آموزش مردمی پیشگیری، کنترل و درمان آنفلوانزا

تاریخچه آنفلوانزای فصلی
آنفلوانزا یک بیماری حاد دستگاه تنفسی است که اهمیت آن در سرعت انتشار بسیار بالا، غیر قابل پیش‌بینی بودن، وقوع همه‌گیری، عوارض و مرگ و میر بالا به خصوص در گروه های پر خطر، عواقب گسترده اجتماعی و اقتصادی، قابلیت سرایت انواع حیوانی به انسانی و قابلیت ایجاد زیر گروه های جدید ویروسی است. همه گیری ها معمولا در فصل های سرد و بارانی سال اتفاق می افتد. (به همین خاطر نامش آنفلوانزای فصلی است.)
تاکنون سه نوع آنفلوآنزا به نام های A،B،C شناخته شده است که نوع A بیشترین توانایی ایجاد همه‌گیری را دارد. آنفلوانزای تیپ A با زیرگونه های (H1N1 ،H3N2 ،H2N2 ) توانسته است همه‌گیری‌ها و جهانگیری‌های بیماری را ایجاد کند. تیپ B ویروس با میزان کمتری مسئول ایجاد همه‌گیری‌های منطقه‌ای یا گسترده و تیپ C در ایجاد موارد تک‌گیر و همه‌گیری‌های کوچک موضعی نقش داشته است.

آنفلوانزا چگونه شیوع پیدا می کند؟
مردمی که آنفلوانزا دارند ویروس را از طریق سرفه یا عطسه پخش می کنند. قطرات آب از طریق سرفه، عطسه یا به هنگام صحبت کردن می توانند به دهان و بینی افرادی که در اطراف بیمار هستند وارد شود. این قطرات ممکن است از طریق تنفس به ریه ها راه یابند. افراد ممکن است از طریق تماس دهان یا بینی خود بعد از تماس با یک چیز آلوده به ویروس، از قبیل دستگیره درب ها، میزها، یا دست کثیف شخص آلوده، دچار آنفلوانزا شوند.

نحوه شیوع ویروس:

تفاوت آنفلوانزای فصلی با سرماخوردگی
سرفه در آنفلوانزا، اغلب شدید و برای مدتی ادامه می یابد.
بقیه علائم فوق بعد از ۷-۲ روز خودبخود بهبود پیدا می کند.

دو مورد از علامتهای آنفلوانزا که کمتر دیده می شوند:

علائم بالینی آنفلوانزا در انسان:

• سه علامت اصلی:
  تب (تب بیش از ۳۸ درجه اصلی ترین علامت بیماری است)، گلودرد، سرفه
• علائم کمکی:
  بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، اسهال، احساس کوفتگی (دردهای استخوانی-عضلانی)، لرز، احساس ضعف و خستگی، سردرد، آبریزش بینی، احساس گرفتگی بینی و عطسه

هر شخص مبتلا به آنفلوانزا ممکن است تمام علائم آنفلوانزا را هم زمان نداشته باشد. برخی افراد مبتلا به آنفلوانزا تب نخواهند داشت. اکثر افراد مبتلا به آنفلوانزا حتی بدون مراجعه به پزشک یا مصرف دارو بهبود می یابند.

شدت بیماری در افراد مبتلا به آنفلوانزا چقدر است؟
برخی افراد خیلی مریض می شوند ولی دیگران خیر. اکثر افراد مبتلا به آنفلوانزا حتی بدون مراجعه به پزشک یا مصرف دارو بهبود می یابند. با این وجود، برخی افراد مبتلا به آنفلوانزا به شدت بیمار می شوند و ممکن است بمیرند. بسیاری از افرادی که به شدت بیمار می شوند بیش از ۶۵ سال داشته یا مبتلا به یک بیماری مانند موارد زیر هستند: دیابت، بیماری قلبی، آسم، یا بیماری کلیه، یا حاملگی. کودکان زیر ۵ سال نیز در معرض خطرات بیشتری هستند.

افراد در معرض خطر از لحاظ آنفلوانزای انسانی (فصلی و پاندمی) که باید واکسن آنفلوانزای فصلی تزریق کنند:

افراد در معرض خطر آنفلوانزای انسانی:

• ساکنین آسایشگاه ها و کارکنان آن مراکز
• کارکنان حرفه های پزشکی و پیراپزشکی
• مراقبین افراد پرخطر و اعضای خانواده آنها

افراد پر خطر از لحاظ آنفلوانزای انسانی:

• سالمندان بالای ۶۵ سال
• کودکان زیر ۵ سال (بیش از ۶ ماه)
• کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال که تحت درمان طولانی با آسپرین هستند.
• مبتلایان به بیماری های ناتوان کننده (ریوی، قلبی، کلیوی، دیابت و…) و تضعیف کننده سیستم ایمنی
• زنان حامله خصوصاً در سه ماهه دوم و سوم
• مصرف کنندگان داروهای کورتیکواستروئید به مدت طولانی
• شیمی درمانی در شش ماه اخیر

واکسیناسیون مادر منعی جهت شیردهی به نوزاد نمی باشد.
همه مردم نیازی به انجام واکسیناسیون ندارند، انجام واکسیناسیون فصلی فقط برای افراد ذکر شده ضروری است.

