افسردگی (Depression)

افسردگی چیست؟

افسردگی نوعی بیماری است. برخی از افراد مبتلا به افسردگی، تقریباً هر روز، تمام روز، برای حداقل دو هفته یا بیشتر علائم افسردگی را دارند. به این حالت افسردگی شدید گفته می‌شود. در مقابل، انواع دیگری از افسردگی نیز وجود دارد که علائم با شدت کمتری ایجاد می‌کند. البته تمام انواع افسردگی‌ها، علل یکسان معمولی دارند و اغلب به یک شکل درمان می‌شوند.

افسردگی می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد اما در هر فرد با فرد دیگر متفاوت است. بیمار مبتلا به افسردگی نمی‌تواند احساسات خود را کنترل کند. اگر کودک یا یکی از اطرافیان شما مبتلا به افسردگی است، رفتارهای غلط او عمدی نیست. (در اختیار خودش نیست) و اگر بدون درمان رها شود، می‌تواند برای هفته‌ها، ماه‌ها و یا سال‌ها ادامه یابد.

احتمال ابتلا به افسردگی در زنان ۲ برابر مردان است. علت این قضیه هنوز مشخص نیست اما ممکن است تغییرات سطح هورمون‌ها در زنان با شانس بیشتر افسردگی در آنها مرتبط باشد.

علائم افسردگی

علائم افسردگی از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. ممکن است بیمار دچار یک یا چند مورد از علائم لیست پایین باشد. علائم ممکن است به صورت علائم جسمانی، علائم مربوط به احساسات یا ترکیبی از هر دو تظاهر یابد. حتی علائم افسردگی ممکن است در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان نیز متفاوت باشد.

علائم مربوط به احساسات در افسردگی عبارتند از:

• به سادگی یا بدون دلیل گریه کردن
• داشتن احساس گناه یا بی‌‌ارزشی
• احساس بی‌قراری، تحریک‌پذیری و به سادگی رنجیده شدن
• احساس غمگینی، بی‌تفاوتی یا ناامیدی
• عدم لذت بردن از مواردی که قبلا لذتبخش بوده است (از جمله رابطه جنسی)
• فکر کردن به مرگ یا داشتن تفکرات خودکشی

علائم جسمانی افسردگی عبارتند از:

• تغییر در اشتها (غذا خوردن بیشتر یا کمتر از حد معمول)
• احساس خستگی شدید همیشگی
• داشتن دردهایی که با وجود درمان بهبود پیدا نمی‌کند
• مشکل در توجه، به یادآوری، تمرکز و تصمیم‌گیری
• سر درد، درد کمر و مشکلات گوارشی
• بیش از حد خوابیدن و یا ابتلا به اختلالات خواب
• افزایش یا کاهش وزن قابل توجه ناخواسته

افسردگی چگونه به وجود می‌آید؟

به طور معمول، افسردگی به دنبال یک یا چند عامل ایجاد می‌شود. این عوامل عبارتند از ژنتیک، عوامل بیولوژیکی، عوامل محیطی و عوامل روانشناسی.

برای مثال، افسردگی ممکن است به دنبال عدم تعادل مواد شیمیایی در مغز ایجاد شود. در برخی موارد، این مواد شیمیایی پیام‌رسان (انتقال‌دهنده‌های عصبی) به اندازه کافی در مغز وجود ندارند. انتقال‌دهنده‌های عصبی که روی خُلق اثر دارند عبارتند از سروتونین، نوراپی‌نفرین و دوپامین. عدم تعادل شیمیایی در مغز ممکن است به دنبال یک یا چند مورد از موارد زیر ایجاد شود:

• ژن‌ها: افسردگی در برخی از موارد، وراثتی است به این معنی که در خانواده گسترش می‌یابد. در صورتی که والدین یا خواهر و برادر فردی به افسردگی مبتلا باشد، شانس آن فرد برای ابتلا بالاتر است.
• بیماری‌های دیگر: اختلال در عملکرد غده تیروئید و کمبود برخی از مواد مغذی ممکن است با افزایش خطر ابتلا به افسردگی همراه باشد.
• رویدادهای زندگی: افسردگی ممکن است به دنبال وقایع پر استرس و تنش‌زای زندگی شروع شود. برای مثال، مرگ یکی از عزیزان، طلاق، بیماری مزمن و یا از دست دادن شغل.
• داروها، مواد مخدر و الکل: مصرف برخی از داروهای خاص، اعتیاد به مواد مخدر و الکل و یا ابتلا به بیماری‌های دیگری نیز ممکن است منجر به افسردگی شود.

