کدام درمان کووید-۱۹ موثر است و کدام نیست؟

چه درمان هایی برای کووید۱۹ شدید (sever) پیش از بستری کمک کننده است؟
در نوامبر ۲۰۲۰ FDA به دو ترکیب مونوکلونال آنتی بادی یعنی Bamlanivimab 700mg با Etesevimab 1400mg
و همچنین Casirivimab 600mg با Imdevimab 600mg ، که هر دو بصورت تک‌دوز وریدی اند، برای افراد بالای ۱۲ سال با شدت خفیف/متوسط با افزایش خطر بستری بلافاصله پس از شروع علائم، مجوز داد.

چه داروهایی را می توان برای بستری ها استفاده کرد؟
▫️دگزامتازون ۶mg تک دوز روزانه برای ۱۰ روز:
این دارو برای بستری ها می باشد بخصوص در زمینه خطر طوفان سایتوکاینی. پردنیزولون و متیل پردنیزولون (۲۵۰ تا ۵۰۰ میلیگرم روزانه تا سه روز و سپس پردنیزولون ۵۰ میلیگرم روزانه تا ۱۴ روز) نیز در این گروهند.
در زن باردار یا شیرده ترجیحا ۴۰ میلیگرم پردنیزولون روزانه.

دارو Tocilizumab:

این یک مونوکلونال آنتی بادی با نام Actemra است که مناسب سنین بالای دو سال بوده و همزمان با کورتیکواستروئید و اکسیژن تجویز می شود (تک دوز ۸mg/kg در سرم نمکی طرف یک ساعت ) و برای متصلین به ECMO نیز مناسب است. اکتمرا در حقیقت اینترلوکین۶ را بلاک می کند.
اندیکاسیون مصرف: تست pcr مثبت، غیربستری، قبلا دگزا شروع شده، اکسیژن زیر ۹۲٪ و crp در حد ۷۵ یا بیشتر.
کنتراندیکاسیون: مهار کنند IL-6 در ۴۸ ساعت اخیر قبل از اکسیژن گرفته، حساسیت قبلی به توسیلیزوماب یا ساریلوماب، سطح ALT یا AST بیش از ۵ برابر نرمال، TB فعال یا بیماری قارچی، نوتروپنی و پلاکت زیر ۵۰ هزار. در زن باردار و شیرده اطلاعات کم است.

رمدیسیویر Remdisivir:

یک داروی ضد ویروس و مناسب افراد بالای ۱۲ سال و حداقل با وزن ۴۰ کیلو با دوز اولیه ۲۰۰mg تک دوز در روز اول و سپس ۱۰۰ mg روزانه برای ۵ تا ۱۰ روز می باشد.

درمان ضدانعقادی:

این درمان ها تقریبا برای همه بستری های کووید۱۹ برای پیشگیری از لخته خون به کار می رود. معمولا دوز پایین روزانه هپارین (۰.۵mg/kg) یا روزانه Enoxaparin ( زیر ۵۰ کیلو ۴۰mg، بین ۵۰ و ۹۹ کیلو ۴۰mg یک بار و در کریتیکال ۴۰ میلی دوبار ، بین ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلو ۴۰mg دوبار و بالای ۱۵۰ کیلو ۶۰ میلی دوبار ) استفاده می شود. ممکن است دوزهای بالاتر نیاز شود. اندیکاسیون مصرف: سن بالا، بستری شدن ۷ روز و بیشتر، بستری ICU، سرطان، سابقه VTE، ترومبوفیلیا، زمینگیری و بی حرکتی شدید، IMPROVE score برای VTE بیش از ۴ (سابقه VTE مساوی ۳، سرطان ۱ نمره، ترومبوفیلیا ۳ نمره و ۱ نمره برای سن بالای ۶۰).

کُنوالسنت پلاسما چیست؟
پلاسما بیماران کووید۱۹ پس از بهبود می تواند برای درمان سایرین به کار رود.

چه کسانی کاندید اهدا پلاسما هستند؟
کسانی که بیش از ۱۴ روز از ریکاوری آنها نگذشته باشد و سطح آنتی بادی ایشان بالا باشد. تجویز پلاسما باتطبیق گروه خون باید باشد. معمولا پلاسما هر اهدا کننده برای درمان تا ۳ نفر کافیست. مردان دو برابر بیشتر از زنان احتمال آنتی بادی بالا برای اهدا دارند، بین ۳۵ تا ۴۵ سال بهتر است، سابقه بستری شدن برای کووید۱۹ نشانه ایی از توانایی اهدا میتواند باشد.

آیا مصرف ایبوبروفن بی خطر است؟
هرچند WHO معتقد است استامینوفن (نه بیش از ۳۰۰۰ میلیگرم روزانه) برای درد و تب بهتر است اما اکنون بروفن را هم مجاز میداند.

آیا هیدروکسی کلرکین مطمئن و موثر است؟
انستیتو ملی بهداشت آمریکا NIH به دلیل بی اثری موضع گرفت مخالف است.

آیا ویتامین D و C در مقابل کووید۱۹ محافظت میکند؟
شواهدی وجود دارد که ویتامین D در مقابل شدت بیماری ممکن است محافظت کند. ویتامین D با تقویت ایمنی طبیعی بدن و ممانعت از التهاب ناشی از عکس العمل ایمنی کمک کننده است. مصرف ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ واحد روزانه ویتامین د مفید است بخصوص بالای ۷۰ سال.
ولی مصرف دوز بالای ویتامین ث تایید شده نیست.

نتیجه می گیریم باید در دستورالعمل ها و یا سلایق درمانی بازنگری جدی صورت پذیرد در حالی که بیماران خفیف یا متوسط کووید۱۹ به خصوص در بخش خصوصی با حجم بالایی از تجویزهای بدون اساس علمی محکم (همانند آزیترومایسین، داکسی سیکلین، انواع مکمل و غیره) روبرو هستند که علاوه بر بی اثری میتواند بعضا اثرات منفی بر روی سلامت افراد و یا اقتصاد دارو داشته باشد.

دکتر حسن رودگری
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

کارگروه تازه هاى علمى کرونا سازمان نظام پزشکى کشور

منابع:

– Harvard Health Publishing/Harvard Medical School
-Pinzón et al: doi.org/10.1371
-nih.gov/covid19treatment
-Uni. Hospt. Birmingham protocol
-bnf.nice.org.uk/remdesivir
-west Soffolk NHS foundation trust/CG10393-5