نکات مهم در ارتباط با نوزادان

◄لباس نوزاد باید از جنس پنبه ای و نرم باشد شامل : زیر پوش، بلوز، شورت، شلوار، کلاه.
◄ملافه های پتوی نوزاد نیز از جنس کتان یا نخ بوده و تمیز و گرم و خشک باشد.
◄پوشش نوزاد مناسب فصل باشد و موقعیت آب و هوایی در نظر گرفته شود. می توان در صورت سردی هوا از چند پوشش نرم از جنس پنبه و در هوای گرم از یک پوشش نخی یا پنبه ای خنک استفاده نمود.
◄به مناسب بودن دما و تهویه اتاق نوزاد دقت شود. دمای مناسب ۲۵ تا ۲۷ درجه سانتیگراد است و بهتر است هوا جریان داشته باشد، اما نوزاد در معرض کوران قرار نگیرد.
◄پنجره اتاق را باید گاهی باز کرد تا هوای اتاق عوض شود. بهتر است در هنگام باز کردن پنجره، نوزاد را به اتاق دیگر منتقل کرد تا در جریان تهویه هوا قرار نگیرد. حتی زمستان هم می توان گاهی لای یک پنجره را باز کرد تا تهویه هوا صورت گیرد.
◄جای خواب نوزاد باید خشک، گرم، امن و در محل کم نور و بی سر و صدا و در کنار مادر باشد.
◄اگر از تخت استفاده می شود حتماً باید لبه داشته و استاندارد باشد تا از افتادن نوزاد جلوگیری شود یا نوزاد سمت دیوار خوابانده شود.
◄تخت خواب نوزاد باید از مواد مناسب و سالم تولید شده باشد. رنگ های سمی در آن بکار نرفته باشد و لبه های فلزی و برنده نداشته باشد، فاصله نرده های تخت بیش از ۶ سانتیمتر نباشد زیرا ممکن است سر نوزاد لای آنها گیر کند.
◄تشک نوزاد بیش از حد نرم نباشد و لحاف و پتوی او متناسب با فصل و درجه حرارت محیط زندگی فراهم شود و به طور کلی سبک و گرم باشد ولی نه آنقدر گرم که موجب عرق کردن وی شود.
◄بهتر است نوزاد به پهلو خوابانده شود و یا به پشت، و سرش به یک طرف باشد.
◄زیر سر نوزاد از بالش استفاده نشود.
◄بهتر است برای خوابیدن نوزاد، بستر او زاویه ای حدود ۳۰ درجه با سطح افق داشته باشد، به نحوی که سر بالاتر و پاها پایین تر قرار بگیرد. دقت شود که سر نوزاد خم نشود. نیازی به استفاده از بالش نیست و برای ایجاد این شیب می توان زیر بستر نوزاد در ناحیه سر، یک پتو یا حوله کوچک تا شده قرار داد.
◄بهتر است در طول شب برای تغذیه یا تعویض کهنه ی نوزاد از روشن کردن چراغ یا طول دادن زمان تعویض کهنه، خودداری شود.
◄نور زیاد به نوزاد اجازه باز کردن چشم ها و نگاه کردن را نمی دهد، نور مداوم نیز ممکن است سبب ناراحتی او شود. برای برقراری آرامش، نوزاد نیاز به نور ملایم دارد بنابراین بهتر است نور اتاق نوزاد ملایم و در طی شب نیز از چراغ خواب با نور کم استفاده شود.
◄نوزاد به طور متوسط ۱۶ تا ۱۸ ساعت در شبانه روز می خوابد و ممکن است هر بار خوابیدن او بدون توجه به شب یا روز بودن، بین ۲۰ دقیقه تا ۳ ساعت طول بکشد.
◄قبل از خواب، کم نور کردن اتاق، ماساژ، استحمام، استفاده از موزیک ملایم یا لالائی و در آغوش گرفتن نوزاد به او کمک می کند تا با آرامش بخوابد و در ماه های بعد نیز آرامش داشته باشد و پیام شب هنگام، برای خوابیدن در وی تقویت شود.
◄در سال اول زندگی، تخت یا گهواره و یا رختخواب او باید در اتاق مادر باشد. قرار دادن او در یک اتاق مجزا هنوز زود است.
◄از ابتدای تولد نمی توان خوابیدن را به نوزاد آموزش داد، زیرا ۳ تا ۶ ماه طول می کشد تا مغز کودک به اندازه کافی به تکامل برسد و الگوی منظمی برای خوابیدن به ویژه در شب پیدا کند.
تعویض کهنه پارچه ای یا پوشک
◄برای پوشاندن کهنه به نوزاد، مادر پس از اینکه او را تمیز کرد . کهنه و مشمع را به صورت مستطیل یا سه گوش تا می کند.
◄پاهای نوزاد را بالا آورده و کهنه زیر ران و باسن او قرار داده می شود.
◄سپس لبه کهنه طوری بالا کشیده می شود که تای جلوی آن برای دختر بچه ها کمتر و برای پسر بچه ها بیشتر بالا آورده شود.
◄بعد از اینکه مادر دو پای نوزاد را پایین آورده و به هم نزدیک کرد دو طرف کهنه را با گره به هم وصل می کند.
◄دقت شود هر بار که کودک،کهنه خود را خیس یا کثیف می کند بلا فاصله عوض شود.
◄پس از اجابت مزاج و حتی ادرار کردن، مادر باید مقعد و دستگاه تناسلی نوزاد را با آب گرم بشوید. همیشه دختران را از جلو به عقب (بالا به پائین ) باید تمیز کرد تا میکروب های مقعد به ناحیه تناسلی و مثانه انتقال پیدا نکند.
◄پس از شستن ، پوست را به دقت خشک کرد به ویژه در قسمت هایی که چین دارد مثل کشاله ران، نیازی به استفاده از پودر بچه نیست.
◄کهنه ها بعد از استفاده هر چه زودتر باید شسته شود. رعایت نظافت کهنه ها اهمیت زیادی دارد و در محافظت پاهای بچه از سوختگی و جوش موثر است. به همین علت کهنه ها را باید با صابون های مخصوص شستشوی کهنه بچه شست و پس از شستشوی دقیق و ابکشی مکرر در آفتاب آویزان کرد و بعد اطو کشید، کمترین بی دقتی در نظافت کهنه باعث ایجاد حساسیت در بدن نوزاد می شود.

