زایمـــان

در نزدیک شدن به زمان زایمان علائمی ‌‌وجود دارد که با استناد بر آن‌ها پزشک و مادر هر کدام می‌توانند متوجه شوند که بعد از سپری شدن ۹ ماه بارداری، ممکن است هر لحظه نوزاد متولد شود. زایمان طبیعی – که مطمئناً بهترین نوع زایمان است- طی سه مرحله اصلی انجام می‌شود.

پیروی از توصیه‌ها و اجرای دستورات پزشک و ماما در هر کدام از این مراحل می‌تواند مادر باردار را به سمت یک زایمان موفق و بی‌دردسر هدایت کند. پزشک متخصص زنان و زایمان و یا هیچ شخص دیگری نمی‌تواند زمان دقیق زایمان یک خانم باردار را از قبل مشخص کند؛ بدین معنا که به نسبت هر ۱۰۰ کودک، تنها ۵ کودک زمان دقیق تولدشان از قبل تعیین شده است و به طور حتمی ‌‌در همان زمان متولد می‌شوند؛ البته در نزدیک شدن به زمان زایمان علائمی ‌‌وجود دارد که با استناد بر آن‌ها پزشک و مادر هر کدام می‌توانند متوجه شوند که بعد از سپری شدن ۹ ماه بارداری، ممکن است هر لحظه نوزاد متولد شود.

۱) در طول مدت بارداری، یک خانم ممکن است به دفعات در رحم خود انقباضاتی را به صورت لحظه‌ای احساس کند که پس از مدت کوتاهی کاملاً از بین می‌رود؛ البته با نزدیک شدن به زمان زایمان، شدت این نوع انقباضات رحمی‌‌افزایش می‌یابد و هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه فرد را دچار می‌کند. با تشدید این انقباضات درد علاوه بر قسمت شکم در نواحی پایین تر از کمر نیز ایجاد می‌گردد.
۲) یک خانم باردار در نزدیکی و یا در زمان زایمان با لکه بینی مواجه می‌شود که جای هیچگونه نگرانی نیست؛ چرا که امری طبیعی تلقی می‌شود.
۳) محافظت کودک در ۹ ماه بارداری بر عهده کیسه آمنیوتیک (کیسه آب) بوده و از وارد شدن هرگونه ضربه احتمالی به شکم مادر که سلامت جنین را تهدید کند، جلوگیری می‌کند. یکی از علائم نزدیکی زایمان مادر در واقع پارگی کیسه آب و بیرون زدن مایع از درون آن است که در این صورت باید هرچه زودتر برای زایمان به بیمارستان مراجعه کرد.

در خصوص انتخاب نوع زایمان باید گفت که اغلب مادران با ترس از درد زایمان طبیعی به سراغ عمل سزارین می‌روند در حالی که بهترین و بی‌خطرترین روش برای تولد نوزاد، زایمان طبیعی است. مادرانی که تحت جراحی سزارین قرار می‌گیرند تا سالها پس از آن نیز با عوارض جبران ناپذیری مواجه می‌شوند.

اقدامات لازم در بیمارستان:
◄ در ابتدا پزشک و یا ماما پس از انجام معاینات لازم، خانم باردار را به بخش زایمان بیمارستان انتقال می‌دهند.
◄ لباس راحت بیمارستانی به خانم باردار داده می‌شود تا بیشتر احساس آرامش کند.
◄ماما اقداماتی از قبیل: گرفتن فشارخون و نبض، بررسی وضعیت جسمی، تجویز آزمایشات لازم، معاینه شکم و گوش دادن به صدای ضربان قلب نوزاد را انجام می‌دهد و در نهایت بر طبق نتایج به دست آمده زمان زایمان را به طور تقریبی مشخص می‌کند؛ البته در مابین انقباضات رحمی‌‌نیز معاینات اولیه بر روی مادر انجام می‌گیرد تا بدین طریق مشخص شود تا چه میزان گردن رحم باز شده است و در هر زمان که تا ۳ سانتی‌متر باز شود، آنگاه می‌توان گفت مادر به زمان زایمان نزدیک شده است. با به دست آمدن زمان نسبی زایمان حمام رفتن ممانعتی ندارد. خانم باردار با توجه به استرس‌های فراوانی که در زمان بستری شدن در بیمارستان دارد باید تنها به تولد فرزند دلبندش و واژه مقدس مادر فکر کند؛ چرا که بعد از ۹ ماه سختی و مراقبت‌های ویژه حالا همه چشم انتظار نوزادی شیرین و زیبا هستند و در همان موقع است که مادر تمام سختی‌ها و محدودیت‌های دوران بارداریش را فراموش می‌کند.

