زبان کرونایی (Covid-19 Tongue) چیست؟

یک مقاله مروری بر روی پژوهش‌های موجود در خصوص تغییرات زبان و دهان در ابتلای کووید۱۹ در فوریه ۲۰۲۱ توسط دکتر ریحانه اقبالی دستیار تخصصی پریودنتیست دانشگاه شهید بهشتی و دکتر پگاه حسین‌زاده دستیار تخصصی ارتودنتیست دانشگاه گیلان در Dermatologic Therapy انتشار یافت و به مطالعات موجود در خصوص این سمپتوم پرداخت که نشان از شیوع این علامت در گزارشات متعدد پزشکی است.

نتایج مطالعه مروری حاکیست محققین دریافتند که دهان خشک شایعترین سمپتوم دهانی بود و پس از آن فقدان یا کاهش چشائی (dysgeusia) و عفونت قارچی (oral trush) شایع بود. در مراتب بعدی تغییر حس، درد عضلانی در هنگام جویدن، التهاب در دهان و زخم روی سطح داخلی زبان و دهان و لبها نیز گزارش شده است.

پروفسور تیم اسپکتور از دانشگاه کینگز کالج لندن بر اساس گزارشات بالینی مکرر می‌گوید که ۳۵٪ بیماران کووید۱۹ در ۳ روز ابتدایی بیماری علائم غیر کلاسیک همانند راش پوستی، انگشت پای کرونایی، زبان کرونایی، زخم دهان، سردرد و علائم غیر کلاسیک دیگر ممکن است بروز دهند که ممکن است مورد توجه قرار نگیرند.

در حال حاضر دلیل دقیق این سمپتوم مشخص نیست هر چند دکتر راسل هَثوِی از دانشکده دندانپزشکی دانشگاه بریستول معتقد است احتمالا Erythema Migrans موجود در این سمپتوم زبانی که در مرد و زن و هر سنی دیده می‌شود، پدیده نارایجی در Oral Medicine نیست و شیوع ۱ تا ۲٪ در بزرگسالان دارد و بصورت حذف پرز چشایی (depaillation) نامنظم در سطح dorsal زبان بروز می‌کند. نمای این وضعیت از لحاظ سایز و شکل و جایگاه روی زبان متغیر بوده و معروفترین آن نمای جغرافیایی یا قاره‌ای (continental) است. دکتر هَثوِی حدس می‌زند که این سمپتوم به علت افزایش سطح سایتوکائین التهابی اینترلوکین۶ (IL-6) که همان اینترلوکین معروف در بیماری کووید۱۹ است ایجاد می‌شود. از طرف دیگر اثبات شده است که سطح آنزیم تغییر دهنده آنژیوتنسین۲ (ACE2) نیز در این سمپتوم در بافت زبان بالاتر از بقیه بافت‌های دهانی است که ممکن است موجب وجود و ورود بیشتر ویروس SARS-CoV-2 می‌شود.

یک تحقیق اسپانیایی نیز نشان داد که یک چهارم بیماران کرونایی بستری در بیمارستان علائم دهانی و زبانی نشان می‌دهند. البته هنوز مشخص نیست که این سمپتوم با بیماری کووید۱۹ می‌آید یا در حین و بعد به دلیل ثانویه ایجاد می‌گردد.

نتیجه می‌گیریم که در ابتدای بروز علائم، از هیچ سمپتوم مشترکی نباید غافل شد و همه را باید جدی گرفت و اصولا در شرایط پاندمی علامت مشترک و غیر کلاسیک تا حصول تشخیص قطعی از لحاظ بهداشتی و قرنطینه شخصی کووید۱۹ فرض شود. از سوی دیگر علائم زبانی در بیماران بستری به دلیل کووید۱۹، شاید نشانی از نیاز به توجه بیشتر به بیمار باشد چون ممکن است با توجه به ارتباطش با IL-6 در برآورد پیش آگهی بیماری اثر بگذارد، هرچند نتایج آماری واضحی برای این مدعا هنوز وجود ندارد.

دکتر حسن رودگری
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

کارگروه تازه‌های علمی کرونا
سازمان نظام پزشکی کشور

منابع:

BJD, Vol 184, Issue 1, P184-185, Jan 2021

WebMed 22 Jan 2021

covid.joinzoe.com

Dermatologic Therapy, Vol 34, Issue 1, Feb 2021