نکات قابل توجه :

• در صورتی که نوزاد پسر است ، هنگام پوشک کردن یا بستن کهنه، باید بیضه های او را بالا آورد تا لای پاها نماند و سر آلت را به سمت پائین قرار داد تا در هنگام ادرار کردن ، ادرار نشت نکند.
• تا زمانی که بند ناف نیفتاده باشد باید پوشک یا کهنه و مشمع طوری بسته شود که بند ناف از آن بیرون بماند.
• در صورتی که بعد از استفاده از یک نوع پوشک مشاهده شد که علائم قرمزی یا جوش روی پوست نوزاد ایجاد می شود، می بایست نوع پوشک را عوض کرد و یا از کهنه پارچه ای استفاده کرد زیرا به احتمال زیاد نوزاد به آن نوع پوشک حساسیت داشته است.
• فراموش نشود که مادر یا پرستار بعد از هر بار عوض کردن پوشک نوزاد و شستشو و تمیز کردن او باید دستهایش را با آب و صابون بشوید.

حمام کردن
در صورتی که بند ناف نیفتاده باشد:
◄تا زمانی که بند ناف نیفتاده است، نوزاد را می توان با اسفنج یا پارچه نخی نم دار تمیز کرد. نوزاد را باید روی کف اتاق یا تخت خوابانید و زیر او یک پتو یا حوله نرم گذاشت و از عدم افتادن و آسیب رسیدن به او مطمئن شد چرا که نوزاد غلت های ناگهانی می خورد.
◄در صورت ثابت بودن درجه حرارت بدن نوزاد بین ۵/۳۶تا ۸/۳۶ درجه سانتیگراد بهتر است اولین استحمام نوزاد حداقل ۶ ساعت پس از تولد باشد.
◄دمای محل استحمام نوزاد بهتر است ۲۵ تا ۲۸ درجه سانتی گراد باشد و از آب با دمای ۳۷ تا ۳۸ درجه سانتیگراد برای استحمام نوزاد استفاده نمود.
◄برای اطمینان از ولرم بودن آب، آرنج را داخل آب فرو کرده آب باید قدری گرم تر از درجه حرارت بدن فرد باشد.
◄از پاک کردن چربی روی پوست نوزاد که به آن ورنیکس گفته می شودخودداری شود . این چربی بزودی جذب پوست بدن نوزاد می شود.
◄قبل از شستشوی نوزاد اسفنج را باید کاملا تمیز و آب کشید به طوری که صابون در آن نماند بعد با آب ولرم و نه داغ، قسمت به قسمت بدن شیرخوار را از حوله بیرون آورده و به آرامی شستشو داد.
◄نوزاد را باید در یک حوله پیچید و فقط قسمتی را که قرار است تمیز شود از حوله بیرون گذاشت.
◄شستشوی بدن نوزاد را از سر و صورت شروع کرده و سپس دست ها و پاها، شکم و پشت وی شسته شود. شتشوی چین های زیرگردن، زیر بغل نوزاد و کشاله ران ها فراموش نشود(می توان این قسمت ها را هر روز نظافت کرد) . دستگاه تناسلی نوزاد آخر از همه و در نوزاد دختر ناحیه تناسلی از جلو به عقب شسته شود تا آلودگی مدفوع به مجاری ادرار منتقل نشود، در نوزاد پسر نیز زیر کیسه بیضه بایستی کاملا تمیز شود.
◄برای شستشوی نوزاد از صابون یا شامپوی مخصوص نوزاد( ملایم و غیر قلیایی ) استفاده شود.
◄پس از شستشو، نوزاد را کاملا خشک کرد ه و لباس گرم و تمیز به او پوشانده شود.
◄بطور معمول حمام نوزاد را می توان بصورت یک روز در میان یا ۲ بار در هفته انجام داد.