زایمان طبیعی
مدت زمان یک زایمان طبیعی:
شاید این سوال برای اغلب خانم‌های باردار که زایمان طبیعی را برای تولد فرزندشان انتخاب کردند، پیش بیاید که در جواب باید گفت که معمولاً نسبت اولین زایمان به زایمان‌های بعدی بسیار زیاد و طولانی است.
۱) در طی مرحله اول زایمان دهانه رحم باز می شود تا نوزاد بتواند از آن عبور کند. مرحله اول برای اولین زایمان ۱۰ تا ۱۲ ساعت به طول می انجامد.
۲) به طور تقریبی ۱ ساعت برای به اتمام رساندن مرحله دوم کافی است و نوزاد متولد می‌شود.
۳) خارج کردن جفت از رحم در مرحله سوم انجام می‌گردد.

مرحله اول:
به دلیل این که عرض سر جنین در حدود ۹.۵ سانتی متر می‌باشد؛ بنابراین اگر دهانه رحم به اندازه ۱۰ سانتی‌متر هم باز شود، برای به دنیا آوردن نوزاد کافی است. زمان انجام این مرحله بسیار طولانی و همراه با درد زیاد است که در این شرایط به مادران توصیه می‌شود آرامش خود را تا حد امکان حفظ کنند تا نوزادی سالم به دنیا آید. این مرحله طولانی است به طوری که شما تصور می‌کنید انگار دنیا در همین مرحله متوقف شده و زمان اصلاً سپری نمی‌شود، از طرفی به خاطر عوامل متنوعی از جمله انقباضات شدید و پشت سر هم، درد زیادی را باید تحمل کنید؛ پس لازم است که آرامش و خونسردی خود را حفظ کنید، این آرامش موفقیت شما را برای یک زایمان خوب و طبیعی تضمین می‌کند.

سعی کنید آرام باشید و با نگرانی و ناآرامی، استرس بیشتری را به بدنتان تحمیل نکنید. در این زمان بیشتر از همیشه به همسرتان یا هر کسی که همراهتان است، نیاز دارید و در صورتی که قوانین آن بیمارستان اجازه دهد، می توانید شخص همراهتان را در کنار خود داشته باشید. وقتی انقباضات شروع می‌شوند به آرامی به جلو خم شوید. بالشی را برای تکیه پشت صندلی خود قرار دهید و اگر می‌خواهید دراز بکشید. بهتر است که به پهلو بخوابید نه به پشت و نفس‌های عمیق بکشید. اواخر مرحله اول کارتان کمی سخت‌تر می شود و شما باید قوی‌تر باشید. انقباضات با سرعت و شدت زیادی به سراغتان می‌آیند به طوری که تقریباً بین آن‌ها هیچ زمانی برای استراحت پیدا نمی‌کنید. در این زمان ممکن است کلافه و عصبی شوید، کنترل خود را از دست بدهید، مضطرب و ناآرام باشید و بر سر دیگران فریاد بکشید. حتی احتمال دارد به طور موقت هوش و حواستان را از دست بدهید و بیهوش شوید.

در هر حال انگیزه فشار آوردن یا به اصطلاح عوام زور زدن در شما قوی می‌شود ولی باید به یاد داشته باشید که اگر بی‌موقع زور بزنید ممکن است برای شما و یا بچه ضرر داشته باشد؛ بنابراین به محض اینکه احساس زور زدن یا فشار به شما دست داد بلافاصله به ماما یا پزشکتان بگویید تا او با معاینه دهانه رحم به شما بگوید که اجازه زور زدن دارید یا نه! در ضمن در طول انقباض باید تنفس عمیق داشته باشید و سعی کنید راحت باشید.

در تمام این مدت پزشک مواظب شما و کودکتان است و مرتب سلامتی هر دوی شما را چک می‌کند. انقباضات مانع خون‌رسانی به جفت می‌شوند و اگر زایمان طولانی شود ممکن است کودک را دچار مشکلاتی مثل مشکلات تنفسی کند و یا خون‌رسانی به قلب کودک را تحت تاثیر قرار دهد؛ بنابراین از وظایف پزشک یا تیم کمکی، این است که در طول زایمان، وضعیت قلب بچه را در کنترل داشته باشد. کوچکترین تغییر در ضربان قلب کودک، یک هشدار است برای پزشک تا هرچه زودتر زایمان را به پایان برساند.

