تشنج ناشی از تب (Febrile Seizures)
تب تشنج یا تشنجی که به دنبال تب به وجود می‌آید، نمایی شبیه سایر تشنج‌ها دارد و در کودکان کم سن و در اثر تب بالای 38.9 درجه رخ می‌دهد. تب تشنج می‌تواند از 6 ماهگی تا 5 سالگی رخ دهد اما بیشتر در نوپایان 12 تا 18 ماهه دیده می‌شود.
تب تشنج چیست؟
تب تشنج یا تشنجی که به دنبال تب به وجود می‌آید، نمایی شبیه سایر تشنج‌ها دارد و در کودکان کم سن و در اثر تب بالای ۳۸.۹ درجه رخ می‌دهد. تب تشنج می‌تواند از ۶ ماهگی تا ۵ سالگی رخ دهد اما بیشتر در نوپایان ۱۲ تا ۱۸ ماهه دیده می‌شود.
اگرچه تب تشنج ترسناک است اما به آن اندازه که به نظر می‌رسد خطرناک نیست. به طور کلی، تب تشنج برای کودک خطری ندارد و آسیب مغزی ایجاد نمی‌کند. همچنین هنگام تشنج زبان کودک نمی‌تواند راه حلق او را ببندد (از نظر فیزیکی چنین چیزی برای یک فرد غیر ممکن است). تب تشنج معمولا برای مدت کوتاهی طول می‌کشد به طوری که بیش از ۵ دقیقه ادامه یافتن تب تشنج امری بسیار ناشایع است.
معمولا کودکی که دچار تب تشنج شده نیازی به بستری در بیمارستان و حتی تصویربرداری یا گرفتن نوار مغز ندارد؛ بلکه در بیشتر موارد ویزیت کودک به وسیله پزشک برای تشخیص علت تب و در صورت لزوم درمان آن، کفایت می‌کند.
علائم تب تشنج چیست؟
به دنبال ابتلای کودک به تب تشنج، ممکن است هوشیاری خود را نیز از دست بدهد یا چشمانش به عقب برود. ممکن است دست و پاهای کودک سفت شود، بلرزد یا به اطراف پرتاب شود. استفراغ نیز از علائمی است که دیده می‌شود. بعد از تشنج، ممکن است کودک گیج یا خواب‌آلود باشد.
تب تشنج چگونه به وجود می‌آید؟
تب تشنج به دنبال ایجاد تب شروع می‌شود. علت ایجاد تب نیز معمولا یک عفونت زمینه‌ای است. کودکان با احتمال بیشتری به دنبال یک عفونت ویروسی دچار تب بالای پیک زننده می‌شوند تا یک عفونت باکتریایی. نمونه‌هایی از عفونت‌های ویروسی عبارتند از: آنفولانزا، سرماخوردگی و سرخک.
آیا دچار شدن کودک به تب تشنج به معنی ابتلای او به صرع است؟
نه! یک تشنج تنها به معنی ابتلا به صرع نیست. حتی تب تشنج‌های مکرر نیز به عنوان صرع در نظر گرفته نمی‌شود. علت این تشنج‌ها وجود تب است اما صرع معمولا زمانی تعریف می‌شود که کودک ۲ یا تعداد بیشتری تشنج بدون ارتباط با تب داشته باشد.
از طرف دیگر، تب تشنج باعث ایجاد صرع نمی‌شود اما خطر ابتلا به صرع در کودکانی که تب تشنج‌های متعدد داشته‌اند مختصری بیشتر از کودکانی است که تب تشنج نداشته‌اند. این خطر حدود ۲ تا ۴ درصد است. از سوی دیگر شواهدی نیز وجود ندارد که نشان دهد درمان دارویی تب تشنج باعث پیشگیری از صرع در کودک می‌شود. (به طور کلی تب تشنج ارتباط چندانی با صرع ندارد)
تب تشنج چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پس از ایجاد تب تشنج باید در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید. پزشک سوالاتی در مورد چگونگی تشنج از شما می‌پرسد و به معاینه کودک می‌پردازد. همچنین ممکن است پزشک برای تشخیص علت تب کودک تست‌های بیشتری درخواست دهد.
آیا تب تشنج قابل پیشگیری است؟
این موضوع نامشخص است. برخی از پزشکان معتقدند که عوارض جانبی داروهای ضدتشنج از اتفاق افتادن یک تشنج دیگر بدتر است (پس درمان را منطقی نمی‌دانند). از سوی دیگر ممکن است درمان دارویی نتواند از تشنج بعدی پیشگیری کند.
درمان تب تشنج
در صورتی که کودکتان دچار تشنج شد، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- کودک خود را به یکی از پهلوها قرار دهید تا بزاق یا محتویات استفراغ در گلوی او نپرد (و وارد مجاری هوایی نشود).
- چیزی در دهان کودکتان قرار ندهید.
- مانع از حرکات کودکتان در طول تشنج نشوید. بلکه اگر در محیط اطراف او اجسامی وجود دارد که ممکن است حین تشنج با آن برخورد کند و آسیب ببیند، آنها را بردارید.
- سعی کنید تا آرامش خود را حفظ کنید. اکثر تشنج‌ها به خودی خود پس از چند دقیقه برطرف می‌شود، در نتیجه آرامش خود را حفظ کنید و حواستان به مدت زمان تشنج باشد.
- اگر تشنج بیش از ۱۰ دقیقه (در برخی منابع ۵ دقیقه) طول کشید و یا با سفتی گردن، استفراغ و مشکلات تنفسی همراه بود، با اورژانس تماس بگیرید.
- هرگز سعی نکنید تب کودک را با قرار دادن او در آب سرد، خصوصاً در طول تشنج، پایین بیاورید.
هنگامی که تشنج متوقف شد، به پزشک مراجعه کنید. ممکن است دیدن کودک توسط پزشک برای تشخیص علت تب لازم باشد.
زندگی با تب تشنج
اگر کودک شما یک تب تشنج داشته است، از اینکه دوباره دچار آن وضعیت شود نگران خواهید بود. لازم است بدانید که اکثر کودکان دوباره دچار تب تشنج نمی‌شوند. اما در موارد زیر ممکن است خطر ایجاد یک تب تشنج دیگر مختصری بالاتر باشد:
- کودک کمتر از ۱۸ ماه سن داشته باشد.
- سابقه خانوادگی تب تشنج داشته باشد.
- در تب با درجه پایین‌تر تب تشنج رخ داده باشد.
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید:
- چه چیزی باعث ایجاد تب تشنج در کودک من شد؟
- آیا کودک من تب تشنج دیگری نیز خواهد داشت؟
- آیا اقدامی هست که برای پیشگیری از تب تشنج بتوانم انجام دهم؟
- آیا نشانه‌هایی وجود دارد که بتوانم قبل از رخ دادن تب تشنج در کودک، به دنبال آنها باشم؟
- آیا هنگامی که کودکم دچار تب تشنج شده است باید او را نگهدارم؟
- آیا لازم است هنگام تشنج چیزی درون دهان کودکم قرار دهم؟
- آیا اقدامی هست که لازم باشد برای راحتی بیشتر کودکم پس از تشنج انجام دهم؟
- اگر کودکم یک تشنج داشته است، آیا لازم است تا از نظر صرع چک شود؟
Resources
National Institutes of Health, MedlinePlus: Febrile Seizures—What to Ask Your Doctor
