حاملگی نابجا (EP (Ectopic Pregnancy

حاملگی نابجا
شیوع EP در چند دهه اخیر افزایش یافته است. شایع ترین علت مرگ مادران (۶ درصد از تمام مرگ های مرتبط با حاملگی) در سه ماهه اول حاملگی را به خود اختصاص داده است. (بیش از ۹۰ درصد به دلیل خونریزی)
لوله رحمی شایعترین EP را تشکیل می دهد و سایر موارد EP نادر بوده و ممکن است در تخمدان، سرویکس، شکم و یا واژن رخ دهد.

علل
۱- اختلالات لوله رحمی:
عفونت لوله رحمی (سالپنژیت) شایع ترین علت EP است. سایر اختلالات لوله رحمی شامل اختلالات تکاملی لوله رحمی، اختلالات آناتومیک، سابقه جراحی لوله های رحمی، چسبندگی یا تومورهای داخل لگنی و آندومتریوز.
۲- استفاده از روش های جلوگیری از حاملگی
شیوع EP در افرادی که قرص های ضدبارداری پروژستین تنها مصرف می کنند (در صورت بروز حاملگی) حدود ۴ تا ۶ درصد خواهد بود. (سه تا چهار برابر حالت عادی) در صورت استفاده از IUD قضیه کمی فرق می کند. احتمال بروز EP در استفاده کنندگان از IUD حدود ۱۰ درصد می باشد. (حدود ۱۰ برابر عادی) و علت آن احتمالا بالاتر بودن عفونت داخل رحمی و لوله ای و اثرات مواد مصرفی همراه IUD می باشد. اکثر موارد EP در اوایل استفاده از IUD و نیز انواع پروژسترون دار IUD رخ می دهد.
◄ IUD از وقوع حاملگی EP جلوگیری نمی کند.
۳-سایر علل:
در افراد با سابقه EP خطر بروز EP مجدد حدود ۱۵درصد خواهد بود. بارورسازی مصنوعی (از جمله داروهای محرک تخم گذاری)، اختلالات کروموزومی تخم، دوش واژینال، استعمال دخانیات، شروع فعالیت جنسی از سن پایین، افزایش تعداد یا اشکال غیر طبیعی اسپرم.
◄ در یک سوم تا نیمی از موارد EP ریسک فاکتور مشخصی یافت نمی شود.

تظاهرات بالینی و یافته های پاراکلینیکی
در صورت پارگی محل حاملگی نابجا درد نسبتا تند و شدید (غالبا یک طرفه) بروز می کند و غالبا با سنکوپ، تهوع و تعریق همراه است.
پارگی اکثر موارد بطور خود به خود رخ می دهد، اما در بسیاری از موارد متعاقب تروما (نزدیکی یا معاینه دو دستی لگن) اتفاق می افتد.
در صورت عدم پارگی درد بصورت گنگ، متناوب و کرامپی است.
از طرف دیگر چون حاملگی رخ داده است، نشانه های آن نیز معمولا دیده خواهد شد که بصورت تعویق افتادن عادت ماهیانه، برخی از نشانه های گوارشی (تهوع و استفراغ) و حساسیت پستان ها
دیده می شود. (در حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد موارد لکه بینی و خونریزی واژینال)

تدابیر درمانی
۱- اقدامات اولیه:

• انجام آزمایشات لازم (CBC – RH – تیتراژ BHCG – رزرو خون – سونوگرافی واژینال)
• در صورت لزوم برقراری رگ محیطی
• تجویز اکسیژن
• مشاوره اورژانس با متخصص زنان و زایمان

۲- درمان جراحی (لاپاراسکوپی)

۳- درمان طبی

• داروی MTX (متوتروکسات) که قبل از درمان با متوتروکسات آزمایشات روتین توصیه می شود. در موارد زیر EP به طریق طبی انجام شود:
  الف- علایم حیاتی با ثبات باشد.
  ب- توده حاملگی مساوی یا کمتر از ۴ سانتی متر باشد و لوله پاره نشده باشد.
  ج- تداوم بافت جفت پس از درمان جراحی
• منع مصرف متوتروکسات:
  در موارد اختلال کبدی و کلیوی و خونی، پارگی لوله، وضعیت همودینامیک ناپایدار، توده حاملگی بزرگتر از ۴ سانتی متر باشد، وجود فعالیت قلب جنین، سیر نزول غلظت BHCG، وجود مایع آزاد، درد و حساسیت لگنی یا شکمی، درمان با متوتروکسات توصیه نمی شود.

۴- پیگیری
بایستی پاسخ به درمان از طریق اندازه گیری سریال B-HCG مورد ارزیابی قرار گیرد. همچنین در صورتی که مادر گروه خون منفی و پدر گروه خون مثبت باشد بایستی روگام تزریق گردد.