الف تا ی بیماری هاک

کمای دیابتی (Diabetic coma)

تعریف

کمای دیابتی یکی از عوارض تهدید کننده ی زندگی افراد دیابتیک است که منجر به بیهوشی فرد می شود.
اگر مبتلا به دیابت هستید، قند خون بالا خطرناک (هایپرگلایسمی) و یا قند خون پایین خطرناک (هایپوگلایسمی) می تواند شما را به سمت کمای دیابتی سوق دهد. اگر شما دچار کمای دیابتی شدید، زنده هستید- ولی نمی توانید بیدار شوید و یا بصورت هدفمند و با اراده ی خود به علائم، صداها و دیگر محرک ها پاسخ دهید. کمای دیابتی اگر بدون درمان رها شود، کشنده خواهد بود.
چشم انداز و تصور کمای دیابتی ترس آور است، ولی خوشبختانه شما می توانید گام هایی را برای پیشگیری از آن بردارید. با پیروی از برنامه ی درمانی دیابت شروع کنید.


علائم

قبل از پیشرفت کمای دیابتی، شما معمولاٌ علائم و نشانه های قند خون پایین یا بالا را تجربه خواهید کرد.

قند خون بالا (هایپرگلایسمی)
اگر قند خون شما خیلی بالاست، ممکن است موارد ذیل را تجربه کنید:

  • افزایش تشنگی
  • تکرر ادرار
  • خستگی و بی حالی
  • تهوع و استفراغ
  • تنگی نفس
  • درد شکمی
  • بوی بد دهان
  • دهان خیلی خشک
  • افزایش ضربان قلب

قند خون پایین (هیپوگلایسمی)
علائم و نشانه های افت قند خون شامل موارد زیر می شود:

  • لرزش و حالت عصبی داشتن
  • خستگی و بی حالی
  • عرق کردن
  • گرسنگی
  • تهوع
  • تحریک پذیری
  • نامنظم شدن یا افزایش ضربان قلب
  • اختلال تکلم
  • سردرگمی

بعضی از افراد بدون داشتن هیچ یک از علائم ذکر شده، بصورت ناگهانی دچار حالتی به نام بیهوشی ناشی از افت قند خون می شوند و هوشیاری خود را از دست می دهند.
اگر شما هیچ کدام از نشانه های افت یا افزایش قند خون را تجربه نمی کنید، میزان قند خون خود را اندازه گیری و بر طبق نتایج حاصل از آزمایش، برنامه ی درمانی دیابت خود را دنبال کنید. اگر به سرعت احساس بهبود نکردید، یا حس کردید که حالتان رو به وخیم تر شدن است، سریعاً اورژانس را خبر کنید.


علل

کم بودن یا زیاد بودن شدید قند خون در طولانی مدت، می تواند شرایط متنوعی را باعث شود، که همه ی آنها نهایتا ممکن است منجر به کمای دیابتی شود.

کتواسیدوزیس دیابتی: اگر سلول های عضلانی شما نیاز به انرژی پیدا کنند، بدن شما ممکن است با شکستن ذخایر چربی به این نیاز پاسخ دهد. این پروسه باعث تولید اسیدهای سمی موسوم به اجسام کتونی می شود. در صورت عدم درمان، کتواسیدوزیس دیابتی می تواند منجر به کمای دیابتی بشود. کتو اسیدوزیس دیابتی در افرادی که دیابت نوع ۱ دارند خیلی معمول و رایج است، ولی همچنین می تواند مبتلایان به دیابت نوع ۲ یا دیابت بارداری را نیز درگیر کند.

سندرم هایپراسملاریته دیابتیک: اگر سطح قند خون شما ۶۰۰ میلی گرم در دسی لیتر، یا ۳۳.۳ میلی مول در لیتر باشد، شرایط بوجود آمده را تحت عنوان سندرم هایپراسملاریته دیابتیک می شناسند. وقتی قند خون شما تا این حد افزایش پیدا می کند، خون شما غلیظ و شربت مانند( کدر ) می شود. قند اضافی از خون شما به ادرارتان می ریزد، که این پروسه ی فیلتراسیون منجر به دفع مقدار زیادی ازمایعات بدن تان می شود.
در صورت عدم درمان، هایپراسملاریته دیابتیک می تواند بصورت یک تهدید جدی باعث کم آبی بدن و کما شود. این سندرم در افراد میانسال و سالمند مبتلا به دیابت نوع ۲ بسار شایع است.