◄بلافاصله بعد از شیر دادن به علت احتمال برگرداندن شیر از حمام دادن نوزاد خودداری شود.

در صورتی که بند ناف افتاده باشد:
◄می توان او را در وان بچه یا لگن شستشو داد، اولین استحمام نوزاد باید با ملایمت و کوتاه مدت باشد تا منجر به ناآرامی نوزاد نشود.
◄اگر نوزاد احساس ناراحتی کرد می توان تا یکی دو هفته دیگر از روش اسفنج برای حمام کردن او استفاده کرد تا کمی بزرگتر شود. نوزاد را نباید زیردوش برده بلکه از لگن یا وان بچه استفاده شود.
◄رطوبت و بخار به حدی نباشد که تنفس نوزاد را مشکل کند.
◄اگر نوزاد مو دارد می توان از شامپو بچه استفاده کرد.
◄هیچگاه نوزاد را در حمام یک لحظه هم نباید تنها گذاشت و تمام وسایل مورد نیاز برای حمام و خشک کردن او باید از قبل آماده شده باشد.
◄حمام کردن برای نوزاد باید یک تجربه لذت بخش باشد، و ازآب نترسد . با بزرگتر شدن او می توان از اسباب بازی هم در حمام برای سرگرم کردن او استفاده کرد.
◄اگر سر نوزاد، پوسته پوسته شده است بهتر است به پوست سر او قبل از استحمام کمی روغن زیتون مالیده و بعد با صابون بچه یا شامپو بچه شستشو شود تا همه پوسته ها از بین برود.
◄در هنگام شستشو، با دو دست زیر بغل ها ی او را گرفته و آرام آرام او را وارد وان یا لگن کرده، دقت شود که از میان دست سرُ نخورد (می توان از دستکش نخی استفاده کرد) چون بدن نرم و لطیف و لغزنده نوزاد وقتی مرطوب و خیس می شود احتمال سر خوردن زیاد می شود.
◄در صورت عدم وجود وان یا لگن، برای این که نوزاد از دست مادر نیفتد: مادر در حمام روی زمین یا چهار پایه خیلی کوتاه بنشیند. سپس حوله ای که با آب گرم خیس شده روی پای خود بیاندازد و نوزاد را روی آن بخواباند. ابتدا سطح روی بدن او را شسته و آب بکشد بعد سطح رویی دست ها و سپس پاها را بشوید و هر قسمت را که شست آب بکشد. سپس نوزاد را به حالت دمر روی همان حوله بخواباند و قسمت پشت بدن را بشوید و آب بکشد و در آخر در همان حالت دمر سر را شامپو زده، آب کشی نماید.
◄در صورت خشک بودن پوست نوزاد می توان از یک لایه نازک وازلین یا پماد A+D استفاده کرد.
◄از مکیدن گوش نوزاد پس از استحمام خودداری شود و برای خارج کردن آب از گوش نوزاد خم کردن سر او به طرف راست و چپ و خشک کردن گوش ها با دستمال نرم کفایت می کند.
◄بعد از افتادن بند ناف یک روز در میان یا هفته ای دو بار استحمام در سال اول برای شیرخوار کافی است. و استحمام زیاد سبب خشکی پوست شیرخوار می شود.
◄تعویض سریع کهنه خیس نوزاد و دقت در تمیز کردن جای ادرار و مدفوع نیاز به شستشوی کامل بدن و استحمام نوزاد را کاهش می دهد.
◄تجربه حمام در صبح برای بعضی شیرخواران دلپذیرتر و در ماههای سوم به بعد در شب آرام بخش تر است.