مهمترین راه انتقال بیماری و چند توصیه

استنشاق قطرات تنفسی آلوده:

1. هنگام سرفه و عطسه جلوی بینی و دهان خود را بگیرید تا از انتشار آلودگی جلوگیری شود.
2. در صورت ابتلا از حضور در محل های پرجمعیت خودداری کنید.
3. شستشوی دست با آب و صابون پس از تماس با بیماران

نحوه انتقال بیماری
بیماران مبتلا به آنفلوانزا از ۲۴ساعت قبل از بروز علائم تا حداکثر۷ روز پس از آن می‌توانند بیماری را به طرق زیر به دیگر افراد منتقل کنند:
انتقال انسان به انسان: استنشاق هوای آلوده به ویروس (با سرفه و عطسه) می‌تواند سبب ایجاد بیماری شود.
انتقال از راه تماس: اگر فرد بیماری داخل دست خود عطسه کند یا سرفه کند ویروس به راحتی از دست بیمار به تمام سطوحی مانند دستگیره، درب‌ها، نرده‌های کنار پلکان، کتاب و دفتر و غیره منتقل می‌شود.
در صورتی که اشخاص سالم سطوح آلوده را لمس کنند سپس دست خود را به (چشم، بینی، دهان ) خود بمالند، ویروس به بدن آنها منتقل می‌شود.

چه مدت یک شخص مبتلا به آنفلوانزا می تواند به افراد دیگر ویروس را انتقال دهد؟
اکثر افراد مبتلا ممکن است از یک روز قبل از بروز عوارض تا ۵ الی ۷ روز بعد از ظهور علائم، آنفلوانزا را شیوع دهند. افراد به شدت بیمار یا کودکان خردسال ممکن است آنفلوانزا را به مدت بیشتری شیوع دهند.

واکسیناسیون آنفلوانزا
واکسیناسیون بر ضد آنفلوانزا از عوارض شدید و مرگ و میر بیماری جلوگیری کرده و موارد بستری را تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد. واکسیناسیون آنفلوانزا ۹۰-۷۰ درصد در پیشگیری موثر است.
فاصله زمانی واکسیناسیون تا ایجاد ایمنی در بدن، حدود دو هفته طول می‌کشد. به دلیل تغییرات در ویروس آنفلوانزا، لازم است هر ساله واکسیناسیون با واکسن آنفلوانزا تکرار شود.
در صورت دریافت واکسن احتمال ابتلا به شکل خفیف آنفلوانزا وجود دارد. واکسن آنفلوانزا تاثیری بر سایر ویروس‌ها و بیماری های مشابه ندارد.
واکسن آنفلوانزا از بروز سرماخوردگی جلوگیری نمی‌کند. زمان ایده‌آل برای واکسیناسیون از شهریور تا نیمه مهر‌ماه است.

برای محافظت از خود و دیگران چه اقداماتی را باید به کاربریم؟
علاوه ‌بر واکسیناسیون، اقدامات پیشگیرانه‌ روزمره مهم هستند. از افرادی که بیمار شده‌اند دوری کنید و نکات بهداشتی مانند شستن مکرر دست‌ها را رعایت کنید. بهترین زمان دریافت واکسن آنفلوانزا قبل از شروع انتشار بیماری در جامعه است، زیرا پس از واکسیناسیون حدود دو هفته طول می‌کشد تا آنتی‌بادی‌ها در بدن ایجاد شده و محافظت در برابر آنفلوانزا حاصل شود.

• مراجعه به پزشک در صورت شدید بودن سه علامت اصلی آنفلوانزا
• استراحت در منزل با توصیه پزشک
• پوشاندن دهان و بینی با دستمال کاغذی به هنگام عطسه و سرفه و انداختن دستمال کاغذی مصرف شده در ظرف آشغال در بسته
• شستشوی مکرر دست ها با آب و صابون به مدت ۳۰-۲۰ ثانیه، خصوصاً بعد از سرفه و عطسه
• خودداری از تماس دست های آلوده با چشم ها، بینی و دهان
• پرهیز از تماس نزدیک (کمتر از یک متر) با افراد بیمار و تماس نزدیک با آنها، مانند: در آغوش گرفتن، بوسیدن و دست دادن.
• خودداری از سفرهای بی مورد مخصوصاً به مناطق آلوده
• عدم حضور در اجتماعات در صورت ابتلا به بیماری، زیرا بیمار مبتلا به آنفلوانزا از یک روز قبل از شروع علائم تا ۷ روز بعد از آن می تواند ویروس را به دیگران منتقل نماید.

