داروهای مورد تایید FDA برای درمان بیماران مبتلا به COVID-19

از آنجایی که همه گیری COVID-19 نیاز به توسعه سریع استراتژی های درمانی موثر دارد، در حال حاضر سه استراتژی کلی برای درمان بیماران به کار گرفته شده است.

• آزمایش داروها و ایجنت های ضد ویروسی شناخته شده و تأیید سودمندی بالینی آنها
• روش دیگر مبتنی بر کتابخانه های مولکولی و دیتا بیس هایی است، که امکان محاسبه قوی و تأیید همزمان میلیون ها ایجنت بالقوه را فراهم می آورد.
• استراتژی سوم شامل درمان هدفمند به منظور اختلال در ژنوم و عملکرد ویروس است.

در حال حاضر گروه های اصلی از ایجنت های درمانی که می توانند در درمان COVID-19 مفید باشند، شامل داروهای ضد ویروسی، آنتی بیوتیک های منتخب، داروهای ضد مالاریا و داروهای ایمنوتراپی هستند. این مقاله به مروری از مجموعه گروههای دارویی مورد استفاده در COVID-19 پرداخته است.

هیدروکسی کلروکین و دیگر داروهای ضد مالاریا

مکانیسم عملکردی این داروهای ضد مالاریا هنوز به خوبی مشخص نشده است، اما به نظر میرسد که این داروها با اثرات ضد التهابی، تولید سایتوکاین ها و سلول های T  و متالوپروتئینازهای خارج سلولی را تحت تاثیر قرار میدهند.

اما در مورد اثرات ضد ویروسی این داروها به قلیایی کردن PH اندوزومی مرتبط می باشد. چرا که ویروس برای ورود به سلول میزبان نیاز به PH  اسیدی دارد.

البته به دلیل عدم مشاهده تاثیر HCQ و CQ در کاهش میزان مرگ و میر در مطالعات انجام شده و خروج  این دو دارو از SOLIDARITY ترایال سازمان جهانی بهداشت، اشتیاق اولیه در استفاده از این دو دارو کاهش یافته است.

(تحقیقات آینده‌نگر نشان از بی‌تاثیر بودن هیدروکسی ‌کلروکین در درمان کووید۱۹ دارد)

کورتیکو استروئیدها

استفاده از دگزامتازون نتایج خوبی برای مهار اثر مخرب التهابی کووید۱۹ داشته است

آنتی بیوتیک ها

براساس مطالعات گذشته نگر اولیه استفاده همزمان آزیترومایسین با هیدروکسی کلروکین تاثیر بیشتری بر بهبودی بیماران و منفی شدن PCR آنها نسبت به استفاده تکی از هیدروکسی کلروکین داشته است.

علاوه بر این،اثرات ضد ویروسی  Teicoplanin که نوعی انتی بیوتیک گلیکوپپتیدی برای درمان عفونت های باکتریایی است در محیط in vitro  بر روی برخی از ویروس ها از جمله SARS مشخص شده است که البته تایید اثربخشی آن نیاز به کار آزمایی های بالینی دارد.

(تحقیقات آینده‌نگر جدید نشان از عدم تاثیر آزیترومایسین و هیدروکسی ‌کلروکین در درمان کووید۱۹ دارد)

مهار کننده های ورود ویروس به سلول

با توجه به اینکه ویروس برای ورود به سلول از گیرنده ACE-2  استفاده میکند یک فرضیه برای مهار ویروس، استفاده از ACE-2 محلول است که به ویروس ها متصل شده و از اتصال ویروس به گیرنده های  ACE-2  سطح سلول های ریوی جلوگیری کند. این فرضیه به صورت ترکیب ACE-2 با قطعات Fc آنتی بادی برای خنثی کردن ویروس در محیط in vitro نتایج خوبی به دست آورده است.

البته این متد با توجه به محدودیت هایی که دارد  برای استفاده  در فازهای بالینی بر روی انسان در حال حاضر امکان پذیر نمی باشد. یکی دیگر از نقاط کلیدی برای درمان COVID-19  از طریق مهار ورود ویروس به سلول میزبان، HR1- قطعه ای حساس از اسپایک ویروس که برای ورود آن به داخل سلول میزبان ضروری است- می باشد. در حال حضر نتایج حاصل از ازمایشات in vitro  و مدل های حیوانی امید بخش بوده است.پپتید OC43-HR2P با موفقیت از تهاجم ویروس جلوگیری کرده است.

نوکلئوتیدها و انالوگ های نوکلئوزیدی

این دسته از داروها سالهاست که به صورت معمول در درمان عفونت های ویروسی مورد استفاده قرار می گیرند. از آنجایی که این داروها دارای تمایل بالا در اتصال به آنزیم های ویروسی و تمایل کم در اتصال به آنزیم های انسانی میباشند، میتوانند به خوبی از تکثیرDNA  ویروسی، رونویسی معکوس و بیوسنتز ذرات ویروسی جلوگیری نمایند.

رمدیسیویر دارویی است که در این دسته قرار می گیرد. یک آنالوگ آدنوزین بوده که با اتصال بهRNA  ویروسی، باعث پایان زودرس رونویسی میشود. بر اساس مطالعات این دارو باعث ایجاد محدودیت در آسیب های ریوی، مهار تکثیر ویروس و بهبودی شرایط بیمار میشود. اگرچه بسیاری از کار آزمایی ها تاثیر مثبتی از رمدیسیویر گزارش کرده اند، در برخی از کار آزمایی ها هم اثرات امید بخشی مشاهده نشده است.

