اخبار سلامت

آیا ایمنی ناشی از واکسن کووید-۱۹ در حال کاهش در جامعه است؟

اولین بار چند ماه پیش پروفسور داونپورت از انستیتو کِربی دانشگاه نیو ساث ولز استرالیا به نیمه عمر ۱۰۸ روزه آنتی بادی های ناشی از واکسن برای مقابله با اشکال خفیف و متوسط کووید۱۹ اشاره نمود. بیشتر این اطلاعات از پیگیری طولانی مدت داوطلبانی که در کارآزمایی های واکسن ها شرکت نمودند و همچنین دیتابیس واکسیناسیون ملی انگلستان به دست آمده.

البته هنوز طول زمان و میزان دقیق اثربخشی واکسن ها بر علیه اشکال شدید کووید۱۹ که منجر به بستری و مرگ شوند مشخص نیست و اینکه آیا ایمنی خاطره ایی و طولانی بدن بر علیه شکل شدید بیماری دقیقا تا چه زمان باقی خواهد ماند. این شک مبحث دوز بوستر را بخصوص برای مسن ترها و گروه های پرخطر برانگیخت.

دکتر نیکول دوریا-رُز، ایمیونولوژیست انستیتو ملی آلرژی و بیماریهای عفونی از دانشگاه مریلند آمریکا می گوید از همه چیز در طبیعت تدریجا کاسته میشود از جمله آنتی بادی های خنثی کننده ضد ویروس کرونا. این آنتی بادی ها با تزریق واکسن سریعا افزایش یافته و تقریبا بلافاصله شروع به کاهش تدریجی می کنند و این اصل برای همه واکسن هاست. البته دکتر جنیفر گومرمان از دانشگاه تورنتو کانادا می گوید ایمنی سلولی ناشی از عملکرد memory B cells در همکاری با T cells برای زمانی بسیار بیشتر در قالب پدیده خاطره ایمنی باقی می ماند و این نوع ایمنی است که مد نظر فلسفه تولید واکسن های طولانی اثرست.

در یک‌مطالعه طولانی تر بر روی ایمنی واکسن های کووید۱۹ محققین دریافتند که هر سه جز ایمنی شامل آنتی بادی و B cells و T cells که با واکسن تحریک شدند، حداقل برای ۶ ماه (مدت مطالعه) بعد از واکسن هنوز در حال تکثیر و مبارزه با ویروس بودند. البته برخلاف B تعداد T cellهای تحریک شده تقریبا ثابت باقی ماند.

لذا دکتر جان وِری از دانشکده پزشکی دانشگاه پنسیلوانیا می گوید هرچند ایمنی ناشی از آنتی بادی در شما کاسته میشود اما ایمنی سلولی در زمان خود و در مواجهه با بیماری مجددا عکس العمل نشان می دهد. از طرفی دکتر علی العبدی از دانشگاه واشنگتن در میسوری آمریکا می گوید بررسی آن ها نشان داده که B cellها در غدد لنفاوی افراد واکسینه با ایجاد جهشهای راندوم در ژن های خود نسل های جدیدی پدید می آورند که آنتی بادی های جدیدتری تولید می کنند که حتی بر واریانت دلتا نیز موثر است، لذا ایمنی سلولی خاطره ایی یک مکانیسم قوی و ماندگارتر است و طبق تحقیق آن ها ماندگاری این مکانیسم در واکسن های mRNA تا ۱۵ هفته بیشتر دیده شده است.

اما در مقابل، مطالعات دکتر تئودورا هاتزیونا که یک ویروس شناس در دانشگاه نیویورک است در کنار مطالعات اِران وایزمن از انستیتوی علوم اِهووُت و مطالعات دکتر لیث ابو رَدّاد از موسسه ویل-کورنل قطر بر روی واکسیناسیون های ملی به نوعی هشدار دهنده بوده و حاکی از کاسته شدن سطح آنتی بادی و افزایش احتمال ابتلا به کووید۱۹ و حتی با به نوع شدید میباشد (احتمال کم). آنها دریافتند افرادی که دو دوز حدود یکسال پیش گرفتند دو برابر بیشتر از افرادی که اخیرا واکسینه شدند، مبتلا می گردند. البته مطالعات آنها نشان میدهد که دوز سوم (بوستر) بطرز چشمگیری ایمنی را بخصوص در مسن ترها افزایش میدهد. نهاد بهداشت عمومی انگلیس هم اعتقاد به افزایش فاصله بین دوز ها برای افزایش مدت ایمنی بخشی واکسن ها دارد. از سویی، دکتر فیودور کندراشاو، یک ژنتیسیست از موسسه علوم و فنون اتریش اعتقاد دارد واکسن ها و دوز بوستر علاوه بر کاهش تعداد بیماران شدید و مرگ و میر با شکستن زنجیره انتقال و کاهش دوره بیماری از پیدایش واریانت های جدید نیز می کاهند. چون واریانت های جدید بیشتر در پیک های کنترل نشده و وسیع پدید می آیند.

نتیجه می گیریم که اولا دوز سوم (بوستر) در اسرع وقت و برای همه درنظر گرفته شود. ثانیا بررسی سطح آنتی بادی ها روش خوبی برای تعیین میزان اثربخشی واکسن ها نیست چون ایمنی سلولی نقش کلیدی ایفا می نماید که در تست های روتین مشخص نمی شود. ثالثا کاهش فاصله بین دوزها شاید از میزان ایمنی بخشی برخی واکسن ها بکاهد، پس برای زدن دوز بعدی عجله نکنیم. رابعا به نظر میرسد هرچند کاهش سختگیری های بهداشتی، کاهش رعایت پروتکلها، فاصله گرفتن از زمان تزریق واکسن در افراد و نهایتا گشودن قرنطینه ها موجب موج های بعدی میشود، کما اینکه اروپا و آمریکا نیز با آن مواجهند، اما شدت بیماری و مرگ و میر ناشی از آن مثل قبل بالا نیست و حتی دوز سوم میتواند از آن بکاهد.


دکتر حسن رودگری
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

کارگروه تازه هاى علمى کرونا
سازمان نظام پزشکى کشور

منابع:

– Nature, Vol 597, 30Sep2021/News
– Khoury, et al. Nature Rev Immunol. Dec2020
– Turner, et al. Nature 2021, Vol 595, 421-425
– Goel, et al. Preprint at bioRxi

دکمه بازگشت به بالا