عادت های بهداشتی روزانه که برای حفظ سلامتی خود و دیگران می توانید انجام دهید:

*تب شما باید بدون استفاده از داروهای کاهش تب از بین برود. در خانه ماندن به این معنی است که شما نباید از منزل خود خارج شوید مگر برای تهیه دارو و مراقبت های پزشکی. تا جایی که ممکن است از دیگران فاصله بگیرید تا آنها را بیمار نکنید.

در فصل آنفلوانزا، آمادگی این را داشته باشید که ممکن است بیمار شوید و در آن صورت باید برای چند روز در خانه بمانید. مقداری دارو که نیازی به تجویز پزشک ندارد، شوینده های الکلی، دستمال کاغذی، و سایر مواد مورد نیاز را در دسترس داشته باشید تا مجبور نباشید برای تهیه آن از منزل خارج شوید. اگر به شدت ناخوش و یا به بیماری های دیگر مبتلا هستید، با پزشک خود تماس بگیرید. پزشک تان به شما خواهد گفت که آیا باید تست آنفلوانزا بدهید، تحت درمان قرار گیرید یا به مراقبت های دیگر نیاز دارید.

درمان های علامتی و سرپایی بیماری آنفلوانزای H1N1

• درمان ضد تب
• رژیم مایعات گرم
• استراحت در منزل به مدت ۷ تا ۵ روز

چه وقت باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت داشتن علائم شدید، مراجعه به پزشک ضروری است.

اگر شما یا فردی که می شناسید بیمار شده و یکی از علائم هشدار دهنده ذیل در او مشاهده می شود، درخواست مراقبت های پزشکی اضطراری کنید:
در کودکان: تنفس تند یا سخت، رنگ پوست خاکستری یا متمایل به آبی، ننوشیدن مایعات به اندازه کافی، استفراغ مداوم یا شدید، از خواب بیدار نشدن یا با دیگران صحبت نکردن، زودرنجی شدیدکودک به نحوی که نخواهد او را بغل کنند، کم شدن علائم آنفلوانزا و در عین حال بازگشت مجدد تب و سرفه شدیدتر

در نوزادان: شما باید همچنین دنبال این نشانه های هشدار دهنده نیز باشید: قادر به خوردن نیستند، در هنگام گریه کردن اشکی از چشمان آنها جاری نمی شود، و پوشک کمتری را نسبت به حالت عادی خیس می کنند.
در بزرگسالان: سختی در تنفس یا تنگی نفس، درد یا فشار در سینه یا شکم، سرگیجه ناگهانی، گیجی، استفراغ مداوم یا شدید، کم شدن علائم آنفلوانزا و در عین حال بازگشت مجدد تب و سرفه شدیدتر

اگر کودک شما آنفلوانزا گرفت چه باید بکنید؟
کودکان زیر ۵ سال احتمالا مشکلات بیشتری با آنفلوانزا خواهند داشت. در کودکانی که بیماری های دراز مدت دیگری از قبیل آسم و دیابت دارند، احتمال ابتلا به مشکلات جدی تر به هنگام گرفتن آنفلوانزا بیشتر است.
اگر فرزند شما کمتر از ۵ سال دارد یا در هر سنی دچار بیماری های دراز مدت نیز می باشد (مانند آسم و دیابت) و عوارض آنفلوانزا در وی ظاهر شده است، آنها در معرض مشکلات بیشتری ناشی از آنفلوانزا هستند. از پزشک خود بپرسید که آیا فرزندتان نیاز به معاینه دارد.
بیشتر کودکان بدون مراجعه به پزشک خوب می شوند. برخی دیگر از کودکان ممکن است بر اثر آنفلوانزا دچار کسالت و ناخوشی بیشتری شوند. یک کودک در هر رده سنی که نشانه های حادتر آنفلوانزا در وی مشاهده شده است باید به پزشک مراجعه کند.
داروهای ضد ویروس که برای درمان آنفلوانزا استفاده می شوند طی دو روز ) ۴۸ ساعت( اول از زمان ابتلا به بیماری بهتر اثر می کنند. پزشک ممکن است حتی ۴۸ ساعت پس از بروز علائم آنفلوانزا نیز برای کودک شما داروهای ضد ویروس تجویز کند، به خصوص اگر کودک شما در بیمارستان بوده یا احتمال تشدید بیماری بر اثر آنفلوانزا در او بیشتر باشد.

