کوله سیستیت
آموزش بیمار
منظور از کوله سیستیت، التهاب کیسه ی صفرا است که اغلب به آن “یک حمله ی کیسه ی صفرا” گفته می شود.(علت به کار بردن این عبارت، درگیری ناگهانی و پر سر و صدای کیسه ی صفرا است.)
کیسه صفرا یک ارگان گلابی شکل است که به قسمت تحتانی کبد، در سمت راست بدن، تکیه داده است و وظیفه ی ذخیره ی صفرا را بر عهده دارد. صفرا مایعی است که به هضم بهتر چربی های خورده شده کمک می کند. در صورتی که صفرا بیش از حد در کیسه ی صفرا تجمع پیدا کند، موجب التهاب کیسه ی صفرا (کوله سیستیت) می شود. این اتفاق ممکن است به صورت ناگهانی رخ دهد.(حاد باشد) تکرار این کوله سیستیت های حاد و یا طولانی شدن هر کوله سیستیت ممکن است منجر به مزمن شدن بیماری شود.
التهاب کیسه ی صفرا موضوعی جدی است و حتما نیاز به درمان دارد.
علل ایجاد کوله سیستیت چیست؟
شایعترین علت ایجاد کوله سیستیت، سنگ کیسه ی صفراست. سنگ کیسه ی صفرا می تواند موجب انسداد مجرای خروجی صفرا، و در نتیجه تجمع بیش از حد صفرا شود. علل دیگر کوله سیستیت شامل موارد زیر می شود:
- آسیب به کیسه صفرا به دلیل کاهش جریان خون دریافتی
- عفونت مجاری صفراوی
- ایجاد اسکار یا زخم و پیچ خوردگی مجاری صفراوی
- تومور های کبد، پانکراس و کیسه ی صفرا
چه عواملی خطر ابتلا به کوله سیستیت را افزایش می دهد؟
احتمال رخ دادن کوله سیستیت در موارد زیر بیشتر است:
- ابتلا به کم خونی داسی شکل
- دریافت دارو های ضد بارداری و یا مصرف استروژن
- ابتلا به بیماری کبدی الکلی(بیماری کبدی که به دنبال مصرف بی رویه ی الکل ایجاد شده است.)
- ابتلا به سیروز کبدی
- دریافت مواد غذایی وریدی(بیمارانی که قادر به خوردن غذا و یا دریافت مواد غذایی از هیچ کجای دستگاه گوارش خود نیستند؛ باید به ناچار مواد غذایی را از طریق خون(به صورت وریدی) دریافت کنند.
- عدم خوردن و نوشیدن برای مدت طولانی(حالت روزه داری)
- چاقی
- کاهش وزن ناگهانی
- بارداری
- چربی خون بالا
- ابتلا به پانکراتیت(التهاب پانکراس)
علائم و نشانه های کوله سیستیت چیست؟
علائم التهاب کیسه ی صفرا شامل موارد زیر می شود:
- درد شکم، خصوصا در قسمت فوقانی راست شکم
- حساسیت شکم به لمس و یا نفخ آن
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب
- لرز
- زرد شدن پوست و بخش سفید چشم(یرقان)
تشخیص کوله سیستیت چگونه است؟
کوله سیستیت به کمک شرح حال بالینی و معاینه ی فیزیکی تشخیص داده می شود. همچنین ممکن است از تست های دیگر، شامل موارد زیر نیز کمک گرفته شود:
- تصویر برداری، نظیر:
- سونوگرافی کیسه ی صفرا
- سی تی اسکن شکم
- اسکن هسته ای کیسه ی صفرا(HIDA scan) این روش به پزشک کمک می کند تا حرکت صفرا از کبد(محل ساخته شدن صفرا) تا کیسه ی صفرا(محل ذخیره ی صفرا) و سپس از کیسه ی صفرا تا روده ی باریک(محل اثر کردن صفرا) را مشاهده کند.
- MRI
- تست های خونی، نظیر:
- شمارش کامل سلول های خونی؛ به این علت که احتمال دارد کوله سیستیت موجب افزایش تعداد گلبول های سفید خون شود.
- تست های بررسی عملکرد کبد(LFT)؛ به این علت که ممکن است در بعضی از انواع خاص سنگ کیسه ی صفرا، سطح بعضی از آنزیم های کبدی بالاتر از حالت طبیعی باشد.
درمان کوله سیستیت چگونه است؟
درمان کوله سیستیت ممکن است شامل موارد زیر شود:
- عدم خوردن و آشامیدن(روزه داری) برای مدت مشخصی
- دریافت وریدی مایعات
- دریافت دارو هایی برای از بین بردن درد و استفراغ
- دریافت آنتی بیوتیک
- و در نهایت جراحی برداشت کیسه ی صفرا(که به آن کوله سیستکتومی می گویند.) انجام جراحی ممکن است به صورت اورژانس و یا بعد از گذشت مدتی، انجام شود.
از دستورالعمل ها زیر در منزل پیروی کنید:
اقدامات و مراقبت هایی که باید در منزل انجام دهید بستگی به نوع درمان انتخابی برای شما دارد، این مراقبت ها به صورت کلی شامل موارد زیر می شود:
- دارو های با یا بدون نسخه را تنها بر اساس گفته ی پزشک خود مصرف کنید.
- در صورتی که برای شما آنتی بیوتیک تجویز شده است، آن را همانگونه که پزشکتان توصیه کرده است مصرف کنید. هرگز به علت اینکه احساس کردید حالتان بهتر است مصرف آنتی بیوتیک ها را قطع نکنید.
- از دستورالعمل های پزشک خود در رابطه با چیز هایی که باید بخورید و بنوشید، پیروی کنید. زمانی که اجازه ی غذا خوردن پیدا کردید، از خوردن و آشامیدن چیز هایی که باعث شروع مجدد علائمتان می شود، بپرهیزید.
- مطابق با نظر پزشک خود، تمام ویزیت های بعدی مخصوص پیگیری وضعیتتان را دنبال کنید. این موضوع مهم است.
در موارد زیر به پزشک خود مراجعه کنید:
- درد شما با داروهای ضد درد کنترل نمی شد.
- تب داشتید.
در موارد زیر وضعیت خود را فورا پیگیری کنید:
- درد شما به ناحیه ی دیگری از شکم و یا به پشتتان منتقل شد.
- علائمتان بدون بهبودی ادامه داشت و یا علی رغم دریافت درمان، علائم جدیدی پیدا کردید.
این اطلاعات، تنها دیدی کلی به شما می دهد و ممکن است برای تمام افراد صدق نکند. برای اطمینان حاصل کردن از تطبیق این اطلاعات با شرایط خود و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به پزشک خود مراجعه کنید.