مرحله دوم:
در این مرحله دهانه رحم کاملاً باز می‌شود. اینجاست که کم‌کم مرحله فعال و هیجان‌انگیز زایمان آغاز می‌شود. در این مرحله انقباضات قوی‌تری به سراغتان می‌آید. با این همه چون شما به شرایط عادت کرده‌اید به بدی مرحله قبل احساس نمی‌شوند. انتهای این مرحله برای شما معلوم است، به دنیا آوردن یک کودک دوست‌داشتنی. همین انگیزه که دیگر چیزی به ثمردادن تلاش و پایان مبارزه سخت و دردناک شما نمانده، قدرت دوباره‌ای به شما می‌دهد تا برای تسریع روند زایمان تلاش کنید و به مبارزه خود ادامه دهید.

با شروع هر انقباض یکی دو نفس عمیق بکشید و با افزایش شدت انقباض شما هم با شدت بیشتری فشار بیاورید و زور بزنید ولی به خاطر داشته باشید که یک فشار ثابت و طولانی مدت به مراتب موثرتر از چند فشار ناگهانی ولی کوتاه است. نگران نباشید. در آن شرایط، حس خاصی به سراغتان می‌آید که شما را مجبور به فشار آوردن در زمان مناسب می‌کند. نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که در تمام طول زایمان نباید از راهنمایی‌های پزشک یا مامای خود غافل شوید. اجرای دقیق دستوراتی که او می‌دهد شما را در گذراندن مراحل یک زایمان راحت و اصولی کمک می‌کند.

گاهی اوقات بی‌توجهی به حرف‌های او ممکن است خطرات و عوارض جبران‌ناپذیری به وجود آورد. فشار آوردن کار سخت و دردناکی است ولی مطمئن باشید آسیبی به شما نمی‌رساند؛ دیواره‌های واژن یا مهبل چین خورده اند وحالت کشسانی دارند و با عبور بچه به آسانی کشیده و باز می شوند. اگر شما این واقعیت را ندانید و از فشار آوردن بترسید، بیشتر به خودتان آسیب می‌زنید. البته بعضی اوقات ممکن است پوست اطراف دهانه واژن کمی پاره شود، که پس از تولد این برش با بی‌حسی موضعی بخیه می شود.

اگر هنگام زایمان به حالت مستقیم و ایستاده باشید، درست در جهت نیروی جاذبه زمین قرار گرفته اید و همین به تسهیل زایمان شما کمک می‌کند ولی بعضی از بانوان در وضعیت نیمه نشسته که کمی مستقیم‌تر است قرار می‌گیرند، به تعداد زیادی بالش تکیه می‌دهند و این را بهترین حالت می‌دانند. چون در این شرایط وقتی انقباض شروع می‌شود شما می‌توانید کمی به جلو خم شوید، زانوهایتان را بغل کنید و فشار بیاورید و مابین انقباضات روی بالش‌ها دراز بکشید و استراحت کنید. چمباتمه، وضعیت خوبی است که می توانید به شکمتان فشار بیاورید ولی اگر به آن عادت ندارید، حالت ایستاده روی زانوها یا وضعیت چهار دست و پا خیلی راحت‌تر است. به هر حال در هر بیمارستانی روش خاصی اجرا می‌شود و معمولاً باید تابع آن باشید.

با هر انقباض سر بچه بیشتر به جلو می‌آید. تا زمانی که با فشار بعدی سر کودک از دهانه واژن برای اولین بار دیده شود یکی دو ثانیه بعد احساس سوزشی موقع خروج سر و کشیده شدن دهانه زایمان در شما ایجاد می‌شود. در این شرایط ماما از شما می‌خواهد که فشار نیاورید. چون اگر سر با سرعت زیاد و فشار زیاد به بیرون رانده شود، پوست سر پاره می‌شود. بنابراین راحت باشید و درست مثل اوایل این مرحله نفس‌های تندتند بکشید. بقیه کار را به ماما بسپارید.

او سعی می‌کند نوزاد را نگه دارد و به آرامی بیرون بیاورد. با یکی دو انقباض بعدی بدن بچه هم خارج می‌شود. ماما راه هوایی نوزاد را چک می‌کند و مطمئن می‌شود که او به طور طبیعی تنفس می‌کند یا نه. شما می توانید بعد از اینکه بند ناف کودکتان بریده شد، در آغوشش بگیرید و اجازه دهید نوزاد فوراً مکیدن را آغاز کند.

مرحله سوم:
در این مرحله، جفت از بدن شما دفع می شود. به محض این که نوزاد متولد شد، آمپولی به شما تزریق می‌شود که رحم را وادار به انقباض شدید می کند و بلافاصله جفت از رحم خارج می شود. ماما به آرامی بند ناف متصل به جفت را می کشد تا به جدا شدن جفت کمک کند. درد زایمان همیشه یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های خانم‌های باردار است. افکار غلط و اطلاعات نادرست هم به این نگرانی دامن می زند.