هایپوگلایسمی: مغز شما برای عملکرد خود به گلوکز احتیاج دارد. در موارد شدید، قند خون پایین ممکن است باعث بیهوشی شما شود. هایپوگلایسمی می تواند بدلیل انسولین زیاد یا مصرف کم غذا ایجاد شود. ورزش شدید یا نوشیدن مقدار زیادی الکل می تواند همین اثر مشابه را داشته باشد. علائم، تحت تاثیر هایپوگلایسمی قرار می گیرند. درصورت ابتلاء طولانی مدت به دیابت، ممکن است علائم هشدار دهنده زودهنگام، از قبیل گرسنگی و تعریق را بروز ندهید و فقط هنگامی که قند خون شما بصورت خطرناک خیلی پایین است نشانه ها را احساس کنید. این رویداد را هایپوگلایسمی بدون آگاهی می نامند.


عوامل خطر

هر فردی که مبتلا به دیابت است در معرض خطر کمای دیابتی نیز قرار دارد.
اگر شما دیابت نوع ۱ دارید، بدلیل داشتن عوامل زیر بیشتر در معرض ابتلاء به کمای دیابتی هستید:

  • قند خون پایین (هایپوگلایسمی)
  • کتواسیدوزیس دیابتیک

اگر شما دیابت نوع ۲ دارید، بدلیل داشتن عوامل زیر بطور کلی بیشتر در معرض خطر کمای دیابتی هستید:

  • سندرم هایپراسملار دیابتیک، مخصوصاً اگر میانسال یا سالمند باشید.

شما چه دیابت نوع ۱ چه نوع ۲ داشته باشید، فاکتورهای زیر می توانند ریسک کمای دیابتی را افزایش دهد:

  • مشکلات دریافت انسولین: اگر شما توسط پمپ، انسولین دریافت می کنید باید بطور مکرر قند خون تان را چک کنید و یکی از دلایل این کار این است که پیچ خوردگی در لوله های پمپ انسولین ممکن است تحویل انسولین را متوقف کند. حتی پمپ های بدون لوله نیز ممکن است گاهی مشکلاتی پیدا کنند که تحویل انسولین متوقف شود. اگر شما دیابت نوع ۱ داشته باشید، نبود انسولین می تواند سریعاً منجر به کتواسیدوزیس دیابتی شود.
  • بیماری، تروما (ضربه) یا جراحی: وقتی که بیمار یا مجروح هستید، گاهی اوقات بطور چشمگیری قند خون تان تمایل به افزایش دارد. اگر شما مبتلا به دیابت نوع ۱ باشید و میزان انسولین دریافتی تان را برای جبران افزایش ندهید، می تواند سبب کتواسیدوزیس دیابتی شود.
    در دیگر شرایط پزشکی، اعم از نارسایی قلب یا بیماری های کلیوی، ریسک ابتلاء به سندرم هایپراسملار دیابتیک افزایش می یابد.
  • مدیریت ضعیف دیابت: اگر شما بطور صحیح قند خون تان را بررسی نکنید یا داروهایتان را مصرف نکنید، بصورت چشمگیری بیشتر در معرض خطر عوارض پیشرونده ی طولانی مدت و کمای دیابتی قرار خواهید گرفت.
  • مصرف نامنظم انسولین: بعضی وقت ها، افراد دیابتیک که اختلالات خوردن نیز دارند، تصمیم می گیرند برای کاهش وزن، انسولین تجویز شده را مصرف نکنند. این یک رفتار خطرناک و تهدید کننده ی زندگی است که ریسک کمای دیابتی را افزایش می دهد.
  • نوشیدن الکل: اکل می تواند اثرات غیر قابل پیش بینی روی قند خون بگذارد، گاهی باعث افت قند خون طی یک یا دو روز بعد از مصرف الکل می شود. که می تواند بدلیل هایپوگلایسمی خطر ابتلاء به کمای دیابتی را افزایش دهد.
  • مصرف داروهای غیر قانونی: داروهای غیر قانونی، مثل کوکائین و اکستازی می تواند ریسک افزایش شدید قند خون تان را، به اندازه ی ریسک ابتلاء به کمای دیابتی افزایش دهد.

