تشنج و صرع
تشنج دوره هایی از فعالیت های غیر طبیعی حسی، حرکتی، خودکار و یا روانی (ترکیبی از تمام عوامل مذکور) است که ناشی از تخلیه ناگهانی و بیش از حد سلول های عصبی مغز ناشی می شود. در این اختلال ممکن است قسمتی یا تمام مغز درگیر شود. صرع مجموعه علایمی است که با حملات تشنجی تکرار شونده و عود کننده مشخص می شود. تغییرات الکتیریکی و فیزیولوژیکی سبب تخلیه الکتریکی در مسیرهای عصبی مغز می شود که نهایتاً منجر به تشنج های ناگهانی و کوتاه می شود. نوع وتعداد تشنجات از فردی به فرد دیگر متفاوت است و هرکس الگوی تشنجی خاصی دارد.
صرع می تواند به علت آسیب دیدگی حین زایمان، اشکال و اختلال در اکسیژن رسانی نوزادان، آسیب دیدگی های سر، برخی بیماری عفونی، مشکلات مربوط به جریان خون ،تب، اختلالات تغذیه ای و مسمویت ها باشد.
علایم
حملات تشنج بر اساس ناحیه درگیر به سه گروه حملات منطقه ای، عمومی و طبقه بندی نشده تقسیم می شود. حملات منطقه ای خود به دو گروه ساده و مرکب تقسیم می شود. در حملات ساده یک انگشت یا یک دست دچار لرزش می شود یا دهان به صورت غیر قابل کنترل پرش پیدا می کند، فرد ممکن است به شکل مبهمی صحبت کند یا سرگیجه پیدا کند. همچنین اصوات، بوها یا تصاویر ناخوشایند و نامعقولی را تجربه کند اما هوشیاری وی هیچ تغییری پیدا نمی کند.
در حملات مرکب فرد یا بی حرکت می ماند و یا اینکه به طور غیر ارادی حرکاتی را انجام می دهد که با با زمان و مکان تناسب نداردو یا ممکن است دچار هیجانات بیش از حد ناشی از ترس، عصبانیت و تحریک پذیری گردد. در این گروه اگرچه ممکن است هوشیاری فرد تغییراتی پیدا کند ولی از بین نمی رود. در حملات عمومی که نوع اصلی آن صرع بزرگ می باشد، هر دو نیمکره مغز درگیر می شود و در نتیجه کل بدن از خود واکنش نشان می دهد. در این صرع کل بدن دچار سفتی شدید شده و با پرش و تکان های عضلانی به طور متناوب به حالت انقباض در می آید. این انقباضات همزمان موجب انقباض قفسه سینه شده که موجب تولید صدایی به نام فریاد صرعی می شود. اغلب دهان قفل می شود و زبان جویده می شود، فرد دچار بی اختیاری ادرار و مدفوع می شود. بعد از یک تا دو دقیقه انقباضات فروکش می کند، بیمار آرام و بدن وی شل می شود و در کمای عمیق فرو می رود در حالی که با سرو صدا نفس می کشد. بعد از به هوش آمدن بیمار دچار گیجی شده و به سختی بیدار می شود و ممکن است تا ساعت ها خواب باشد. صرع کوچک نیز به صورت حملات مات شدگی بروز می کند و نوعی از صرع عمومی است.
بررسی های تشخیصی
- آزمایشات خون
- نوار مغز
- ام آر آی (MRI )
- سی تی اسکن (CT SCAN)
درمان
دارو درمانی: داروهای ضد تشنج
درمان جراحی: در صورت وجو تومورهای داخل جمجمه ای، آبسه، کیست یا بد شکلی های عروقی جراحی کمک کننده است.
درمان های حمایتی و علامتی: اکسیژن درمانی، خروج ترشحات دهان و حلق و پیشگیری از خفگی
مراقبت ها
◄ رعایت نظم در خواب ، فعالیت و ورزش: توصیه می شود که از انجام فعالیت های سنگین یا ورزش هایی که می تواند در صورت بروز حمله منجر به مرگ شود مانند شنا و کوهنوردی خودداری شود و فعالیت ها درمحیط گرم انجام نشود.
◄ در هنگام بروز حملات بیمار باید در حالت خوابیده به پهلو قرار گیرد تا تخلیه ترشحات حلق به راحتی انجام شود و از خفگی پیشگیری شود.
◄ یکی از عوامل ایجاد کننده تشنج افت قند خون است بنابراین توصیه می شود وعده های غذایی منظم مصرف شود و حتمأ از میان وعده استفاده شود.
◄ از غذاهای حاوی ویتامین D مثل فرآورده های شیر، سبزیجات تازه، حبوبات و جگر در رژیم غذایی روزانه استفاده شود.
◄ در صورت بروز تهوع و استفراغ هنگام مصرف داروهای ضد تشنج غذا ها در وعده های بیشتر با حجم کم تر مصرف شود و ازمصرف غذاهای بودار و سرخ کرده خودداری شود.
◄ از عواملی که باعث تسریع تشنج می شود مثل نورهای چشمک زن، الکل، افت قند خون، فعالیت زیاد، استرس، گرسنگی، گرما، خستگی و برخی عطرها و بوهای شدید و سر و صدا اجتناب شود.
◄ در صورت مصرف داروی فنی توئین این دارو با غذا یا بعد از غذا میل شود و بهداشت دهان به طور منظم رعایت شود. این دارو سبب قرمز یا قهوه ای شدن ادرار می شود که طبیعی است ولی در صورت بروز دانه های قرمز در سطح پوست به پزشک مراجعه شود.
◄ در صورت مصرف فنوباربیتال این دارو بدون توجه به صرف غذا میل شود و از قطع خودسرانه دارو اجتناب شود و پس از مصرف از انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری کامل دارد مانند رانندگی خودداری شود.
◄ در صورت مصرف کاربامازپین حتمأ دارو با یا بعد از غذا میل شود و از قرار گرفتن در نور خورشید اجتناب شود و از کرم های ضد آفتاب، کلاه و عینک آفتابی استفاده شود و پس از مصرف از انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری کامل دارد مانند رانندگی خودداری شود.
◄ حتمأ کارت شناسایی که در بر دارنده اطلاعاتی در مورد داروهای مصرفی و تشخیص صرع می باشد را همراه داشته باشید.
◄ تا یک سال بعد از کنترل تشنج از رانندگی، شنا و راه رفتن در ارتفاعات خودداری شود.
در هنگام بروز حملات تشنج به نکات زیر توجه کنید:
۱) خون سردی خود را حفظ کنید.
۲) از کنترل کردن لرزش های بدن خودداری کنید.
۳) از باز کردن دهان خودداری کنید.
۴) سر بیمار را به یک طرف بچرخانید و یک تکه پارچه نرم بین دندان ها قرار دهید و در صورتی که دندان ها قفل شده است نیاز به باز کردن دهان نمی باشد.
۵) وسایل تیز و خطرناک را از اطراف بیمار دور کنید و اطراف بیمار را با پتو بپوشانید یا بالش بگذارید.
۶) بیمار را سریعا به مرکز درمانی منتقل کنید یا با اورژانس تماس بگیرید.
