دکتر فرناز خاتمی، متخصص پزشکی اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی تهران
انجمن علمی پزشکی اجتماعی ایران
پروتکل حاضر ترجمه و اقتباس مطالعه Greenhalgh T (2020)، جهت بررسی چگونگی انتخاب تلفن/ ویدئو برای مشاوره از راه دور، سوالات مرتبط با کرونا، تصمیم گیری و ارائه مشاوره های لازم و تنظیم زمان پیگیری های بعدی در نظام مراقبتهای اولیه سلامت است.
در بحران کنونی ناشی از ویروس کرونا، بسیاری از بیماران می توانند با توصیه های مناسب قرنطینه و از راه دور مدیریت شوند (Greenhalgh T, 2020). اگرچه مشاوره تلفنی در بسیاری از موارد استفاده می شود، ولی مشاوره تصویری نیز می تواند اطلاعات اضافه تری در اختیار نظام ارائه مراقبت ها قرار دهد (Seuren LM, 2020; Donaghy E, 2019). در حال حاضر در بسیاری از مناطق دنیا تغییر روند از مراجعه حضوری به سمت مشاوره از راه دور می باشد، از جمله مواردیکه میتوان اشاره کرد مشاوره تلفنی و یا ویدئویی در استرالیا جهت مقابله با بیماری کرونا است که در حال اجرا میباشد (Kidd M, 2020). طبیعتاً تحقیقات زیادی در حال انجام است و درصورت تغییرات جدید در نحوه برخورد با بیماران، پروتکل حاضر نیز بروز رسانی خواهد شد. مزیت این پروتکل در این است که بیمار میتواند به انتخاب خود با مرکز خدمات سلامتی که تحت پوشش آن است تماس بگیرد و در حالی که به پرونده الکترونیک سلامت بیمار دسترسی وجود دارد، خدمت از راه دور ارائه می شود. توصیه میشود در سیستم مراقبتهای اولیه کد اختصاصی برای مشاوره از راه دور اختصاص یابد. نکات مهمی که در این پروتکل باید مورد توجه قرار گیرد:
- درصورت امکان در این نوع مشاوره با خود بیمار صحبت شود.
- ارزیابی تنفسی از راه دور: هیچ ابزار معتبری برای ارزیابی تنفس از راه دور وجود ندارد و خبرگان در این زمینه توافق ندارند. ولی طبق بررسی های کیفی از ۵۰ نفر خبره در این زمینه، موارد و سوالاتی که مورد توافق همه آنها بوده است: سوالات (۳ مورد) گام پنجم را بپرسید و اجازه دهید بیمار خودش صحبت کند، ضمن ارزیابی پاسخ ها، سهولت و راحتی گفتار او را بررسی کنید. تنگی نفس را در کنار تاریخچه پزشکی و علائم موجود تفسیر کنید. شمردن تنفس از طریق تلفن توصیه نمی شود ولی شاید از طریق تماس ویدئویی بشرط وضوح تصویر قابل انجام باشد.
- معاینه بالینی از راه دور سخت است ولی تا حد امکان سعی خود را در گام پنجم بکنید. در این مرحله ارزیابی دقیق تنفسی از مهمترین اقدامات میباشد. در خصوص مواردیکه خود بیمار در منزل ارزیابی کرده است از صحت انجام آنها بویژه در ارتباط تصویری مطمئن شوید و در صورت امکان خودتان یکبار انجام داده و سپس از بیمار بخواهید مجدداً اندازهگیری نماید.
- داروها؛ اگر از قبل داروی ضد التهاب غیر استروئیدی در لیست داروهای مصرفی بیمار باشد، مصرف آن در شرایط کنونی مشکلی نیست ولی در غیر اینصورت باید از مصرف آنها از جمله ایبوپروفن خودداری شود. درصورت مصرف بازدارنده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین و بلوک کننده‌های گیرنده‌ی آنژیوتانسین، مصرف طبق روال ادامه یابد (European Society of Cardiology, 2020).
- قرنطینه: بیمار تا ۷ روز و اعضای خانواده که در تماس با بیمار بوده اند تا ۱۴ روز از شروع علائم بیمار باید قرنطینه باشند (UK Government,2020).
- سفر به مناطق پر خطر بدلیل پاندمیک شدن بیماری، دیگر جزو سوالات نیست.
- همه بیماران با علایم مشکوک، مبتلا به کرونا نیستند. تشخیص های افتراقی از جمله پنومونی باکتریال، مننژیت و سپسیس را فراموش نکنید. در کل در نظر داشته باشید بیماری کرونا حتی اگر خفیف هم باشد، از نظر روانی برای بیماران وحشتناک است.
در پایان شایان ذکر است که برای فراهم شدن زیرساختهای لازم برای ارائه خدمات مناسب به بیماران در سیستم مراقبتهای اولیه، منابع لازم باید فراهم باشد. درصورت وجود نظام قوی ارائه مراقبت های اولیه سلامت، پزشکان عمومی نقش محوری در مقابله با COVID-19 خواهند داشت (Services Australia, 2020). مطالعه Kidd (2020) نشان داد مولفه هایی که در پاسخ سیستم مراقبتهای اولیه ملی در مقابله با کرونا نقش کلیدی دارند؛ فراهم ساختن امکانات مشاوره از راه دور (تماس تلفنی یا ویدئویی) بیماران با پزشکان منتخب، پرستاران، روانشناسان و سایرین؛ فراهم ساختن امکان آموزش آنلاین کارکنان سلامت درخصوص پیشگیری و کنترل عفونت؛ راه اندازی کلینیک های تنفس ویژه بیماران مبتلا به عفونت با مدیریت پزشکان عمومی؛ ارائه مشاوره و پشتیبانی از اقشار جامعه برای فاصله گذاری اجتماعی؛ و سرمایه گذاری جهت حمایت از سلامت روان افراد می باشد.
Donaghy E, Atherton H, Hammersley V, etal . Acceptability, benefits, and challenges of video consulting: a qualitative study in primary care. Br J Gen Pract 2019;69:e586-94. 10.3399/bjgp19X704141. 31160368
European Society of Cardiology. Position statement of the ESC Council on Hypertension on ACE-inhibitors and angiotensin receptor blockers. ESC, 2020. https://www.escardio. org/Councils/Council-on-Hypertension-(CHT)/News/position-statement-of-the-esc-councilon-hypertension-on-ace-inhibitors-and-ang.
Greenhalgh T, Koh GCH, Car J. Covid-19: a remote assessment in primary care. BMJ 2020;368:m1182 doi: 10.1136/bmj.m1182 (Published 25 March 2020).
Kidd M. Australia’s primary care COVID-19 response. Aust J Gen Pract 2020;49 Suppl 2. doi: 10.31128/AJGP-COVID-02. [ePub ahead of print]
Services Australia. Medicare. Melbourne: Services Australia, 2020. Available at www.servicesaustralia. gov.au/individuals/medicare [Accessed 1 April 2020].
Seuren LM, Wherton J, Greenhalgh T, Cameron D, A’Court C, Shaw SE. Physical examinations via video for patients with heart failure: qualitative study using conversation analysis. J Med Internet Res 2020;22:e16694. 10.2196/16694. 32130133
UK Government. COVID-19: guidance for households with possible coronavirus infection. https://www.gov.uk/government/publications/covid-19-stay-at-home-guidance/stay-athome-guidance-for-people-with-confirmed-or-possible-coronavirus-covid-19-infection 2020.
