بیماری آدیسون
بیماری آدیسون چیست؟
آدیسون یکی از بیماری های غده ی فوق کلیه (غده ی آدرنال) است، این غده دقیقا روی قسمت فوقانی هر کلیه قرار دارد و هورمونی هایی تولید می کند که روی خلق و خو، رشد، متابولیسم، عملکرد ارگان های مختلف و چگونگی پاسخ بدن شما در برابر استرس ها، اثر دارد.
بیماری آدیسون به غده ی فوق کلیه آسیب می زند و نتیجه ی آن توقف تولید هورمون های این غده است. این بیماری بیشتر افراد بین ۳۰ تا ۵۰ سال را درگیر می کند با این وجود می تواند در هر سنی رخ دهد. هم زنان و هم مردان می توانند به این بیماری مبتلا شوند.
علائم بیماری آدیسون:
علائم در طول ماه ها ظاهر می شود و از آن جایی که این علائم کاملا واضح نیست، تشخیص آن ها سخت است.
علائم بیماری آدیسون شامل موارد زیر می شود:
- خستگی
- ضعف عضلانی
- درد مفاصل یا عضلات
- تب
- کاهش وزن
- حالت تهوع، استفراغ و اسهال (که منجر به کم آبی بدن می شود.)
- سر درد
- تعریق
- تغییر در خلق و خو یا شخصیت، برای مثال تحریک پذیری، اضطراب و افسردگی
- کاهش اشتها
- تیرگی پوست (به آن هایپرپیگمانتاسیون گفته می شود.)
- احساس سبکی سر و یا سرگیجه در هنگام ایستادن، به علت فشار خون پایین
- تمایل به خوردن غذاهای شور
- درد ناگهانی و شدید در قسمت پایینی شکم، پایین کمر و پاها
- گیجی و لکنت زبان
- کندی حرکات
- تشنج
- تب بالا
به حالتی که علائم به صورت ناگهانی بروز کنند و یا به سرعت بدتر شوند، نارسایی حاد آدرنال گفته می شود. (گاهی به آن کریز (بحران) آدیسونی نیز گفته می شود).
در صورتی که نارسایی حاد آدرنال درمان نشود می تواند موجب مرگ شود. در صورتی که هر یک از علائم زیر را دارید، فورا به پزشک خود و یا بخش اورژانس مراجعه کنید:
- درد شدید و ناگهانی در قسمت پایینی کمر، شکم و یا پاها
- اسهال و استفراغ شدید (که می تواند موجب کم آبی بدن شما شود).
- فشار خون پایین
- کاهش سطح هوشیاری
- سطح بالای پتاسیم و سطح پایین سدیم
علت ایجاد بیماری آدیسون چیست؟
بیماری آدیسون زمانی ایجاد می شود که غده ی فوق کلیه مستقیما آسیب ببیند و یا بیماری ها و مشکلات دیگری غده ی فوق کلیه را در تحت تاثیر قرار دهد. به این حالت “نارسایی غده ی فوق کلیه”( adrenal insufficiency) گفته می شود.
دو نوع نارسایی غده ی فوق کلیه(آدرنال) وجود دارد:
- نارسایی آدرنال اولیه، که به علت آسیب دیدن غده ی فوق کلیه به وسیله ی یک بیماری خود ایمنی ایجاد می شود.(بیماری خود ایمنی نوعی بیماری است که طی آن سیستم ایمنی به خود بدن حمله می کند.)
از علل دیگر نارسایی آدرنال اولیه، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سل (یا سایر عفونت های) غده ی فوق کلیه
- سرطان فوق کلیه
- خونریزی غده ی فوق کلیه
- نارسایی آدرنال ثانویه، که یک علت ثانویه (جدای از خود غده) موجب توقف تولید هورمون های فوق کلیه می شود. برای مثال، به وجود آمدن مشکلی در غده ی هیپوفیز(که مسئول تحریک غده ی فوق کلیه برای تولید هورمون های خود است) می تواند نارسایی آدرنال ثانویه ایجاد کند. مثال دیگر اینکه ممکن است در صورتی که مصرف کورتیکواستروئید(مانند پردنیزولون) خود را ناگهانی قطع کنید نیز به نارسایی آدرنال ثانویه دچار شوید. کورتیکواستروئید های دارو هایی هستند که در مواردی برای درمان بیماری هایی نظیر آسم، آلرژی، آرتریت(التهاب مفاصل)، سرطان و مشکلات سیستم ایمنی تجویز می شوند.
