باروری سالم

• آیا امکان دارد در دوران شیردهی باردار شد؟
• آیا این باور صحیح است که مادری که شیر می دهد، باردار نمی شود؟
• تا چه مدت بعد از زایمان بهتر است زوجین روابط زناشویی نداشته باشند؟
• بهترین فاصله بین دو بارداری چقدر است؟
• روش های پیشگیری از بارداری در زمان شیردهی و بعد از آن کدامند؟

آیا شما هم نگران هستید؟
خیلی از زوجین پس از تولد اولین فرزند خود نگران باردار شدن مجدد هستند. مخصوصا اگر در اطراف خود مادرانی را دیده باشند که حتی ۴ ماه بعد زایمان دوباره باردار شده اند. بارداری بلافاصله پس از زایمان، برای بسیاری از مادران نگران کننده است. هر چند که بهترین زمان برای تولد فرزند دوم زمانی است که بدن مادر از نظر سلامت جسمی و حتی روحی آماده پذیرش یک نوزاد دیگر با همان نیازهای کودک اول است. این در حالی است که بدن به طور طبیعی برای رسیدن به شرایط اولیه حداقل به ۳ سال زمان نیاز دارد، پس توصیه می شود در زمان شیردهی نیز از یکی از روش های جلوگیری از بارداری استفاده شود. روش های زیادی برای جلوگیری از بارداری وجود دارد ولی انتخاب یک روش ایمن و سلامت بستگی به شرایط زوجین دارد و بهتر است برای انتخاب یک روش مناسب از پزشک خود کمک بگیرند.
جلوگیری از بارداری شامل وسایل و روش های متعددی است که فرد می تواند برای پیشگیری از حاملگی از آنها استفاده نماید.

مهمترین این روش ها عبارتند از:
۱. قرص‌های پیشگیری از بارداری مخصوص دوران شیردهی:
این قرص‌ها هیچ عارضه‌ای ندارند و حتی شیر مادر را کم نمی‌کنند و انتخاب خوبی تا ۶ ماهگی نوزادتان، آن هم فقط با تغذیه انحصاری با شیر مادر برای فرند دلبندتان می باشد.
این قرص ها باید هر روز راس ساعت معینی مصرف شود و بهتر است مصرف قرص با یک کار مداوم روزانه مثل نمازخواندن، مسواک زدن و… همراه کنید. این قرص ها ۲۸ عددی هستند و نباید بین مصرف دو بسته فاصله بیفتد. این روش در افرادی که سابقه حاملگی خارج رحمی، اختلالات کبدی، سرطان پستان و ترومبوز وریدهای عمقی پا را دارند نباید استفاده شود. روش صحیح مصرف این قرص ها، عوارض احتمالی و روش مقابله با آن، اقدامات لازم در صورت فراموش کردن مصرف قرص و علایم خطر باید توسط پزشکان و کارکنان بهداشتی درمانی آموزش داده شود.

۲. کاندوم:
یک پوشش از جنس لاتکس نازک است که روی آلت در حال نعوظ کشیده می شود. کاندوم باید طی کل مدتی که مقاربت جنسی انجام می شود مورد استفاده قرار گیرد و تنها روشی است که علاوه بر پیشگیری از بارداری از انتقال بیماری های قابل انتقال از تماس جنسی مانند ایدز و هپاتیت نیز جلوگیری می کند.

۳. قرص های ضد بارداری:
قرص های ضد بارداری مختلف ترکیبات گوناگونی دارند. پزشک شما در انتخاب نوع مناسب قرص ضد بارداری شما را راهنمایی و برای شما نسخه ای تجویز می کند. قرص های ضد بارداری مانع از تخمک گذاری می شوند و بر بافت سطحی رحم تاثیر می گذارند و با ایجاد اشکال در ورود اسپرم به رحم و جلوگیری از لقاح با تاثیر بر حرکت لوله های رحمی مانع حاملگی می شوند. چنانچه از قرص های
ضد بارداری به نحو صحیح استفاده گردد، می توانند وسیله ای مطمئن برای جلوگیری از بارداری باشند. برای خرید قرص های ضدبارداری نسخه پزشک لازم است. مصرف این قرص ها ممکن است با عوارضی چون تهوع، افزایش وزن، لکه بینی، حساسیت پستان ها، سردردهای حفیف همراه باشد به خصوص در ماه های اول.
زنان سیگاری بالای ٣۵ سال، بارداری و شیردهی، شک به سرطان پستان و یا هر سرطان وابسته به استروژن، خونریزی های رحمی، بیماری های عروقی و قلبی، سکته مغزی، دیابت، فشارخون بالا، میگرن، افزایش چربی خون مواردی هستند که مصرف قرص های ضد بارداری ممنوع می باشد. البته مصرف این قرص ها در بسیاری از بیماری های دیگر نیز باید با احتیاط مصرف شود، پس لازم است جهت شروع استفاده از این روش پیشگیری از بارداری با پزشک خود مشورت نموده و پس از معاینه و بررسی توسط ایشان مصرف قرص ها را زیر نظر آن شروع نمایید.

