واکسن جدید و انقلابی دانشگاه کمبریج انگلستان چگونه عمل می‌کند

بیشتر واکسن‌های تولیدی فعلی در جهان که همگی در فازهای مختلف کلینیکال تریال می‌باشند بر پروتیین S که مربوط به Spike protein جداری ویروس است تمرکز دارند. ویروس با کمک این پروتیین وارد سلول انسان می‌شود.

یکی از استراتژی‌های واکسن‌های تحت پژوهش بلوک کردن پروتیین S است، هرچند همه پاسخ‌های ایمنی علیه آن بصورت آنتی بادی‌های محافظ نبوده و ممکن است با پاسخ به قسمت اشتباهی پروتیین S موجبات عارضه hyper-inflammatory immune responses شده که جان فرد را به خطر می‌اندازد. از طرف دیگر ویروس SARS-CoV-2 در حال جهش ژنتیکی بوده و ممکن است پروتیین Spike در طول پاندمی تابحال تغییر کرده باشد و یا در آینده تغییر کند.

برای فائق شدن بر این مشکلات دانشگاه کمبریج از بانک اطلاعات توالی ژنتیکی همه انواع کروناویروس موجود در خفاش، انسان و سایر میزبانان برای تولید واکسن DIOS-CoVax2 خود استفاده نموده است. تیم محققین توانستند مجموعه ساختارهای آنتی ژنی توسط ژن‌های سنتتیک را از طریق کامپیوتر تولید نمایند که می‌توانند سیستم ایمنی بدن را آموزش دهند تا key regions ویروس را هدف گرفته و پاسخ‌های ضد ویروس مفید و موثر ایجاد نمایند.

پروفسود جاناتان هینی، ریاست گروه محققین را بر عهده دارد. وی می‌گوید که روش آنها از سه مدل‌سازی سه بعدی کامپیوتری برای ساختار ویروس بهره می‌برد که از اطلاعات ساختاری ویروس سارس، مرس و سایر کرونا ویروس‌های موجود در طبیعت و انسان و آنهایی که ممکن است در آینده اپیدمی ایجاد کنند استفاده می‌کند. لذا با هدف قرار دادن نقاط حساس، جدار محافظ و قطعات حیاتی ویروس واکسنی تولید خواهد شد که علاوه بر ویروس کووید۱۹ سیستم ایمنی را به نحو صحیح بر علیه همه کرونا ویروس‌های موجود و آینده فعال می‌نماید.

در استراتژی دانشگاه کمبریج دامین‌ها و ساختارهایی از ویروس هدف قرار می‌گیرد که برای ورودش به سلول بسیار حیاتی و کاربردی است و در این حال از ساختارهایی که پاسخ ایمنی به آنها می‌تواند برای دریافت کننده واکسن خطرزا باشد، پرهیز می‌کند. آنچه در نهایت به دست میاید یک قرینه‌سازی و تولید یک بخش سنتتیک از ویروس، منهای اِلِمان‌هایی که پاسخ ایمنی به آنها خطرزاست، می‌باشد.

در حالیکه اکثر واکسن‌ها از RNA و یا آدنوویروس‌ها برای حمل آنتی ژن محرک پاسخ ایمنی استفاده می‌کنند، واکسن کمبریج مبنتی بر DNA است. این ژن‌های سنتتیک همه کاره می‌توانند بر روی تعداد زیادی از حمال‌های رایج سوار شوند. به زبان ساده وقتی آنتی ژن مربوط شناخته  شد، کد ژنتیکی کلیدی مربوط به آن که ویروس به کمکش ساختار خود را می‌سازد وارد یک تکه DNA حمال (vector) می‌شود. سلول‌های سیستم ایمنی بدن وکتور را جذب و آنتی ژن DIOS-vaccine را ترجمه کرده و برای تولید آنتی‌بادی بکار می‌برند.

واکسن کمبریج قابلیت خشک شده و پودر شدن دارد لذا در مقابل حرارت پایدار می‌ماند و نیاز به زنجیره سرد ندارد. بنابرین بهترین انتخاب برای کشورهای فقیر و یا کم قدرت اقتصادی است. نکته جالب دیگر عدم نیاز به تزریق سوزنی واکسن می‌باشد چون از تکنولژی PharmaJet Tropis Interadermal Needle-free Injection system استفاده می‌نماید. این سیستم در یک‌دهم ثانیه پودر واکسن را به زیر پوست می‌رساند.

البته دکتر ربکا کینزلی از تیم تحقیق کمبریج می‌گوید این واکسن برای افراد آسیب پذیر مناسب نیست و محدودیت خود را دارد و از طرفی ما نمی‌دانیم اثر ایمنی آن چه مدت می‌باشد. کینزلی می‌گوید در صورت موفقیت در تولید این واکسن سنتتیک یک انقلاب در دنیای واکسن‌سازی می‌شود و یکی از ارزان‌ترین واکسن‌ها به جهان معرفی می‌شود.

پروفسور ساول فاوست، ریاست انستیتو تحقیقات ملی سلامت انگلستان تاکید دارد که همه انواع واکسن‌ها برای رسیدن به مطلوبترینش استفاده خواهند شد.

نتیجه می‌گیریم که کماکان باید منتظر تولید واکسن‌ها باشیم و از جانب دیگر به واکسن‌های در راه به چشم معجزه ننگریم و کماکان به رعایت پروتکل‌های پیشگیری و سیاست‌های قرنطینه‌ای موردی و مقطعی ادامه دهیم. بنظر می‌رسد حتی با وجود واکسن به دلیل عدم پوشش ۱۰۰٪ جمعیتی، فقدان اطلاع دقیق از شدت و مدت ایمنی ایجادی هنوز باید به روش‌های پیشگیری جدی و سخت بها داده و بر روی تولید داروهای اختصاصی‌تر نیز متمرکز باشیم.

دکتر حسن رودگری – دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
کارگروه تازه‌های علمی کرونا سازمان نظام پزشکی کشور

منبع: 

University of Cambridge, Research News Section: www.cam.ac.uk/research/news