عوارض

درصورت عدم درمان، کمای دیابتی می تواند منجر شود به موارد زیر شود:

  • آسیب دائمی مغز
  • مرگ

آماده سازی
کمای دیابتی یک شرایط اورژانسی پزشکی است که شما زمانی برای آمادگی ندارید. اگر شما علائم کاهش یا افزایش شدید قند خون را احساس کردید، قبل از اینکه بیهوش شوید اورژانس را سریعاً مطلع کنید.
اگر شما همراه فرد دیابتی هستید که از هوش رفته یا رفتار خیلی عجیبی (احتمالاً بدلیل مصرف بیش از حد الکل) از خود نشان می دهد، به سرعت کمک های پزشکی را خبر کنید.

در عین حال چه کاری می توانید انجام دهید
اگر هیچ آموزشی در رابطه با دیابت ندیده اید، منتظر بمانید تا تیم مراقبت اورژانس از راه برسد.
ولی اگر با مراقبت های دیابتی آشنا هستید، این مراحل را پیش بگیرید:

  1. میزان قند خون فرد بیهوش را اندازه بگیرید.
  2. اگر قند خون کمتر از ۷۰ میلی گرم بر دسی لیتر (۳.۹ میلی مول بر لیتر) باشد، اقدام به تزریق کلوکاگون نمایید. اگر گلوکاگون در دسترس نیست، ژل گلوکز، عسل یا شربت دارای شکر درون دهان فرد بیهوش شده بمالید. به فردی که قند خونش پایین است انسولین ندهید.
  3. اگر قند خون بالای ۷۰ میلی گرم بر دسی لیتر است، منتظر بمانید تا اورژانس برسد. به کسی که قند خونش پایین نیست شکر/قند ندهید.
  4. افراد تیم مراقبت را از اینکه فرد مبتلا به دیابت است و شما چه مراحلی را انجام داده اید، مطلع کنید.
    اگر شما کمای دیابتی را تجربه کردید، تشخیص سریع بسیار ضروری است. تیم اورژانس آزمایشات فیزیکی را انجام خواهد داد و از همراهانتان راجع به تاریخچه ی پزشکی تان سوال می کنند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

کمای دیابتی یکی از شرایط اورژانسی پزشکی است. اگر علائم شدید افت یا افزایش قند خون را حس کردید و فکر می کنید که از حال خواهید رفت، اورژانس را مطلع نمایید. اگر همراه فرد دیابتی هستید که بیهوش شده است، با اورژانس تماس بگیرید و حتما پرسنل اورژانس را از اینکه فرد بیهوش مبتلا به دیابت است، آگاه کنید.


آزمایش های تشخیصی

ممکن است آزمایش های گوناگونی نیاز باشد برای اندازه گیری:

  • سطح قند خون تان
  • سطح اجسام کتونی
  • مقدار نیتروژن یا کراتینین خون تان
  • مقدار پتاسیم، فسفات و سدیم خون تان

درمان دارویی

نوع درمان اورژانسی برای کمای دیابتی بسته به کم یا زیاد بودن میزان قند خون تان، متفاوت است.

قند خون بالا
اگر قند خون شما خیلی بالاست، ممکن است احتیاج پیدا کنید به:

  • تزریق مایعات داخل وریدی برای جایگزینی آب بافت هایتان
  • مکمل های پتاسیم، سدیم یا فسفات برای کمک به عملکرد صحیح سلول هایتان
  • انسولین برای کمک به جذب مجدد گلوکز توسط بافت هایتان
  • درمان برای هر نوع عفونت زمینه ای

قند خون پایین
اگر قند خون شما خیلی پایین است، ممکن است به شما گلوکاگون تزریق شود، که می تواند سریعاً میزان قند خون شما را افزایش دهد.
هوشیاری معمولاً وقتی که سطح قند خون به میزان نرمالی رسید، به سرعت برمی گردد.