تب عبارت است از درجه حرارت بیشتر یا برابر با ۱۰۰ درجه فارنهایت (۳۷.۸ درجه سانتی گراد). اگر دماسنج ندارید، صورت فرزندتان را لمس کنید. اگر دمای بدن فرزندتان بیشتر از معمول است، صورتش قرمز شده، عرق می کند، یا می لرزد، ممکن است تب داشته باشد.
اگر فرزندتان تب دارد، می توانید از داروهای موجود برای کاهش تب استفاده کنید. برخی از این داروها در مغازه ها (بدون نیاز به نسخه دکتر) فروخته می شوند و می توانید به راحتی آنها را بخرید. برخی دیگر نیاز به نسخه دکتر دارند. همیشه با پزشک خود مشورت کنید و ببینید پزشکتان چه دارویی را با توجه به سن فرزندتان تجویز می کند.
می توانید از برخی از داروهایی که در مغازه ها (بدون نیاز به نسخه دکتر) فروخته می شوند برای بهبود فرزندتان استفاده نمایید. شما باید با پزشک خود تماس بگیرید و اطمینان پیدا کنید که مصرف این داروها توسط کودک شما بلامانع است. توجه داشته باشید که اگر فرزندتان آنفلوانزا گرفته است نباید به وی آسپرین بدهید.

کودکان می توانند ۲۴ ساعت پس از برطرف شدن تب بدون استفاده از داروهای پائین آورنده تب، به مدرسه بروند.
وقتی فرزند شما بیمار است، مطمئن شوید که به اندازه کافی استراحت کرده و از مایعات سالم استفاده می کند (مانند آب، سوپ، نوشیدنی های ورزشی، نوشیدنی های الکترولیت برای نوزادان، یا Pedialyte®) تا اطمینان حاصل کنید که بدن وی مایعات مورد نیاز را به اندازه کافی دریافت می کند.

کارهایی که باید برای کاهش شیوع آنفلوانزا به دیگران در خانه انجام داد:

• فرزند مبتلا به آنفلوانزا را تا جایی که ممکن است در یک اتاق جداگانه در منزل نگه دارید تا با اعضای دیگر سالم خانواده زیاد تماس نداشته باشد.
• اجازه ندهید فرزندتان در ظروف مشترک با دیگران غذا یا نوشیدنی بخورد.
• سعی کنید یک نفر را به عنوان مسئول اصلی مراقبت از فرزند بیمار خود تعیین کنید. در صورت امکان، این شخص مسئول باید کسی باشد که آنفلوانزای شدید برای وی خطر زیادی نداشته باشد؛ مثلاً زن باردار یا فرد مبتلا به آسم نباشد.

آیا برای درمان آنفلوانزا دارویی وجود دارد؟
بلی. داروهای تجویز شده به نام داروهای ضد ویروسی می توانند آنفلوانزا را درمان کنند. اگر شما بیمار هستید، این داروها می توانند باعث شوند تا شما سریع تر خوب شوید و شدت آنفلوانزا را کاهش دهند. اکثر افراد مبتلا به آنفلوانزا بدون نیاز به مصرف این داروها خوب می شوند. ولی، اگر برای درمان به کمک نیاز دارید، پزشکتان ممکن است برای شما داروهای ضد ویروس تجویز کند.

توجه: ۹۵% موارد با درمان سرپائی بهبود می یابند. تنها در ۲% تا ۵% موارد نیاز به بستری می باشد.

اگر یکی از اعضای خانواده من آنفلوانزا داشته باشد، آیا من می توانم سرکار بروم؟
افرادی که بیمار نیستند در صورتی که یکی از اعضای خانواده شان آنفلوانزا داشته باشد می توانند به سر کار بروند. کارهای ساده مانند شستشوی مرتب دست ها با صابون و آب گرم را در پیش بگیرید. اگر صابون و آب در دسترس ندارید، از شوینده های الکلی استفاده کنید. این اقدامات را انجام دهید تا از فرد مبتلا، آنفلوانزا نگیرید.
بهترین راه شستن دستها برای اجتناب از آلودگی چیست؟
شستن دست ها اغلب کمک می کند تا میکروب ها به بدن شما نفوذ نکند. هنگام شستن دست ها:

• از صابون و آب گرم استفاده کنید.
• ۱۵ تا ۲۰ ثانیه بشویید.

اگر صابون و آب گرم در دسترس نبود، از مواد شوینده های الکلی استفاده کنید. اگر از شوینده های الکلی
استفاده می کنید، دست های خود را آن قدر با پاک کننده های بهداشتی پاک کنید تا خشک شوند.