واکسن کووید۱۹ برای زنان در دوران بارداری و شیردهی
در ابتدای شروع واکسیناسیون‌ها و یا پیش از آن تصور بر این بود که زنان باردار و یا شیرده احتیاطا از دریافت واکسن معاف شوند و در فرصتی دیگر آن را دریافت دارند. البته به تازگی نتایج یک تحقیق توسط محققین دانشگاه هاروارد انتشار یافت که حاوی مطالب مهم و کاربردی در این خصوص است.
انجام چنین تحقیقی سخت بود چون اطلاعات مکفی از زنان باردار و یا شیرده که واکسن گرفته باشند در دست نبود تا اینکه نهایتا ۱۳۱ زن داوطلب در سن باروری شامل ۸۴ زن باردار، ۳۱ زن در دوره شیردهی و ۱۶ زن غیرباردار در یک کوهورت پرسپکتیو شرکت نمودند.
تیتر IgG، IgM و IgA برعلیه پروتیین S و RBD ویروس در خون زنان، نمونه بند ناف و شیر مادر در بدو تحقیق که زمان دریافت دوز اول بود و سپس در زمان دریافت دوز دوم و ۲ تا ۶ هفته پس از دوز دوم و سر آخر در زمان زایمان توسط Luminex تعیین و به روش ELISA تایید شد.
تیترها با ۳۷ نمونه کنترل از زنان باردار در هفته ۴ تا ۱۲ پس از ابتلای طبیعی مقایسه شد که برای این کار از آزمون‌های کروسکال-والیس و مدل تاثیرات مخلوط همراه با روش تصحیح قیاس چندگانه استفاده گردید. تمامی سمپتوم‌ها نیز پس از دریافت واکسن ثبت شد.
نتایج این پژوهش حاکی از آن بود که ایمنی ناشی از واکسن در زنان باردار و شیرده برابر با زنان غیر باردار بود و سطح تمامی تیترهای آنتی بادی در واکسینه‌ها بیش از ابتلای طبیعی در دوران بارداری بوده است.
آنتی‌بادی‌های ناشی از واکسیناسیون در تمام نمونه‌های بندناف و شیر سینه مادر قابل اندازه‌گیری بود و بخصوص IgG در خون و شیر مادر با دوز بوستر افزایش داشت. از سوی دیگر نوع و میزان عکس‌العمل به واکسن نیز در دو گروه اختلاف معنی‌داری نداشت.
این تحقیق نشان داد ایمنی هومورال در زنان باردار و شیرده از لحاظ ایجاد ایمونوژنیسیته و ری-اکتوژنیسیته با زنان غیرباردار برابر است هرچند میزان پاسخ به واکسن بطور معناداری بیش از ابتلای طبیعی است. نکته مهم دیگر اینکه ایمنی از طریق بندناف و شیر مادر قابل انتقال به جنین و نوزاد است.
نتیجه می‌گیریم تزریق واکسن به زنان باردار و شیرده که جمعیت نسبتا زیادی در جهان را تشکیل می‌دهند و در گروه آسیب پذیرند می‌تواند کمک به شکستن زنجیره انتقال بدون واهمه از اثر متناقض بر بارداری باشد بالاخص که دوره ۹ ماهه بارداری و ۲ساله شیردهی دوره‌های طولانی برای پرهیز از واکسن می‌باشد که می‌تواند اثر منفی بر ایمنی عمومی در طرح ملی واکسیناسیون داشته باشد.
هرچند باید توجه داشت که این تحقیق برای واکسن‌های رایج در آمریکا که از نوع mRNA است، بوده و نیاز به پژوهش بیشتر برای سایر واکسن‌ها می‌باشد و از طرفی اثر اختصاصی بر روی محتوای بارداری (جنین و بچه) در دراز مدت قابل بررسی است.
آیا واکسن‌های رایج در ایران را نیز می‌توان به مادران باردار و یا شیرده تزریق کرد؟ آیا پژوهشی در این خصوص در جریان است؟
دکتر حسن رودگری
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
کارگروه تازه‌های علمی کرونا
سازمان نظام پزشکی کشور
منبع:
medRxiv 07.03.2021