داروی دیگری که در این دسته قرار می گیرد فاویپیراویر است. این دارو نیز در کارآزمایی های مختلفی در حال بررسی است که نتایج امید بخش هم از ان گزارش شده است. اگرچه این دارو دارای اثرات جانبی کمی در گرووهای مورد مطالعه بوده است اما فارماکوکنتیک دارو مساله تامل برانگیزی است.

این دارو در بیماران حاد به طور قابل ملاحظه ای به پایین ترین غلظت سرمی نسبت به افراد سالم میرسد. اما با این حال این دارو به عنوان یک گزینه درمانی ایمن و مناسب به شمار می رود. سایر انالوگ های نوکلئوتیدی از قبیل triazavirin، emtricitabine و tenofovir در حال بررسی می باشند.

Lopinavir/ritonavir

مهار کننده پروتئاز، لوپیناویر و ریتوناویر، داروهایی هستند که در کارآزمایی های بالینی مورد استفاده قرار گرفته و تاثیری بر روی بیماران نداشته اند. علاوه بر بی تاثیر بودنشان، عوارض جانبی مشاهده شده از آنها از قبیل اسهال، استفراغ و هایپوکالمی این دو دارو رو از استانداردهای درمانی خارج کرده است.

البته مشخص شده است که استفاده همزمان این داروها با ریباویرین و یا اینترفرون بتا میتواند عوارض جانبی انها را کاهش داده و  پتانسل درمانی انها را افزایش دهد. این دارو نیز به تازکی از کارآزمایی WHO خارج شده است.

Umifenovir

این دارو در گذشته در درمان سارس و مرس مورد استفاده قرار گرفته است. مکانیسم اثر آن شبیه به Imatinib، دارویی برای درمان لوکمی میلوئید مزمن، می باشد هر دو دارو از اتصال ویروس به سطح سلول میزبان جلوگیری میکنند.

مطالعات اثر این دارو را در مقایسه با Lopinavir/ritonavir گزارش کرده اند و نشان می دهند که این دارو نه تنها ریسک انتقال ویروس را کاهش داده بلکه ریسک رسیدن مریض به مرحله حاد را نیز کاهش میدهد. اگرچه سایر مطالعات تفاوتی میان تاثیر تجویز تکی دارو یا همراه با اینترفرون ها گزارش نکرده اند.

TMPRSS2 inhibitor) Camostat mesylate)

‏TMPRSS2 از فاکتورهای سلول میزبان است که ویروس برای ورود به سلول از ان استفاده میکند. این پروتئاز سلولی توسط مهار کننده این به نام camostat mesylate مهار میشود و از ورود ویروس به سلول میزبان جلوگیری میکند. این مهار کننده در ژاپن برای درمان پانکراتیتی مورد استفاده قرار می گیرد. در حال حاضر هفت کارازمایی بالینی در حال آزمایش این دارو بر روی بیماران میباشند.

Tocilizumab

این دارو یک انتی بادی منوکلونال انسانی در برابر اینترلوکین ۶ میباشد که پیش از این در درمان ارتریت روماتوئید مورد استفاده قرار می گرفته است و که به تازگی با تایید FDA وارد فاز سوم کارازمایی بالینی برای درمان بیماران Covid-19 شده است (که البته طبق اخرین اپدیت متاسفانه فاز سه کارازمایی بالینى این دارو نتیجه بخش نبوده است).

Mepl‌‎azumab

این دارو یک انتی بادی منوکلونال انسانی ضد CD-147 می باشد. CD147 که یک پروتئین برای تهاجم پلاسمودیوم فالسیپاروم است، در برهم کنش میان اسپایک ویروس با سلو های اپیتلیال ریه دخالت دارد. مطالعات انجام شده حاکی از اثربخشی این دارو در افزایش سرعت بهبود و ترخیص بیماران از بیمارستان و منفی شدن PCR انها میباشد. علاوه براین عوارض جانبی حادی هم از این دارو گزارش نشده است.

سایر گزینه‌های درمانی

اینترفرون الفا و بتا از جمله گزینه های درمانی هستند که بخاطر اثرات جانبی گزارش شده استفاده از انها با چالش اساسی روبه بر است. مطالعات نشان میدهند استفاده از استفاده از آنها در مراحل اولیه بیماری موثر است در حالی که استفاده در مراحل حاد منجر به طوفان سایتوکاینی می شود.

علاوه بر این کروناویروس ها برای بیوسنتز پروتئین ها به دو نوع پروتئاز به نام های ۳CLpro و PLproنیاز دارد و بدون انها تکثیر و تولید ویریون ها امان پذیر نیست. مهار کننده این دو نوع پروتئاز نیز میتواند به عنوان یک راهکار درمانی در نظر گرفته شود که در حال حاضر مطالعات بالینی بر روی انها اغاز شده است.

در حال حاضر چند دسته دارو در کارازمایی های WHO انجام شده است: رمدیسیویر، کلروکین/هیدروکسی کلروکین، لوپیناویر/ریتوناویر، و استفاده همزمان لوپیناویر/ریتوناویر با اینترفرون بتا. که در ۵ جولای ۲۰۲۰ دو دسته از داروها یعنی کلروکین/ هیدروکسی کلروکین و لوپیناویر/ریتوناویر به دلیل عدم مشاهده تاثیر از کارازمایی خارج شدند.

تدوین: الهام پات‌راد

منبع:
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1368764620300480