عفونت گوش (Ear Infection)

عفونت گوش چیست؟

عفونت گوش یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کودکان است که به دنبال آلودگی با یک ویروس یا باکتری ایجاد می‌شود. این عفونت (و التهاب حاصل از آن) موجب فشار و بسته شدن شیپور استاش (مجرایی که گوش میانی را به حلق وصل می‌کند) می‌شود. در نهایت این وضعیت موجب درد گوش می‌شود.

اگرچه اکثر عفونت‌های گوش ویروسی است و خود به خود و حتی بدون نیاز به درمان پس از ۳ روز برطرف می‌شود؛ عفونت گوش ممکن است مزمن نیز شود و برای ۶ هفته و یا حتی بیشتر طول بکشد. کودکان خصوصاً در فصل سرد سال و زمانی که در معرض بیماری سایر همسالان قرار می‌گیرند، بیشتر مستعد ابتلا هستند. کودکان کم سن و سال‌تر که به صورت خوابیده از بطری چیزی می‌نوشند نیز بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.

علائم عفونت گوش

اغلب درد ناگهانی و شدید گوش (معمولا در کودکان) اولین نشانه ابتلا به عفونت گوش است. کودکان کوچکتر ممکن است درد گوش را به صورت سوزش یا حس بد درون گوش توصیف کنند. نوزادان اما مشکل خود را صرفاً با گریه کردن نشان می‌دهند.

درد گوش معمولا هنگام شب و نیز زمانی که کودک در حال جویدن یا مکیدن است و یا روی زمین دراز کشیده است، تشدید می‌شود. (دقیقاً زمانی که فشار روی شیپور استاش بیشتر می‌شود.)

سایر علائم عفونت گوش عبارتست از آبریزش بینی، سرفه، تب، استفراغ، سرگیجه و کاهش شنوایی.

عفونت گوش چگونه ایجاد می‌شود؟

عفونت گوش، در گوش میانی و به دنبال آلودگی با یک عامل ویروسی یا باکتریایی ایجاد می‌شود. عفونت و التهاب باعث ایجاد فشار روی شیپور استاش می‌شود. شیپور استاش زمانی که با ترشحات بینی یا مخاط تولید شده به علت آلرژی، سرماخوردگی، عفونت‌های ویروسی و باکتریایی مسدود شود، (مثل اتفاقی که در عفونت گوش رخ می‌دهد) نمی‌تواند به خوبی کار کند.

در برخی موارد، لوزه سوم (آدنوئید) نیز در کودکان (از آنجایی که اندازه بزرگتری دارد) می‌تواند موجب انسداد خروجی شیپور استاش شود.

عفونت گوش چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک برای بررسی ابتلا به عفونت گوش به کمک ابزاری به نام اتوسکوپ که دارای یک لوله باریک و چراغ است، به مشاهده داخل گوش کودک می‌پردازد. در صورت عفونت گوش، پرده گوش قرمز می‌شود و تغییراتی پیدا می‌کند. علاوه بر این، تجمع مایع در گوش و یا پارگی پرده گوش نیز می‌تواند به پزشک برای تشخیص کمک کند. در کنار این یافته‌های حاصل از معاینه، علائم بالینی مانند آبریزش بینی، سرفه، تب، استفراغ و سرگیجه نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.

آیا ابتلا به عفونت گوش قابل پیشگیری است؟

اگرچه خود عفونت گوش مُسری نیست، اما باکتری یا ویروس عامل آن معمولا مُسری است و از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. رعایت موارد زیر برای پیشگیری از ابتلا اهمیت دارد:

• تزریق واکسن ترکیبی باکتری نوموکوک می‌تواند به محافظت کودک در برابر عفونت گوش حاصل از انواعی از این باکتری کمک کند. باکتری نوموکوک شایع‌ترین علت عفونت گوش است. واکسیناسیون به موقع علیه این عفونت اهمیت دارد.
• به کودک خود شست و شوی روتین دست‌ها و عدم تعویض و اشتراک غذای خود با دیگران را بیاموزید. (خصوصاً اگر کودکتان در مهد کودک یا مدرسه با گروه بزرگی از کودکان دیگر در تماس است)
• کودکتان را در معرض دود سیگار قرار ندهید.
• کودک خود را با شیر مادر خصوصاً برای ۶ ماه اول زندگی تغذیه کنید. ادامه تغذیه با شیر مادر برای حداقل یک سال نیز اهمیت زیادی دارد. هنگام شیردهی کودک خود را در زاویه مناسب قرار دهید.

