زردی در نوزادان
زردی نوزادی در واقع به علت بالا رفتن رنگدانه ای بنام بیلی روبین در خون است که باعث زرد شدن پوست و صلبیه می گردد. بالا رفتن میزان زردی بیش از حد مجاز، اثرات سمی بر مغز و دستگاه عصبی دارد و می تواند باعث آسیب به مغز نوزاد شود که دامنه وسیعی از عوارض غیر قابل برگشت از کم تا زیاد را شامل می شود.
ترتیب پیدایش آن ابتدا از صورت بعد قسمت بالای تنه و شکم و در نهایت دست ها و پاها می باشد. زردی نوزادی معمولا در ۶۰٪ نوزادان رسیده و ۸۰٪ نوزادان نارس اتفاق می افتد.
علل مستعد کننده زردی نوزاد
- دیابت مادر
- نوزاد نارس
- مصرف بعضی داروها توسط مادر
- تاخیر در دفع مدفوع
- سابقه زردی در فرزندان قبلی
- بیماریهای زمینه ای دیگر
- تغذیه کم، دمای زیاد محیط، پوشش زیاد نوزاد
زردی نوزادان بطور کلی بدو دسته تقسیم می شود:
- زردی فیزیولوژیک که مرضی نیست و در دو سه روز اول تولد ظاهر شده و ظرف یک هفته بعد از تولد کاهش می یابد، ولی در نوزادان نارس ممکن است تا حدود ۱۵-۱۲ روز ادامه یابد.
- زردی غیر طبیعی است که ممکن است در روز اول تولد یا روزهای بعد بوجود آید و مقدار آن بیشتر از زردی فیزیولوژیک بوده و احتیاج به درمان جدی دارد.
زردی غیر طبیعی خود بر دو نوع می تواند باشد، یکی زردی یا بیلی روبین غیر مستقیم که افزایش آن برای مغز سمی است و دیگری زردی یا بیلی روبین مستقیم که اگر به بیش از ۱ میلی گرم درصد یا بالاتر برسد، می تواند نشانه یک مشکل کبدی باشد.
نکته مهم: نوزادانی که در محیط با گرمای زیاد نگهداری می شوند، یا با لباس زیاد پوشانده شده و کم تغذیه می شوند که در روزهای اول تولد بعلت کم بودن شیر مادر دچار کم آبی بدن می شوند، زردی فیزیولوژیک آنها ممکن است به زردی غیر طبیعی تبدیل گردد، لذا باید برای جلوگیری از این حالت، نوزاد در دمای محیطی مناسب و با لباس مناسب نگهداری شود و مکرر تغذیه با شیر مادر انجام شود.
گرمای محیطی مناسب برای نوزادان رسیده حدود ۲۷-۲۵ درجه سانتی گراد و دو لباس نخی است و برای نوزادان نارس گرمای ۲-۱ درجه بیشتر می باشد.
چطور متوجه زردی نوزاد شویم؟
زردی ممکن است در روزهای اول تولد شروع شود که با زرد شدن پوست و چشم مشخص می شود. پس باید به پوست و سفیدی چشم توجه نمائیم. برای تشخیص حتما در روشنائی روز باشد و با فشار بر روی پوست صورت و تنه و کنار رفتن خون آن ناحیه از پوست (قرمزی پوست) رنگ پوست بهتر مشخص می شود. میزان زرد شدن سفیدی چشم را هم باید دید. توجه داشته باشید در نور شب ممکن است در تشخیص شدت زردی، چشم ما اشتباه کند. ولی در نهایت دادن آزمایش خون برای تشخیص میزان زردی لازم است. حتما لازم است تا سه روز بعد از تولد، نوزاد توسط متخصص کودکان و نوزادان جهت تشخیص ویزیت شود.
نکته مهم: از توصیه های افراد غیر پزشک در مورد زردی نوزاد خودداری نموده و حتما با پزشک متخصص کودکان مشورت نمائید. گذاشتن در زیر نور مهتابی که برای روشنائی استفاده می شود، هیچگونه اثر قابل توجه ندارد. باید از دستگاههای با لامپ طبی برای اینکار و آنهم با مشورت متخصص کودکان استفاده شود. از گذاشتن زیر نور مستقیم آفتاب بعلت ایجاد سوختگی پوست و کم آب شدن بدن نوزاد خودداری کنید.
عوارض درمان نشدن زردی نوزادی
همانطور که ذکر شد باعث آسیب ماندگار در مغز با درجات مختلف می گردد که قابل درمان نیست و عبارتند از کاهش بهره هوش (کودنی)، کری، عقب ماندگی ذهنی، حملات تشنجی، فلج مغزی و نهایتا مرگ.
درمان:
- فتوتراپی: اگر مقدار زردی جدی باشد که احتیاج به درمان باشد با توصیه متخصص کودکان ممکن است دستور نور درمانی با دستگاه فتوتراپی بمدت معین بدهد. معمولاً نوزاد یک تا دو روز برهنه در حالیکه چشم ها و ناحیه تناسلی پوشیده است زیر نور فلورسنت با فاصله ۲۰ تا ۳۰ سانتی متری قرار می گیرد. نور باعث تخریب رنگدانه بیلی روبین اضافی خون می شود و بیلی روبین های تخریب شده از طریق کبد – ادرار – مدفوع نوزاد دفع می شوند. در زمان شیردهی و تعویض پوشک فتوتراپی قطع می شود.
- تعویض خون در موارد خیلی شدید: اگر شدت زردی زیاد باشد دستور تعویض خون نوزاد داده خواهد شد و لازم به پیگیری است تا حدی که دیگر احتیاج به ادامه درمان نباشد.
