم اولیه ای ندارد و درصورتی که درمان نگردد، وخیم‌تر شده و موجب افت بینایی میشود (دیدِ محیطی یا پیرامونی). افت بینایی دیدِ پیرامونی میتواند پیش از افت بیناییِ کانونی رخ دهد؛ یعنی فرد قادر به دیدن روبروی خود است ولی در تمام جهات با افت بینایی مواجه میشود. درنهایت نیز ممکن است به نابینایی ختم شود.
علائم آب‌سیاهِ زاویه‌ی باز بسرعت پیشرفت کرده و شامل موارد ذیل میشود:
- دیدِ تار
- درد شدید در چشم آسیب‌دیده
- سردرد شدید در ناحیه‌ی پیرامون چشم
- حالت تهوع
- استفراغ
تشخیص
آب‌سیاه بواسطه‌ی معاینه چشم توسط متخصص (چشم‌پزشک) تشخیص داده میشود. این متخصص آزمایشی را برای سنجش فشار داخل چشم انجام میدهد (فشار‌سنجی). آزمایش های چشمی نیز برای بررسی بینایی شما صورت میگیرد (بویژه در دیدِ پیرامونی). چشم‌پزشک از ادوات مختلفی برای نگاه کردن به چشم و بررسی آسیب وارده بر عصبهای بینایی استفاده خواهد کرد.
ازآنجاکه آب‌سیاه تا زمان بروز عارضه علائم اولیه‌ای ندارد، غالبا در حین آزمایش معمول چشم تشخیص داده میشود. فلذا چکاپِ منظم چشمها امری ضروری است.
درمان
درمان زودهنگام برای جلوگیری از کاهش بینایی ضروری است. درمان های مربوطه به کاهش فشار داخل چشم معطوف هستند. این کار معمولا شامل استفاده از داروها به شکل قطره های چشمی است. نوع دارو به وخامت عارضه و میزان آسیب بستگی دارد. لیزردرمانی یا سایر جراحی ها نیز در برخی موارد لازم هستند.
آب‌سیاهِ زاویه‌ی بسته و حادّ نیاز به درمان فوری دارد تا از افت بینایی جلوگیری بعمل آید. این درمان شامل قطره های چشمی و داروهایی میشود که بشکل قرص یا داخل سیاهرگی تجویز میگردند. معمولا جراحی هر دو چشم فورا انجام میپذیرد.
دستورالعمل های مراقبتی در خانه
- داروها را طبق نظر پزشکتان مصرف کنید. از قطره های چشمی، مطابق دستور استفاده کنید. احتمال آن وجود دارد که تمام عمر از این دارو استفاده نمایید.
- بصورت منظم ورزش کنید اما درباره ی نوع ورزش با پزشکتان مشورت کنید. از یوگا یا ورزشهایی که شامل ایستادن روی سر میشود، اجتناب کنید.
- مطابق نظر پزشکتان مراجعات دوره ای داشته باشید. این نکته حائز اهمیت است.
تحت شرایط زیر بدنبال درمان باشید
- علائم جدید یا حادّ داشته باشید.
تحت شرایط زیر بدنبال درمان فوری باشید: - در چشم آسیب‌دیده درد شدیدی احساس کنید
- مشکل بینایی داشته باشید
- در ناحیه ی پیرامون چشم سردردِ بدی داشته باشید
- دچار حالت تهوع و استفراغ شوید
- در چشم دیگرتان نیز همان علائم را داشته باشید.