به خاطر داشته باشید که داروهای رایج ضدحساسیت و داروهای سرماخوردگی موجب محافظت از بدن در برابر ابتلا به عفونت گوش نمی‌شوند.

درمان عفونت گوش

عفونت‌های گوش باید تحت درمان قرار گیرند. اگر درمان نشده رها شوند ممکن است موجب دردهای بی‌مورد و کاهش شنوایی دائمی در کودک مبتلا شود.

عفونت گوش معمولا در مدت چند روز برطرف می‌شود. البته احتمالا پزشک تب و درد کودک را با قرص یا قطره‌های گوشی مناسب درمان می‌کند. اگر کودک پس از گذشت چند روز از شروع درمان بهتر نشود، لازم است تا دوباره به پزشک مراجعه کنید. در این صورت با توجه به اینکه احتمالا علت عفونت باکتریایی است، ممکن است پزشک تصمیم به تجویز آنتی‌بیوتیک بگیرد.

اگر عفونت گوش طول نکشد و یا مکرر نباشد؛ (یک عفونت ویروسی ساده باشد) پزشک نباید آنتی‌بیوتیک تجویز کند. مطالعات نشان داده است که تجویز بیش از حد و بی‌مورد آنتی‌بیوتیک برای عفونت گوش، اثربخش نیست (و حتی عوارضی دارد).

نهاد پزشکان خانواده آمریکا توصیه می‌کند که در کودکان ۲ تا ۱۲ ساله با عفونت گوش که علائم شدیدی ندارند، پزشک باید ۲ تا ۳ روز برای تجویز آنتی‌بیوتیک صبر کند و بررسی کند که درمان‌های حمایتی (ضدتب و ضددرد) کافیست یا نه.

اگر کودک دچار علائم عفونت گوش مزمن، نشانه‌های کاهش شنوایی و دنبال آن تاخیر تکلم شده است، مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی لازم است. در این صورت ممکن است متخصص حتی تصمیم به انجام جراحی برای کودک بگیرد.

در جریان این جراحی، متخصص لوله‌ای را وارد گوش میانی بیمار می‌کند، این لوله شیپور استاش را باز می‌کند و به ترشحات اجازه خروج می‌دهد. برخی از کودکان به طور طبیعی شیپور استاش کوچک‌تری دارند که در نتیجه از این روش بیشتر استفاده می‌برند. با رشد کودک و تکامل بیشتر گوش و شیپور استاش، میزان عفونت گوش نیز کاهش می‌یابد. در برخی موارد نیز شیپور استاش خیلی زود پایین می‌آید که این شرایط نیز نیاز به اصلاح دارد.

در برخی کودکان، تکامل شیپور استاش کلا به درستی صورت نمی‌گیرد که اصلاح آن نیز نیاز به جراحی دارد. در کل این نوع جراحی سریع است و نیاز به بستری شبانه در بیمارستان ندارد.

در صورتی که کودک دچار عفونت گوش مکرر، سندروم داون، کام شکافدار و ضعف سیستم ایمنی باشد نیز ممکن است پزشک تصمیم به انجام جراحی بگیرد.

زندگی با عفونت گوش

اگر کودک شما هر سال چند نوبت دچار عفونت گوش می‌شود، لازم است تا در صورت وجود هر نوع احتقان یا گرفتگی بینی، نسبت به علائم عفونت گوش هوشیار باشید.

هرگز برای کاهش درد عفونت گوش کودک، خارج کردن لوله کارگذاری شده و یا هر نوع جسم خارجی، چیزی درون گوش او فرو نکنید. برای این کار به پزشک کودک خود مراجعه کنید.

سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید

• چگونه می‌توانم کودکم را از درد گوش شبانه خلاص کنم یا بدون درد نگه دارم؟
• آیا ممکن است عفونت گوش موجب ترشح از گوش شود؟
• تفاوت میان بیماری گوش شناگران و عفونت گوش چیست؟
• آیا کودک من کاندید کارگذاری لوله گوش است؟
• خطرات و فواید قرار دادن لوله گوش به کمک جراحی برای کودک من چیست؟
• اگر کودکم دچار عفونت مزمن گوش است، لازم است تا به طور منظم تحت معاینه شنوایی قرار گیرد؟

Resources

National Institutes of Health, MedlinePlus: Ear Infections

National Institutes of Health, National Institute on Deafness and Other Communication Disorders: Ear Infections in Children