برونشیولیت (Bronchiolitis)

برونشیولیت چیست؟

برونشیولیت نوع شایعی از عفونت ریه در نوزادان و کودکان کم سن است و زمانی به وجود می‌آید که کوچکترین راه‌های هوایی ریه (برونشیول‌ها) ملتهب و به وسیله موکوس (ماده چسبناک ترشحات مخاطی) مسدود و در نتیجه نفس کشیدن برای کودک سخت می‌شود.

برونشیولیت معمولا به دنبال یک عفونت ویروسی ایجاد می‌شود. ویروس سینسیشیال تنفسی (RSV) شایع‌ترین علت است. کودکان با سن کمتر از ۲ سال، خصوصاً ۳ ماهه تا ۶ ماهه بیشتر به این ویروس مبتلا می‌شوند. پیک ابتلا به این ویروس نیز در زمستان و اوایل بهار می‌باشد.

نوزادان نارس در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عوارض RSV هستند. البته برای این ویروس واکسنی وجود دارد که در این نوزادان استفاده از آن توصیه می‌شود.

علائم برونشیولیت

علائم برونشیولیت مشابه علائم یک سرماخوردگی ساده است. کودک مبتلا ممکن است علائمی مانند آبریزش بینی، سرفه و تب خفیف برای چند روز داشته باشد. پس از آن تنفس‌های سریع و ویز (نوعی صدای تنفسی شبیه ناله که بیشتر در بازدم شنیده می‌شود) شروع می‌شود.‌

در موارد زیر حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• کودک شما آنقدر تهوع و استفراغ دارد که نمی‌تواند مایعات کافی دریافت کند.
• کودک شما تنفس خیلی سریع، بیش از ۴۰ بار در دقیقه دارد.
• اگر هنگام تنفس، پوست قفسه سینه کودکتان بین دنده‌ها به داخل کشیده می‌شود و یا کودکتان برای نفس کشیدن ناچار است حالت نشسته به خود بگیرد.
• کودک شما مبتلا به بیماری قلبی است یا به صورت نارس متولد شده است. در این صورت در اولین فرصت با پزشک تماس برقرار کنید.

اگر انگشتان یا لب‌های کودکتان رنگ‌کبودی به خود گرفته، ممکن است نشان‌دهنده کمبود اکسیژن در خون او باشد. در این صورت فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.

برونشیولیت چگونه به وجود می‌آید؟

همانطور که گفته شد، برونشیولیت به دنبال یک عفونت ویروسی ایجاد می‌شود و RSV شایع‌ترین علت آن است.

در صورتی که فرد بیمار آلوده با این ویروس در ارتباط نزدیک با کودک باشد، این ویروس می‌تواند به کودک شما منتقل شود و این اتفاق معمولا هنگامی رخ می‌دهد که فرد مبتلا در نزدیکی کودک شما سرفه یا عطسه کند. البته در صورتی که کودک شما وسایلی که قبلا توسط فرد مبتلا آلوده شده است را لمس کند نیز قابلیت انتقال دارد.

برونشیولیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک در مورد علائم کودک از شما می‌پرسد و سپس به معاینه و گوش دادن صداهای تنفسی او می‌پردازد. همچنین پزشک دریافت میزان کافی اکسیژن را نیز بررسی می‌کند. در برخی موارد می‌توان نمونه‌هایی از موکوس مخاط و یا ترشحات بینی کودک برای بررسی وجود ویروس RSV برداشت. همچنین ممکن است پزشک برای تشخیص عفونت ریه درخواست عکسبرداری از ریه نیز بکند.

آیا برونشیولیت قابل پیشگیری است؟

ویروس RSV و سایر ویروس‌های عامل برونشیولیت شایع هستند و به سادگی گسترش می‌یابند. کودکان بزرگتر و افراد بزرگسال نیز به این ویروس مبتلا می‌شوند اما بیماری آنها به شدت بیماری کودکان کم سن نیست. بهترین راه پیشگیری از ابتلا به برونشیولیت، جلوگیری از ابتلای کودک و نوزاد به عفونت‌های ویروسی است:

• کودک خود را از سایر کودکان و بزرگسالان مبتلا به علائم سرماخوردگی دور نگه دارید.
• از حضور در مکان‌های شلوغ مانند آسانسور و فروشگاه‌های بزرگ شلوغ که ویروس‌ها به راحتی در آن گسترش می‌یابند دوری کنید.
• دستان خود و کودکتان را متناوباً بشویید.
• به طور منظم سطوح و وسایل خانه و اسباب‌بازی‌های کودکتان را ضدعفونی کنید.

در صورتی که کودکتان مبتلا به برونشیولیت است تا زمانی که سرفه‌های او تقریباً به طور کامل برطرف نشده، او را در خانه نگه دارید. حتماً پس از مراقبت از کودک بیمارتان، دستان خود را بشویید.

درمان برونشیولیت

از آنجایی که برونشیولیت به دنبال عفونت‌های ویروسی به وجود می‌آید، آنتی‌بیوتیک‌ها و سایر داروهای مرتبط کمکی به درمان کامل آن نمی‌کنند. معمولا ۲-۳ هفته زمان لازم است تا بیماری دوره خود را طی کند. در این دوره، معمولا علائم با درمان خانگی بهبود می‌یابد.

اگر کودکتان خیلی بدحال است (برای مثال به سختی نفس می‌کشد، اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند یا دچار کم آبی بدن شده است)، ممکن است پزشک تصمیم به بستری او در بیمارستان بگیرد. در اینصورت، کودک شما می‌تواند در بیمارستان اکسیژن کمکی و مایعات کافی دریافت کند. همچنین ممکن است پزشکان، ترشحات ریه کودک را تخلیه کنند تا موکوس اضافه از مجاری هوایی خارج شود.

اکثر کودکانی که به علت برونشیولیت بستری می‌شوند، در طی چند روز مرخص شده و به خانه می‌روند.

زندگی کردن با برونشیولیت

در اکثر موارد می‌توانید علائم کودکتان را با درمان خانگی برطرف کنید:

• به کودک خود مایعات کافی بدهید. نگران اینکه او تمایلی به خوردن غذاهای جامد ندارد، نباشید.
• از قطره سالین (آب نمک) و یک آسپیراتور (مکنده) برای رقیق و خارج کردن ترشحات استفاده کنید.
• در هنگام خواب کودک در اتاق او از یک دستگاه بخور سرد استفاده کنید.
• حمام را پر از بخار آب کرده و با کودک خود در آن بنشینید.
• از اینکه در صورت وجود تب در کودک می‌توانید به او استامینوفن بدهید یا نه، از پزشک خود مشورت بگیرید. به کودک خود آسپرین ندهید. آسپرین ممکن است موجب سندروم «ری» که یک بیماری مغز و کبد است، شود.

سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید:

• چگونه می‌توانم حال کودک خود را بهتر کنم؟
• کودک من چه مدت ناقل بیماری است؟
• آیا لازم است تا زمان بیماری کودکم، او را از سایر فرزندانم جدا کنم؟
• چه مدت باید از بردن کودکم به مهد کودک ممانعت کنم؟
• اگر علائم کودکم بدتر شد، چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
• کودک من مبتلا به آسم است، آیا این بیماری می‌تواند عاملی برای برانگیختن حمله آسم باشد؟
• آیا دستگاه بخور به کودک من کمک می‌کند؟
• آیا دارو یا داروهایی وجود دارد که لازم باشد به کودکم بدهم؟

Centers for Disease Control and Prevention: RSV

National Institutes of Health, MedlinePlus: Bronchiolitis