کاربرد رادیولوژی در شناسایی عوارض قلبی کووید ۱۹

دکتر فدریکا کاتاپانو و تیم محقق همراه در دپارتمان رادیولوژی دانشگاه ساپینزا در شهر رم ایتالیا می‌گویند که درگیری قلبی در کووید۱۹ شایع بوده و منجر به زمین‌گیری یا مورتالیتی بالاتر می‌شوند لذا رادیولوژیست‌ها و پزشکان باید با عواقب گسترده قلبی کووید۱۹ و علائمش آشنا باشند.

استفاده از روش‌های غیرتهاجمی تصویرنگاری می‌تواند در جای خود باعث پرهیز از روش‌های تهاجمی غیرضروری و سرایت دهنده عفونت که زمان برند، همانند کاتتریزیشن قلب و یا اکوکاردیوگرافی ترانس ازوفاژیال شود و در عین حال سرعت تشخیص نیز بالا رود.

در حالیکه اکوکاردیوگرافی می‌تواند خط نخست اقدام رادیوگرافیک باشد، در خط دوم می‌توان از CT و MRI قلبی عروقی استفاده نمود. باید دانست که تبدیل پیشرونده عارضه از حاد به طرف مزمن حتی در بیماران بهبود یافته نارایج نیست و شامل فشارخون ریوی ترومبوآمبولیک، آریتمی راجعه و کاردیومیوپاتی دیلاته است. بخصوص پیش از درمان با پلاسما کنوالسنت باید این موارد رد شوند.

هرچند پریکاردیت جزو عوارض شایع کووید۱۹ نیست اما حتما باید در بیمار با chest pain، بالارفتن ST در نوار قلبی درحالی که آنژیوگرافی نرمال است،  آن را در نظر داشت چون در صورت فقدان تشخیص، عارضه کشنده‌ای همچون تامپوناد قلبی می‌تواند تهدید کننده باشد.

هرچند CT و MRI قلب جزو کرایتریاهای تشخیصی پریکاردیت نیستند اما گاهی یافته‌های کمکی به دست می‌دهند تا خط بعدی اقدامات تشخیصی برای اثبات یا رد پریکاردیت پیشنهاد شود.

در پریکاردیت حاد علامت hallmark در تصاویر CMR عبارتست از ترکیبی از اِدم منتشر و برجستگی لایه های پریکارد همراه با میزان متغیری از افیوژن پریکارد (تصویر ضمیمه با توضیحات در انتهای متن). بنابراین MRI نه تنها به تشخیص پریکاردیت حاد کمک می‌کند بلکه می‌تواند به رد تشخیص میوکاردیت و یا آمبولی ریه نیز کمک کند.

ضمنا در دوران کرونا استفاده از روش‌های سنتی اکوکاریوگرافی (غیر پرتابل) می‌تواند منجر به افزایش ریسک ابتلای سایرین بخصوص کادر درمان شود که باید حتی‌المقدور از آن پرهیز نمود.

پروفسور مارکو فرانکونه از گروه تحقیق دانشگاه ساپینزا و رییس انجمن رادیولژی قلب اروپا، که از ابتدای پاندمی مشغول تحقیق بروی علائم رادیولوژیک عوارض قلبی کووید۱۹ بوده، معتقد است که cardiac MR با تکنیک‌های mapping قابلیت شناسایی آسیب‌های میوکارد شامل اِدم بافت، نکروز و فیبروز را از طریق اندازه گیری T1 and T2 mapping relaxation time را دارد. از جمله نتایج تحقیق اخیر آنها که هنوز به چاپ نرسیده آن است که افزایش T2 mapping احتمالا حاکی از آسیب حاد میوکارد بوده و پیش آگهی بیمار را تضعیف می‌کند.

نتیجه می‌گیریم با توجه به گزارشات نسبتا زیاد از مرگ‌های ناگهانی که یا بدون توضیح و یا با تایید علل قلبی عروقی هستند، باید بیماران بستری و یا حتی بهبود یافته را که هرگونه علامت قلبی بروز می‌دهند، جدی گرفت و حداقل از مشاوره کاردیولوژیست و رادیولوژیست بهره برد.

توضیح عکس ضمیمه:
در a) مرد ۳۶ ساله با درد قفسه سینه و شواهدی از افیوژن پریکارد در اکو پرتابل.
در b و c) آثار خفیف یک هایپرانتنسیتی لایه‌های پریکارد بدون اِدم میوکارد و در سکوئنس LGE نیز حاکی از افزایش صخامت لایه‌های پریکارد و افیوژن متوسط آن است.
در d) افزایش خفیف میزان T1 mapping
در e) افزایش خفیف در T2 mapping
در f) افزایش ECV
در g) کانسالیدیشن پارانشیم در نواحی خلفی و محیطی در CT اسکن

دکتر حسن رودگری
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

کارگروه تازه‌های علمی کرونا
سازمان نظام پزشکی کشور

منبع:
Insight into Imaging, 12, Article num. 28 (24Feb2021)