تشخیص بیماری آدیسون چگونه انجام می شود؟
پزشک شما در مورد سابقه ی پزشکی و علائم شما می پرسد. همچنین ممکن است برای تعیین اینکه آیا به بیماری آدیسون مبتلا هستید یا نه، درخواست تست های آزمایشگاهی نیز داده شود. این تست ها شامل موارد زیر می شوند:
- تست های خونی به منظور اندازه گیری سطح هورمون و بعضی از مواد معدنی خون(مانند سدیم و پتاسیم)
- سی تی اسکن و یا MRI، به منظور مشاهده ی سایز غده ی فوق کلیه و هیپوفیز. این دو روش تصویر برداری مشابه تصویر برداری با اشعه ی X هستند.
آیا می توان از ابتلا به بیماری آدیسون پیشگیری کرد؟
بیماری آدیسون قابل پیشگیری نیست.
درمان بیماری آدیسون:
درمان بیماری آدیسون معمولا شامل دریافت هورمون های تجویز شده مانند هیدروکورتیزون، پردنیزون یا کورتیزون استات، می باشد. در صورتی که بدن شما هورمون آلدوسترون را نیز به میزان کافی تولید نکند، ممکن است برای شما فلودروکورتیزون هم تجویز شود. این دارو ها هر روز و به صورت خوراکی(به صورت قرص) مصرف می شوند.
همچنین ممکن است پزشکتان به شما توصیه کند که از دارویی به نام دی هیدرو اپی آندروسترون استفاده کنید. برای بعضی از زنان مبتلا به آدیسون، مصرف این دارو خلق و خو و فعالیت جنسی را بهبود می بخشد.
در صورتی که دچار کریز(بحران) آدیسونی شوید، نیاز به مراقب های فوری پزشکی دارید. در این شرایط، درمان معمولا شامل تزریق وریدی هیدروکورتیزون، سالین(آب نمک) و دکستروز(قند) می باشد. این درمان به بازیابی فشار خون، قند خون و سطح پتاسیم نرمال بدن کمک می کند.
زندگی کردن با بیماری آدیسون:
برای زندگی کردن با بیماری آدیسون باید یاد بگیرید که همراه علائم ناخوشایندی زندگی کنید. علاوه بر این، لازم است که آمادگی مواجهه با کریز آدیسونی را داشته باشید. کریز(بحران) آدیسونی شرایطی است که برای مقابله با آن لازم است:
- کارت و دستبند هشدار پزشکی را همیشه همراه خود داشته باشید. این کار به ارائه دهندگان خدمات اورژانس اطلاعاتی در مورد شرایط شما می دهد.
- در صورتی که فراموش کرده اید که داروی خود را مصرف کنید، همراه خود میزان بیشتری دارو داشته باشید(تا در صورت بد حال شدن، میزان بیشتری دارو مصرف کنید.) از پزشک خود بخواهید تا فرم قابل تزریق کورتیکواستروئید برای استفاده در شرایط اورژانسی، برای شما تجویز کند.
- در صورتی که علائمتان تغییر کرد و یا دارو های شما دیگر اثر بخشی گذشته را نداشت، موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید:
- آیا بیماری آدیسون من ارثی است؟
- آیا ممکن است که در طول زمان شدت علائم من بدتر شود؟
- آیا آدیسون، بیماری نادری است؟
- آیا ممکن است بیماری آدیسون در طولانی مدت موجب نارسایی کلیه شود؟