کوتاه کردن ناخن
◄کوتاه نگه داشتن ناخن ها برای سلامتی شیرخواران و بخصوص نوزادان مهم است ، چرا که آنان در هنگام تکان دادن دست ها و پاهایشان می توانند به پوستشان آسیب برسانند و آن را زخمی کنند.
◄ناخن ها به سرعت رشد می کنند به طوری که ناخن های پا ۱ تا ۲ بار در ماه و ناخن های دست ۱ تا ۲ بار در هفته نیاز به کوتاه کردن دارند.
◄بهترین زمان برای گرفتن ناخن شیرخوار هنگام خواب او است. زمانی که وی خوابیده است با یک دست خود، باید یک دست او را گرفته و انگشتان او را صاف نگه داشت و با دست دیگر ناخن ها را کوتاه کرد.
◄برای گرفتن ناخن شیرخوار، بهتر است از یک قیچی مخصوص که سر آن گرد است استفاده شود.
◄اگر در حین استفاده از ناخن گیر، بریدگی در دست نوزاد پیش آمد و خونریزی اتفاق افتاد ، جای نگرانی نیست فقط با یک دستمال تمیز باید محل خونریزی را به آرامی فشار داد تا خونریزی قطع شود. نیاز به پانسمان نمودن و یا چسباندن چسب به محل بریدگی نیست زیرا ممکن است شیرخوار در هنگام مکیدن انگشتانش پانسمان یا چسب را بمکد . باید اجاره داد زخم در معرض هوا خشک شده و بهبود یابد.

ختنه نوزاد پسر
توصیه می شود ختنه نوزاد پسر در ماه اول و ترجیحاً قبل از ترخیص نوزاد و توسط پزشک صورت پذیرد. نوزادانی که ختنه می شوند، در سال اول تولد کمتر دچار عفونت ادراری می شوند.
برای مراقبت از محل ختنه، از استعمال ترکیبات خانگی و مواد سنتی یا گیاهی و یا هر گونه دارو بدون دستورپزشک خودداری گردد.
خشک و تمیز نگه داشتن محل ختنه مهمترین نحوه مراقبت از محل ختنه است.
معمولا بین ۷ تا ۱۰ روز زمان لازم است تا زخم آن بهبود یابد و در طی این مدت ممکن است نوک آلت زرد رنگ به نظر برسد که طبیعی است .
بنفش بودن سر آلت پس از ختنه نوزاد ناشی از تحریک و پرخونی سر آلت و کاملا طبیعی است.

در صورت بروز مشکلات زیر با پزشک و یا نزدیک ترین مرکز درمانی می توان تماس گرفت:

1. خونریزی مداوم از محل ختنه.
2. قرمزی اطراف نوک آلت بیشتر شود.
3. تب نوزاد
4. -ترشح چرکی سر آلت.
5. اگر نوزاد ۶ تا ۸ ساعت بعد از ختنه ادرار نکند.

ماساژ نوزاد
ماساژ یکی از موثرترین شیوه های برقراری ارتباط عاطفی بین والدین و نوزاد می باشد.
ماساژ را می توان از روز اول تولد شروع نمود.
ماساژ موجب می گردد کودک احساس ارزشمندی و دوست داشته شدن کند.