سرطان گردن رحم (Cervical Cancer)

سرطان گردن رحم چیست؟

سرطان گردن رحم، رشد و تکثیر غیرطبیعی سلول‌های گردن رحم در زنان می‌باشد. گردن رحم (سرویکس) پایین‌ترین قسمت رحم است که رحم را به واژن متصل می‌کند. سرطان گردن رحم تقریباً در همه موارد به دنبال آلودگی با ویروس HPV ایجاد می‌شود.

سرطان گردن رحم به آهستگی رشد می‌کند. حتی پزشکان می‌توانند قبل از اینکه آلودگی سلول‌ها به ویروس، تبدیل به سرطان شود، تشخیص داده و آن را درمان‌ کنند. به این منظور لازم است تا زنان به صورت منظم تحت غربالگری سرطان گردن رحم قرار گیرند تا پزشک بتواند در مراحل اولیه به تشخیص برسد.

علائم سرطان گردن رحم

در مراحل اولیه، ممکن است سرطان گردن رحم (مانند بسیاری از سرطان‌های دیگر) هیچ علامتی نداشته باشد.

در مراحل بعدی ممکن است علائم زیر دیده شود:

• خونریزی غیر طبیعی (خارج از دوره قاعدگی)
• ترشح غیر طبیعی از واژن
• درد لگن
• درد هنگام رابطه جنسی

البته این علائم می‌توانند یافته‌های بیماری‌های دیگری غیر از سرطان گردن رحم نیز باشند. در صورتی که هر کدام از علائم ذکر شده را داشتید، حتماً به پزشک خود مراجعه کنید.

سرطان گردن رحم چگونه ایجاد می‌شود؟

تقریباً تمامی موارد سرطان گردن رحم به دنبال آلودگی با ویروس HPV ایجاد می‌شود. این ویروس یک ویروس شایع منتقله از راه جنسی است که می‌تواند عفونت ایجاد کند. بیشتر از ۱۰۰ نوع HPV وجود دارد. برخی از این صد نوع، هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند، برخی دیگر زگیل بدن یا زگیل تناسلی ایجاد می‌کنند. اما برخی از انواع تهاجمی‌تر، می‌توانند باعث ایجاد سرطان در مردان و زنان شوند. سرطان گردن رحم (در زنان) شایع‌ترین سرطانی است که به دنبال عفونت با HPV ایجاد می‌شود.‌

تشخیص سرطان گردن رحم چگونه است؟

نتایج غیرطبیعی یک پاپ‌اسمیر روتین (غربالگری) می‌تواند در نهایت به تشخیص سرطان گردن رحم منجر شود. در جریان انجام پاپ‌اسمیر، پزشک یک نمونه از سلول‌های گردن رحم بیمار برمی‌دارد، این نمونه به آزمایشگاه فرستاده شده و زیر میکروسکوپ دیده می‌شود.

نتایج غیرطبیعی پاپ‌اسمیر به معنی وجود تغییراتی در سلول‌های گردن رحم می‌باشد. این تغییرات عبارتند از:

۱. التهاب (تحریک): که می‌تواند به دنبال درگیری عفونی سلول‌های گردن رحم با عوامل مختلفی مانند قارچ‌ها، ویروس HPV، ویروس هرپس (تبخال) و یا عوامل دیگری ایجاد شود.‌

۲. سلول‌های غیر طبیعی: به این تغییرات (بدشکلی اولیه سلول‌ها) دیسپلازی گردن رحم گفته می‌شود. این تغییرات لزوماً سرطانی نیست اما می‌تواند پیش‌سرطانی باشد، یعنی به تدریج به سرطان تبدیل شود.

۳. نشانه‌های جدی‌تر سرطان: این تغییرات، لایه‌های بالایی گردن رحم را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد اما از حد گردن رحم فراتر نمی‌رود.

۴. سرطان پیشرفته‌تر: در این حالت سلول‌های تغییر یافته به بافت‌های اطراف و فراتر از گردن رحم گسترش یافته است.

اگر نتایج پاپ‌اسمیر یک بیمار غیرطبیعی باشد، پزشک می‌تواند تست را تکرار کند یا تست بررسی آلودگی گردن رحم با ویروس HPV را درخواست دهد. این تست می‌تواند نشان دهد که آیا گردن رحم با یکی از انواع ویروس HPV که سرطان‌زاست، آلوده شده است یا خیر؟

همچنین ممکن است پزشک، برای بیمار انجام کولپوسکوپی را درخواست دهد. در جریان کولپوسکوپی، پزشک به کمک لنزهای مغناطیسی با دقت بیشتر و از نزدیکتر به مشاهده گردن رحم می‌پردازد.