در نظر داشته باشید که ضعف، تنبلی و نبود اراده یک شخص باعث ایجاد افسردگی نمی‌شود.

آیا زایمان می‌تواند موجب ابتلا به افسردگی شود؟

در چند روز اول پس از زایمان، تغییرات خُلق در برخی از مادران امری شایع است. آنها ممکن است مختصری احساس افسردگی کنند و یا به سختی بتوانند تمرکز کنند، اشتهای خود را از دست بدهند و یا حتی هنگامی که نوزاد خوابیده است نیز نتوانند به خوبی بخوابند. به این حالت، غم و اندوه برای کودک! گفته می‌شود و طی ۱۰ روز پس از زایمان برطرف می‌شود. با این وجود، برخی از مادران علائم شدیدتر و یا طولانی‌تری دارند که به این وضعیت افسردگی پس از زایمان گفته می‌شود.

افسردگی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در رابطه با علائم خود با پزشکتان صحبت کنید. انتظار نداشته باشید که پزشک تنها با دیدن شما حدس بزند که افسرده هستید. ممکن است احساس شرم یا خجالت کنید و یا برایتان سخت باشد که تصور کنید که درمان واقعاً به شما کمک می‌کند تا احساس بهتری داشته باشید. اما زمان را برای ملاقات با پزشک خود از دست ندهید. هر چه سریع‌تر درمان دریافت کنید، افسردگی نیز سریع‌تر برطرف می‌شود.

هنگامی که احساسات خود را با پزشکتان در میان می‌گذارید، او ممکن است سوالاتی از علائم، وضعیت سلامتی و سابقه خانوادگی شما بپرسد. همچنین ممکن است پزشک به معاینه فیزیکی شما بپردازد و یا تست‌هایی درخواست بدهد. این موضوع که هر نوع داروی مصرفی خود را با پزشکتان در میان بگذارید، حائز اهمیت است.

دلایل اینکه چرا باید فوراً از پزشک خود کمک بگیرید عبارتند از:

• تشخیص و درمان زودهنگام کمک می‌کند تا افسردگی بدتر نشود و برای مدت طولانی ادامه نیابد.
• تشخیص و درمان می‌تواند به شما برای بازگشت به خود نرمالتان و لذت بردن از زندگی کمک کند.
• درمان به جلوگیری از بازگشت افسردگی کمک می‌کند.
• افکار خودکشی در افراد مبتلا به افسردگی شدید، شایع است. هر چه درمان دیرتر شروع شود، خطر خودکشی افزایش می‌یابد. اگر افسردگی با موفقیت درمان شود، افکار خودکشی نیز برطرف می‌شود.

آیا افسردگی قابل پیشگیری است؟

به طور کلی، افسردگی مشکلی است که قابل پیشگیری نیست. البته تغییراتی در سبک زندگی وجود دارد که می‌توان با انجام آن خُلق را بهبود بخشید و علائم افسردگی را به حداقل رساند.

درمان افسردگی

افسردگی را می‌توان به کمک داروها، مشاوره و یا ترکیبی از هر دو درمان کرد. تغییراتی در سبک زندگی نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد. این تغییرات عبارتند از رژیم غذایی حاوی مواد مغذی، ورزش منظم و پرهیز از مصرف الکل، مواد مخدر و کافئین زیاد.

افسردگی معمولا به وسیله پزشک و در ویزیت‌های او درمان می‌شود. در صورت ابتلا به بیماری‌های دیگری که روی درمان شما اثرگذار است، ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان نیز داشته باشید؛ خصوصاً اگر بیمار در معرض خطر بالای خودکشی قرار دارد، باید در بیمارستان بستری شود.

داروها:

ممکن است پزشک برای درمان افسردگی دارو تجویز کند. به این داروها، داروهای ضد افسردگی گفته می‌شود. این داروها به افزایش میزان پیام‌رسان‌های شیمیایی در مغز (سروتونین، نور اپی‌نفرین و دوپامین) کمک می‌کند.

داروهای ضد افسردگی در افراد مختلف، متفاوت اثر می‌کند. آنها همچنین عوارض جانبی متفاوتی نیز دارند. در نتیجه اگر یک دارو شما را اذیت می‌کند یا روی شما اثربخشی لازم را ندارد، ممکن است داروی دیگری مناسب باشد. ممکن است از ۱ هفته بعد از شروع درمان متوجه بهبود وضعیت خود شوید. ولی احتمالا اثربخشی کامل درمان را زودتر از حدود ۸ تا ۱۲ هفته پس از شروع درمان مشاهده نخواهید کرد. ممکن است در ابتدای شروع درمان دچار عوارض جانبی داروها شوید. البته این عوارض جانبی پس از چند هفته کاهش می‌یابد. بدون هماهنگی با پزشک خود، مصرف داروهایتان را قطع نکنید.

مشاوره:

مشاوره ممکن است یک گزینه درمانی مناسب برای افسردگی‌های خفیف تا متوسط باشد. برای افسردگی‌های شدید و برای برخی از بیماران با افسردگی خفیف، مشاوره به تنهایی کافی نیست. درمان همزمان دارویی و مشاوره معمولا اثربخش‌ترین درمان برای افسردگی‌های شدیدتر است. اگر درمان ترکیبی برای حداقل یکسال ادامه یابد، احتمال بازگشت افسردگی به حداقل می‌رسد.

در درمان روانشناسی، بیمار در مورد اتفافات زندگی خود با روانشناس یا مشاور آموزش دیده صحبت می‌کند. مشاور روی افکار و اعتقادات بیمار، اتفاقاتی که در گذشته برای او رخ داده و یا روابط او تمرکز می‌کند. از طرف دیگر ممکن است تمرکز روی رفتار بیمار، چگونگی اثرگذاری رفتار روی او و چه رفتارهای جایگزینی می‌تواند داشته باشد، گذاشته شود. درمان روانشناسی معمولا برای یک دوره محدود برای مثال ۸ تا ۲۰ ویزیت ادامه می‌یابد.

در موارد شدیدتر، ممکن است پزشک شوک درمانی (الکترو شوک یا ECT) را توصیه کند. این روش درمانی برای درمان برخی از مشکلات روانی خاص استفاده می‌شود. در جریان آن، امواج الکتریکی از مغز عبور داده می‌شود تا درون مغز، تشنجی (دوره کوتاهی از فعالیت نامنظم مغزی) ایجاد کند. این اتفاق حدود ۴۰ ثانیه طول می‌کشد. در طور انجام ECT، داروهایی نیز به بیمار داده می‌شود تا به استخوان‌ها و عضلات آسیبی وارد نشود.

این درمان می‌تواند در موارد زیر اثربخش باشد:

• افسردگی شدید که به داروهای ضد افسردگی یا مشاوره پاسخ نمی‌دهد.
• افسردگی شدید در بیمارانی که نمی‌توانند دارو مصرف کنند.
• شیدایی (مانیا) شدید که به درمان دارویی پاسخ نمی‌دهد. علائم شیدایی شدید عبارت است از بی‌قراری، گیجی، توهم و هذیان.
• اسکیزوفرنی که به درمان پاسخ نمی‌دهد.

زندگی با افسردگی

مهمترین موضوع در مورد زندگی با افسردگی این است که بیمار نباید تسلیم شود. اگر روی درمان متمرکز و ثابت قدم باشید، وضعیت شما به مرور زمان بهتر می‌شود.

در طی مسیر درمانی خود، این بایدها و نبایدها را مد نظر داشته باشید:

بایدهای افسردگی:

• در درمان ثابت قدم و پایدار باشید.
• در فعالیت‌هایی که به شما احساس خوب یا احساس دستیابی به موفقیتی می‌دهد مشارکت کنید. این مورد می‌تواند شامل انجام فعالیت‌های داوطلبانه یا مشارکت در گروه‌های مختلف باشد.
• از مواد مخدر و الکل دوری کنید. هر دو مورد نه تنها افسردگی را بدتر می‌کند که می‌تواند تداخلات خطرناک با داروهای ضد افسردگی نیز داشته باشد.
• به طور منظم ورزش کنید. این کار به شما برای داشتن احساس بهتر کمک می‌کند. ورزش موجب فعل و انفعالاتی در بدن می‌شود که خُلق را بهبود می‌بخشد. هدف شما باید داشتن فعالیت بدنی برای ۴ تا ۶ روز در هفته و هر روز حداقل به مدت ۳۰ دقیقه باشد.
• رژیم غذایی متعادل و حاوی غذاهای سالم داشته باشید. از مصرف غذاهای فرآوری شده و بی‌خاصیت خودداری کنید.
• به اندازه کافی بخوابید. ساعت خواب و بیداری خود را تنظیم کنید. (هر شب در زمان مشابهی به خواب بروید و روز بعد در زمان مشابهی بیداری شوید)
• مطابق با توصیه پزشک داروهای خود را مصرف کنید و در جلسات مشاوره شرکت کنید. اگر داروهای خود را گهگاهی مصرف کنید، اثربخشی نخواهند داشت.
• اگر کم انرژی هستید، اهداف کوچکی برای خود تنظیم کنید.
• خودتان را تشویق کنید.
• تا جایی که می‌توانید در مورد افسردگی و درمان آن اطلاعات کسب کنید.
• در صورت داشتن افکار خودکشی فوراً با پزشک خود یا مراکز امدادی تماس بگیرید.

نبایدهای افسردگی:

• خود رو از جامعه طرد نکنید. با دوستان، خانواده، مشاوران و پزشک خود در تماس باشید.
• اجازه ندهید افکار منفی ذهن شما را مشغول کند. در مورد خودتان بد نگویید. انتظار شکست نداشته باشید. داشتن این تفکرات در افسردگی معمول است و با درمان افسردگی، آنها نیز برطرف می‌شوند.
• خود را بخاطر ابتلا به افسردگی سرزنش نکنید. شما مقصر ابتلا به افسردگی خود نیستید!
• در دوره افسردگی، تصمیمات مهم برای زندگی خود نگیرید. این تصمیمات عبارتند از ازدواج، طلاق، جدایی، ترک شغل و… ممکن است در هنگام افسردگی نتوانید به درستی فکر کنید. اگر لازم است تا تصمیم مهمی بگیرید، از فردی که به او اعتماد دارید بخواهید تا کمکتان کند.
• انتظار نداشته باشید تا همه چیز را همانطور که در زمان سلامتی انجام می‌داده‌اید، انجام دهید. یک برنامه‌ریزی معقولانه داشته باشید.
• ناامید نشوید. درمان کامل افسردگی زمانبر است. در درمان خود صبور باشید.
• هرگز تسلیم نشوید.

عوارض:

افراد مبتلا به افسردگی گاهی اوقات به خودکشی فکر می‌کنند. این تفکرات از علائم شایع افسردگی است. اگر تفکراتی در زمینه آسیب رساندن به خود دارید، فوراً موضوع را با پزشک، دوستان یا خانواده خود در میان بگذارید.

در صورت ابتلا به افسردگی فوراً به دنبال کمک باشید. افراد زیادی می‌توانند به شما کمک کنند. افسردگی می‌تواند موفقیت‌آمیز درمان شود.

سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید:

• احساس ناراحتی می‌کنم، ممکن است افسرده باشم؟
• آیا نیاز به درمان دارم؟ گزینه‌های درمانی من چیست؟
• آیا لازم است که به تراپیست مراجعه کنم؟
• آیا اقدامی هست که بتوانم در منزل انجام دهم تا به من کمک کند؟
• آیا گروه‌های حمایتی در محدوده زندگی من هست؟
• اگر باردار یا شیرده باشم، می‌توانم داروهای ضد افسردگی استفاده کنم؟
• آیا تا آخر عمر افسرده خواهم بود؟
• آیا باید تا آخر عمر خود دارو مصرف کنم؟
• چگونه می‌توانم بفهمم که یکی از عزیزانم مبتلا به افسردگی است؟
• آیا زوال عقل، افسردگی را افزایش می‌دهد؟
• اگر افکار خودکشی دارم، باید چه کنم؟

Resources

MentalHealth.gov: Depression

National Institutes of Mental Health: Depression

National Suicide Prevention Lifeline

Talk Saves Lives

Lifesavers Guide