لازم است سه ماه و شش ماه پس از شروع مصرف جهت بررسی به پزشک خود مراجعه نمایید. لازم به ذکر است که افرادی که از این قرص ها استفاده می کنند باید هر بسته را طی بیست و یک روز مصرف کنند و سپس یک هفته قطع کنند و بعد بسته بعدی را شروع کنند. روش صحیح مصرف این قرص ها، عوارض احتمالی و روش مقابله با آن، اقدامات لازم در صورت فراموش کردن مصرف قرص و علایم خطر باید توسط مسئولین بهداشتی و درمانی آموزش داده شود. مصرف این قرص ها در دوران بعد از زایمان و شیردهی به دلیل اثر روی شیر مادر ممنوع است. البته اگر بعد از زایمان مادر شیردهی به فرزندش نداشته باشد می تواند سه هفته پس از زایمان از این قرص ها استفاده نماید.

۴ . آمپول های ترکیبی:
یک روش هورمونی ترکیبی و تزریقی پیشگیری از بارداری است که توسط پزشک یا کارکنان بهداشتی دوره دیده به صورت ماهیانه تزریق می شود. استفاده از آمپول های تزریقی مانند قرص های خوراکی باید توسط پزشک تجویز شود و فرد باید شرایط استفاده از این روش را دارا بوده و از عوارض جانبی و علایم خطر اطلاع داشته باشد.

۵ . آی یو دی:
یک شیء کوچکی است که توسط پزشک در رحم قرار داده می شود که به (IUD) نیز معروف است. قرار دادن حلقه ممکن است کمی ناراحت کننده باشد، اما ناراحتی معمولاً زود تسکین می یابد. چنانچه درد و ناراحتی ناشی از آن ادامه یابد، با پزشک خود مشورت کنید. حلقه هورمونی به مدت چندین سال مؤثر است و وسیله مطمئن برای جلوگیری از بارداری می باشد.
البته این وسیله در افراد مشکوک به حاملگی، سابقه عفونت لگنی، حساسیت به مس، نقص سیستم ایمنی، تغییر شکل رحم، خونریزی های شدید قاعدگی، اختلالات انعقادی خون، شک به سرطان رحم و سل لگنی ممنوعیت استفاده دارد.
استفاده از این روش ممکن است که باعث افزایش ترشحات واژن، لکه بینی و افزایش خونریزی و درد هنگام قاعدگی گردد که از عوارض مورد انتظار می باشد.

۶ . نابارور سازی:
نابارور سازی آخرین وسیله جلوگیری از بارداری است. مرد یا زنی که نابارور شده است دیگر نمی تواند بچه دار شود. این عمل به ندرت برگشت پذیر است. بنابراین قبل از اقدام به نابارورسازی، لازم است کاملاً در مورد آن فکر کنید.

۷ . بستن لوله های رحمی (توبکتومی):
بستن لوله های رحمی در خانم ها یک روش جراحی است. ساده و کم خطر است که در این عمل لوله های رحمی متقاضی طی بی هوشی عمومی یا بی حسی موضعی بسته می شود. این عمل توسط متخصص زنان به صورت سرپایی و یک روز اقامت در بیمارستان قابل انجام است.

۸ . بستن لوله های اسپرم (وازکتومی):
وازکتومی بدون تیغ جراحی یک روش دایمی پیشگیری از بارداری برای آقایان است. این روش با یک عمل سرپایی و بی حسی موضعی و معمولاً در فاصله زمانی کوتاه تر از ۲۰ دقیقه قابل انجام است. طی این عمل لوله های اسپرم بَر از طریق یک سوراخ کوچک بر روی کیسه بیضه ها بسته
می شود.

۹ . ضدبارداری اضطراری:
روش پیشگیری اورژانسی از بارداری روشی است که خانم ها با استفاده از آن می توانند در صورتی که از روش های مطمئن بارداری استفاده نکرده اند از حاملگی جلوگیری کنند. از این روش تا ۱۲۰ ساعت پس از مقاربت مشکوک باید استفاده کرد ولی هر چه زودتر شروع شود احتمال موفقیت بیشتر است. این روش توسط کارکنان بهداشتی آموزش دیده ارائه می گردد و به علت درصد بالای شکست فقط باید در موارد مشخص از آن استفاده کرد.
این قرص ها حاوی دوزهای بالایی از هورمون های مخصوص هستند که باید ظرف ٧٢ ساعت از زمان مقاربت مصرف شوند. لازم است سه یا چهار هفته بعد به پزشک خود مراجعه و از بارداری یا عدم بارداری خود اطمینان حاصل کنید. اگر بارداری ادامه یابد، مصرف این قرص ها می تواند برای جنین مضر باشد.
بهتر است قرص ها با شکم خالی مصرف نشود و اگر زودتر از دو ساعت بعد از مصرف دچار استفراغ شدید مجدداً مصرف کنید. از این روش در هر سیکل قاعدگی فقط یک بار می توان استفاده کرد.
آموزش صحیح و پیگیری بعد از مصرف این قرص ها بسیار مهم است و باید توسط پزشک یا کارکنان بهداشتی انجام
شود.