علاوه بر موارد ذکر شده، پزشک می‌تواند به نمونه‌برداری از گردن رحم (بیوپسی) و ارسال آن برای آزمایشگاه برای بررسی، نیز بپردازد.

سلول‌های گردن رحم در مسیر سرطانی شدن، دچار چند مرحله تغییرات مختلف می‌شوند. تست پاپ‌اسمیر می‌تواند نشان دهد که سلول‌های گردن رحم دچار این تغییرات شده اند یا نه. اگر این تغییرات در مراحل اولیه تشخیص داده شده و درمان شود، سرطان گردن رحم تهدید کننده حیات نخواهد بود. به همین دلیل است که انجام غربالگری منظم سرطان گردن رحم طبق دستورالعمل‌ها، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

آیا سرطان گردن رحم قابل پیشگیری است؟

در موارد زیادی، سرطان گردن رحم قابل پیشگیری است. بهترین روش‌ها برای این منظور، جلوگیری از آلودگی با ویروس HPV و انجام پاپ‌اسمیر منظم است.

جلوگیری از ابتلا به HPV

واکسن HPV می‌تواند افراد جوان را در برابر این ویروس ایمن کند. واکسن HPV برای مصرف در تمام زنان و مردان ۹ تا ۲۶ ساله تاییدیه دارد. البته بیشترین اثربخشی واکسن برای زمانی است که فرد هنوز با ویروس مواجه نشده است، در نتیجه مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا زدن واکسن را برای دختران و پسران ۱۱ و ۱۲ ساله توصیه می‌کند. البته فراموش نشود که هر فرد بین ۹ تا ۲۶ ساله حتی با وجود آلودگی به ویروس از دریافت واکسن سود می‌برد. سایر روش‌های مناسب برای کاهش خطر ابتلا به ویروس HPV عبارتند از:

• محدود کردن تعداد شرکای جنسی
• نداشتن رابطه جنسی با فردی که با افراد مختلف و متعدد رابطه جنسی داشته است.
• استفاده از کاندوم در هر بار رابطه جنسی (به خاطر داشته باشید که کاندوم نمی‌تواند به طور ۱۰۰ درصد مانع از انتقال HPV شود. این ویروس از طریق تماس پوستی نیز منتقل می‌شود. در نتیجه استفاده از کاندوم به تنهایی اطمینان‌بخش نیست.)

انجام منظم تست پاپ‌اسمیر
تمام زنان باید به طور منظم تست پاپ‌اسمیر را انجام دهند تا سلول‌های غیرطبیعی قبل از تبدیل شدن به سرطان شناسایی شوند.

برخی موارد خاص شما را در معرض خطر بیشتر یا کمتر برای ابتلا به سرطان گردن رحم قرار می‌دهد. پزشک برای تصمیم‌گیری در مورد فاصله بین غربالگری‌ها، این موارد را در نظر می‌گیرد. البته در مجموع، اکثر زنان می‌توانند از دستورالعمل زیر پیروی کنند:

1. غربالگری از ۲۱ سالگی هر ۳ سال انجام شود و تا ۶۵ سالگی ادامه یابد.
2. اگر قبل از ۲۱ سالگی رابطه جنسی وجود داشته است، غربالگری با پاپ‌اسمیر در طی ۳ سال بعد از رابطه جنسی شروع شود.
3. در بازه سنی ۳۰ تا ۶۵ سال، می‌توان به جای پاپ‌اسمیر هر ۳ سال، تست ترکیبی پاپ‌اسمیر و بررسی ویروس HPV برای هر ۵ سال انجام داد.
4. برای سن بالاتر از ۶۵ پزشک تصمیم می‌گیرد که نیاز به ادامه غربالگری وجود دارد یا خیر.

درمان سرطان گردن رحم

در بیشتر موارد سلول‌های پیش‌سرطانی قبل از تبدیل شدن به سرطان شناسایی می‌شوند. درمان در این شرایط با درمان سرطان تهاجمی متفاوت است.

ضایعات پیش سرطانی: در این مرحله درمان به عوامل مختلفی از جمله شدت ضایعات، سن، وضعیت کلی سلامتی، تمایل به بارداری در آینده، اولویت‌بندی و میل خود بیمار بستگی دارد.

گزینه‌های درمانی عبارتند از: کرایوسرجری (منجمد کردن ضایعات)، کوتر کردن (سوزاندن ضایعات) و یا لیزر درمانی

این روش‌ها موجب تخریب و از بین رفتن سلول‌های غیرطبیعی با آسیب حداقلی به سلول‌های سالم مجاور می‌شود.

سرطان تهاجمی گردن رحم: در این مرحله، سرطان از سطح گردن رحم به بافت‌های عمقی‌تر و یا حتی سایر نواحی بدن، گسترش یافته است. در این شرایط، انتخاب درمان به اندازه تومور و میزان گسترش آن در بدن بستگی دارد. علاوه بر این، تصمیم به فرزندآوری در آینده نیز اثرگذار است.

رایج‌ترین شیوه‌های درمانی عبارتند از:

• جراحی: بافت سرطانی به کمک جراحی برداشته می‌شود.
• رادیوتراپی: اشعه‌های پرانرژی مانند اشعه ایکس موجب تحلیل یا نابودی سلول‌های سرطانی می‌شود.
• شیمی درمانی: داروهای قدرتمند خوراکی یا تزریقی به منظور تحلیل یا نابودی سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.

درمان سرطان‌های تهاجمی معمولا نیازمند یک تیم تخصصی است که می‌تواند شامل پزشک خانوادگی، متخصص زنان و انکولوژیست (متخصص سرطان) باشد. این افراد در یک تیم تخصصی با یکدیگر همکاری می‌کنند تا بهترین برنامه درمانی برای بیمار در نظر گرفته شود.

زندگی با سرطان گردن رحم

سرطان گردن رحم قابل درمان است، خصوصاً وقتی در مراحل اولیه تشخیص داده شود. سلول‌های پیش‌سرطانی را قبل از تبدیل شدن به تومور می‌توان برداشت. درمان زودهنگام معمولا روی توانایی فرزندآوری اثری نمی‌گذارد. اما درمان در موارد تهاجمی ممکن است شامل برداشتن رحم یا قسمت‌هایی دیگر از دستگاه تناسلی باشد. در این صورت، برخی از زنان تصمیم می‌گیرند تا تخمک‌های خود را منجمد کنند تا در آینده بتوانند از آن‌ها استفاده کنند.

درمان سرطان استرس‌زاست.‌ درمان ممکن است عوارض جانبی مختلفی روی بدن بیمار بگذارد، در نتیجه لازم است بیمار به خوبی از خود مراقبت کند، رژیم غذایی سالم داشته باشد، به اندازه کافی بخوابد و با داشتن فعالیت‌های بدنی سبک، انرژی بدن خود را بالا نگهدارد.

حتی بعد از اینکه سرطان دچار بازگشت و خاموشی می‌شود، خطر ابتلای مجدد فرد بیمار بالاتر است. در نتیجه برای بیمار لازم است تا تا سال‌ها پس از درمان چکاپ‌های منظم داشته باشد و تحت پیگیری قرار گیرد.

سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید

اگر از نظر جنسی فعال هستید (رابطه جنسی دارید):

1. هر چند وقت یکبار باید تست پاپ‌اسمیر بدهم؟
2. آیا لازم است تا برای سایر عفونت‌های منتقله از راه جنسی تست بدهم؟ هر چند وقت یکبار؟

اگر نتایج آخرین تست پاپ‌اسمیر شما طبیعی بوده است:

1. چه زمانی باید مجدداً تست بدهم؟

اگر نتایج آخرین تست پاپ‌اسمیر شما غیرطبیعی بوده است:

1. این یافته‌ها چه معنایی دارد؟
2. آیا لازم است که تست پاپ‌اسمیر دیگر یا تست HPV انجام دهم؟
3. آیا به کولپوسکوپی یا بیوپسی (نمونه‌برداری) نیاز دارم؟
4. آیا باید مورد درمان قرار بگیرم؟
5. آیا در معرض خطر ابتلا به سرطان گردن رحم قرار دارم؟
6. آیا داشتن رابطه جنسی برای من بی‌خطر است؟

اگر سرطان گردن رحم برای شما تشخیص داده شده است:

1. سرطان من در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
2. چه درمان‌هایی برای من در دسترس است؟
3. خطرات و عوارض جانبی احتمالی هر کدام از روش‌های درمانی چیست؟
4. آیا درمان بر فعالیت‌های روزانه من از جمله رابطه جنسی اثرگذار است؟
5. آیا بعد از درمان امکان باردار شدن و به دنیا آوردن نوزاد برای من وجود دارد؟
6. نمای کلی وضعیت بهبودی من چگونه است؟

National Cancer Institute: Cervical Cancer

National Institutes of Health, MedlinePlus: Cervical Cancer

U.S. Department of Health and Human Services, Office on Women’s Health: Cervical Cancer