پیشگیری

کنترل خوب و روز به روز دیابت می تواند به شما در پیشگیری از کمای دیابت کمک کند. این تذکرات را به خاطر بسپارید:

برنامه غذایی تان را دنبال کنید: داشتن وعده های غذایی و میان وعده های ثابت و منظم می تواند به کنترل قند خون شما کمک کند.

میزان قند خون تان را بصورت منظم چک کنید: تست های مکرر قند خون می تواند به شما بگوید که آیا سطح قند خون تان را در محدوده ی مورد نظر نگه داشتید یا خیر و به شما از افت یا افزایش خطر آن هشدار دهد.

اگر ورزش کرده اید خیلی بیشتر آن را چک کنید: چون فعالیت بدنی می تواند سبب کاهش قند خون شود، مخصوصاً اگر شما بطور منظم ورزش نمی کنید.

داروهایتان را طبق تجویز مصرف کنید: اگر شما افت یا افزایش های مکرر قند خون داشته اید، پزشک تان را مطلع کنید. او ممکن است دوز یا زمان مصرف داروهایتان را عوض کند.

برنامه مشخصی در شرایط بیمار شدن داشته باشید: بیماری بطور غیر منتظره ای قند خون تان را افزایش می دهد. قبل از اینکه مریض شوید، با پزشک تان درباره ی بهترین روش مدیریت در شرایط بالا بودن قند خون، مشورت کنید.

اجسام کتونی را وقتی قند خون تان بالاست، چک کنید: اگر سطح قند خون تان بالاتر از mg/dl 240 (13.3 mmol/L) است، ادرارتان را برای اجسام کتونی مورد آزمایش قرار دهید. اگر شما مقادیر زیادی کتون دارید ، پزشک تان را برای درمان خبر کنید. در صورت مشاهده هر مقداری ازاجسام کتونی و استفراغ سریعاً پزشک تان را مطلع کنید.

استفاده از گلوکاگون منابع سریع الاثر دردسترس گلوکز: اگر شما برای دیابت تان انسولین دریافت می کنید، از داشتن کیت به روز گلوکاگون و منابع سریع الاثر گلوکز مثل قرص های گلوکز یا آب پرتقال اطمینان خاطر پیدا کنید تا برای درمان افت قند خون آماده و دردسترس باشند.

یک دستگاه ارزیابی کننده مداوم گلوکز (CGM) تعبیه کنید: بخصوص اگر قند خون شما ثابت باقی نمی ماند یا علائم افت قند خون را احساس نمی کنید (هایپوگلایسمی).
CGM ها دستگاه هایی هستند که دارای یک حسگر کوچک در زیر پوست برای پیگیری روند تغییرات سطح قند خون تان و انتقال اطلاعات به دستگاه بدون سیم، هستند.
این دستگاه می تواند وقتی که قند خون تان بطور خیلی خطرناک پایین است، به شما هشدار دهد. اگرچه، شما همچنان به یک اندازه گیر مستقیم قند خون نیاز دارید حتی اگر از CGM  استفاده می کنید. CGM  ها بسیار گرانتر از روش های معمول ارزیابی قند خون هستند ولی ممکن است به کنترل بهتر آن کمک کنند.

احتیاط کردن در نوشیدن الکل: چون الکل می تواند اثر غیر قابل پیش بینی روی قند خون تان بگذارد، اگر همیشه الکل می نوشید، حتماً کنار آن یک میان وعده یا وعده غذایی اصلی تان را نیز میل کنید.

به همسرتان، دوستانتان و همکارانتان آموزش دهید: به همسرتان یا افراد نزدیک تان آموزش دهید تا چگونه علائم افت با افزایش شدید قند خون را تشخیص دهند و به شما کمک های اولیه را بدهند.

گردن بند یا دستبند حاوی اطلاعات پزشکی تان را همیشه به همراه داشته باشید: اگر شما بیهوش شده باشید، این کارت شناسایی می تواند اطلاعات ارزشمندی به همسر، همکارانتان و دیگر افراد شامل پرسنل اورژانس بدهد.

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا