(ERYTHROPOIETIN (EPOETIN
موارد مصرف:
اریتروپویتین برای درمان کم خونی، ناشی از فقدان اریتروپویتین در نارسایی مزمن کلیوی به کار می رود.
موارد منع مصرف:
در موارد آپلازی خالص گویچه های قرمز به دنبال اریتروپویتین یا در مبتلایان به لوسمی اریتروییدی و پرفشاری خون کنترل نشده نباید مصرف شود.
هشدارها
۱- در صورت ابتلا به بیماری ایسکمیک عروقی، ترومبوسیتوز، سابقه تشنج، بیماری های بدخیم و نارسایی مزمن کبدی با احتیاط مصرف شود.
۲- قبل و در طول درمان با این دارو، فشار خون، هموگلوبین و الکترولیت ها باید دقیقاً کنترل شوند.
۳- سایر عوامل ایجادکننده کم خونی در نارسایی مزمن کلیه مانندکمبود آهن یا فولات یا ویتامین B12 باید تصحیح شوند.
۴- بروز درد مداوم شبه میگرنی در هنگام مصرف دارو، می تواند علامت افزایش شدید و ناگهانی فشار خون باشد.
۵- وجود همزمان عفونت ها یا بیماری های التهابی ممکن است موجب تغییر پاسخ درمانی به این دارو شود.
۶- به هنگام مصرف این دارو برای درمان کم خونی در بزرگسالان تحت شیمی درمانی و برای درمان کم خونی قبل از جراحی ارتوپدی در بیماری قلبی-عروقی شامل انفارکتوس میوکارد یا حادثه عروق مغزی، خطر ترومبوز ممکن است افزایش یابد.
عوارض جانبی: اســـهال، تهـــوع، استفراغ، پرفشاری خون یا بدتر شدن پرفشاری خون به صورت وابسته به مقدار مصرف، افزایش میزان پلاکت ها، علائم شبه آنفولانزا و آنافیلاکسی، سردرد، عوارض ترومبوآمبولیک از عوارض جانبی این دارو هستند.
تداخل های دارویی: در صورت مصرف همزمان این دارو با دارو‌های مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین یا تجویز آن در افرادی که کلیرانس پتاسیم آنان کاهش یافته، خطر بروز زیادی پتاسیم خون افزایش می یابد. این دارو با بالا بردن غلظت هموگلوبین، اثر دارو‌های موثر در آنژین صدری را افزایش می دهد.
نکات قابل توصیه
۱- در صورتی که فشار خون بیمار کنترل نگردید، مصرف این دارو باید قطع شود. بروز درد‌های ناگهانی شبه میگرن نشانه هشدار شروع بحران های پرفشاری خون است.
۲- در طول مدت مصرف این دارو، در صورت نیاز باید مکمل آهن مصرف شود.
۳- در صورت کمبود آهن، مسمومیت با آلومینیوم یا عفونت، اثر دارو به شدت کاهش می یابد.
۴- در صورتی که تزریق وریدی این دارو با سرعت کم (حداقل در عرض ۵ دقیقه) انجام شود، احتمال بروز علائم شبه آنفولانزا کاهش می‌یابد.
۵- مقدار دارو در تزریق زیرجلدی معمولاً ۳۰- ۲۰% کمتر از مقدار تزریق وریدی دارو است. حداکثر حجم مجاز این دارو که می‌توان به صورت زیرجلدی در یک ناحیه تزریق نمود، ۱ میلی‌لیتر است.
مقدار مصرف: اریتروپویتین به چهار شکل اپوئتین آلفا، بتا، تتا و زتا موجوداست. هر چند اثربخشی بالینی این دو شکل آلفا و بتا یکسان است، اما مقدار مصرف آن هامتفاوت است.
الف -اپوئتین آلفا
کم خونی ناشی از نارسایی مزمن کلیه در بیماران تحت همودیالیز
بزرگسالان: از راه تزریق زیرجلدی یا تزریق داخل وریدی در ابتدا U/kg ۵۰ سه بار در هفته مصرف می شود که بر اساس پــاسخ ایجــاد شــده هر ۴ هفته U/kg ۲۵ به مقدار قبلی افزوده می شود. اگر میزان افزایش هموگلوبین از حــد ml ۱۰۰/g ۲ درماه تجاوز کرد، باید دفعات تجویز دارو به دو بار در هفته کاهش یابد. حداکثر مقدار مصرف U/ kg ۶۰۰ در هفته و در ۳ مقدار منقسم می باشد. مقدار تجویز نگهدارنده (وقتی غلظت هموگلوبین به ml ۱۰۰/g ۱۰-۱۲ رسید) U/kg ۱۰۰-۳۰۰ در هفته است که در ۳-۲نوبت منقسم مصرف می شود.
کودکان (فقط از راه تزریق داخل وریدی): مقدار مصرف اولیه مشابه بزرگسالان است، ولی مقدار مصرف نگهدارنده (وقتی غلظت هموگلوبین به ml ۱۰۰/g ۹/۵-۱۱ رسید) در کودکان با وزن کم تر از ۱۰ کیلوگرم، U/kg ۷۵- ۱۵۰، سه بار در هفته، کودکان با وزن بین ۳۰-۱۰ کیلوگرم، U/ kg ۶۰- ۱۵۰، سه بار در هفته و کودکان با وزن بیش از ۳۰ کیلوگرم، U/ kg ۳۰-۱۰۰، سه بار در هفته می باشد.
کم خونی ناشی از نارسایی مزمن کلیه در بیماران بزرگسال تحت دیالیز صفاقی: از راه تزریق داخل وریدی (طی ۵-۱ دقیقه) در ابتــدا U/kg ۵۰ دو بار در هفته مصرف می شود. مقدار مصرف نگهدارنده (وقتی غلظت هموگلــوبین به ml ۱۰۰/g ۱۰-۱۲ رسید) U/kg25-50، دو بار در هفته می باشد.
کم خونی علامتی شدید با منشا کلیوی در بیماران بزرگسالی که مبتلا به نارسایی کلیه بوده ولی هنوز تحت دیالیز قرار نگرفته اند: از راه تزریق داخل وریدی (طی ۵-۱ دقیقه) در ابتدا kg/U ۵۰ و سه بار در هفته مصرف می شود که بر اساس پاسخ ایجادشده هر ۴ هفته U/ kg ۲۵ به مقدار قبلی افزوده می شود. مقدار مصرف نگهدارنده (وقتی غلظت هموگلوبین بهml ۱۰۰/g ۱۰-۱۲ رسید) U/kg ۱۷-۳۳ سه بار در هفته بوده و حداکثر مقدار مصرف U/kg ۲۰۰ سه بار در هفته می باشد.
کم خونی در بیماران بزرگسالی که دارو‌های شیمی درمانی دریافت می کنند، از راه تزریق زیرجلدی (حداکثر ml ۱ تزریق در موضع) ابتدا U/kg ۵۰ و سه بار در هفته مصرف می شود و در صورتی که پاسخ کافی ایجاد نشد (از نظر میزان هموگلوبین یا تعداد لکوسیت ها) بعد از ۴ هفته تا U/kg ۳۰۰ و سه بار در هفته افزایش می یابد. در صورتی که با این مقدار مصرف بالا پاسخ مناسب پس از چهار هفته به دست نیاید، بایستی مصرف دارو قطع شود. اگر میزان افزایش هموگلوبین از حد ml ۱۰۰/g ۲ در مــاه تجاوز کرد، باید مقدار تجویز دارو ۵۰-۲۵% کاهش یابد. در صورتی که میزان هموگلوبین از ml ۱۰۰/g ۱۴ بیش تر شد، مصرف دارو باید قطع شود، تازمانی که مجدداً میزان هموگلوبین به حد ml ۱۰۰/g ۱۲ برسد که از این به بعد تجویز دارو به میزان ۲۵% مقدار قبلی مجدداً آغاز می شود. تا یکماه پس از اتمام شیمی درمانی، باید تجویز اپوئتین ادامه یابد.
قبل از جراحی های بزرگ که نیاز به خون زیادی دارند، ازراه تزریق داخل وریدی (درطی ۵-۱ دقیقه) به میزان U/ kg ۶۰۰، دو بار در هفته و به مدت ۳ هفته تجویز می شود.
ب – اپوئتین بتا
برای کم خونی ناشی از نارسایی مزمن کلیه در بیماران دیالیزی و کم خونی علامتی با منشا کلیوی در بزرگسالان و کودکانی که هنوز تحت همودیالیز نیستند، از راه تزریق زیرجلدی در ابتدا U/kg ۶۰ هر هفته (۷-۱نوبت منقسم) به مدت چهار هفته مصرف می شود که بر اساس پــاسخ ایجــاد شــده هر ماه U/kg ۶۰به مقدار قبلی افزوده می شود. به عنوان مصرف نگهدارنده (وقتی غلظت هموگلوبین به ml100/g ۱۲-۱۰ رسید) در ابتدا باید مقدار مصرف قبلی دارو را به نصف کاهش داد و سپس بر اساس پاسخ ایجادشده در فواصل ۲-۱ هفته ای مقدار دارو را تنظیم کرد. حداکثر مقدار مصرف U/kg ۷۲۰ در هفته است.
از راه تزریق وریدی (در طی ۲ دقیقه) در ابتدا U/kg ۴۰، سه بار در هفته و به مدت چهار هفته مصرف می شود و در صورتی که افزایش در میزان اولیه هموگلوبین کمتر از ml100/g ۱ باشد، هرماه به مقدار قبلی افزوده می شود تا مقدار نهایی به U/kg ۸۰ و سه بار در هفته برسد. سپس در صورت نیاز، می توان هرماه U/kg ۲۰ به این مقدار افزود. در مورد مقدار مصرف نگهدارنده (وقتی میزان هموگلوبین به ml ۱۰۰/g ۱۰-۱۲ رسید)، در ابتدا باید مقدار مصرف قبلی دارو را به نصف کاهش داد و سپس بر اساس پاسخ ایجاد شده در فواصل ۲-۱ هفته ای مقدار دارو را تنظیم کرد.
حداکثر مقدار مصرف دارو از راه تزریق داخل وریدی نیز U/ kg ۷۲۰ در هفته می باشد. برای پیش گیری از بروز کم خونی در نوزادان نارس با وزن ۱/۵-۰/۷۵کیلوگرم که زودتر از ۲۴ هفتگی به دنیا آمد‌ه اند، به صورت تزریق زیرجلدی (یک مقدار مصرف واحد بدون ماده محافظ) به مقدار U/kg ۲۵۰ سه بار در هفته تجویز می شود که بهتراست مصرف این مقدار طی ۳ روز بعد از تولد آغاز و به مدت ۶ هفته ادامه یابد. برای درمان کم خونی همراه با تومور‌های سفت در بزرگسالانی که تحت شیمی درمانی با ترکیبات پلاتین هستند، ابتدا مقدار U/kg ۴۵۰ در هفته به صورت زیرجلدی و در مقادیر منقسم تزریق می شود که در صورت عدم افزایش هموگلوبین پس از چهار هفته این مقدار تا دو برابر افزایش می یابد. در صورت افزایش هموگلوبین به مقدار g/ml ۲، در ماه مقدار مصرف به نصف کاهش می یابد.
در صورتی که مقدار هموگلوبین از g/ml ۱۴ تجاوز کرد، درمان باید قطع شود تا هموگلوبین به g/ ml ۱۲ کاهش یابد. آنگاه درمان با نصف مقدار قبلی ادامه داده می شود. این درمان باید تا سه هفته بعد از شیمی درمانی ادامه یابد.
اشکال دارویی
Injection: 1000U/ml, 10000U/ml, 2000U/ml, 20000U/ml, 40,000U/ml, 4000U/0/3ml, 4000U/0/4ml, 4000U/ml, 2000U/0/4ml, 2000U/ml