آیا می‌توان به زنان باردار، شیرده و مبتلایان قبلی، واکسن کووید۱۹ پیشنهاد نمود؟

۱) واکسیناسیون در دوران بارداری و شیردهی:

انجمن سلطنتی متخصصین زنان و زایمان انگلستان Royal College of Obstetricians & Gynaecologists در آخرین به روزرسانی خود در تاریخ ۲ فروردین ۱۴۰۰ به استناد نظرکمیته مشترک واکسیناسیون و ایمنی‌سازی انگلستان (JCVI) میگوید:
واکسن کووید۱۹ میتواند به زن باردار پیشنهاد شود بخصوص اگر خطر در معرض بودن وی بالا بوده و نتواند از آن اجتناب کند (مثل کادرهای بهداشت و درمان و مشاغل پرخطر دیگر) و یا اگر زن باردار بیماری زمینه‌ای دارد که ابتلا به کووید۱۹ برای او خطرناکتراست. لذا اگر خطر احتمالی واکسن (که تابحال اثبات نشده) کمتر از خطر ابتلا باشد میتوان واکسن را پیشنهاد نمود.

در دوران شیردهی نیز توصیه میکند که اگر مادر واکسن زد، نباید شیردهی را متوقف نماید.
این انجمن میگوید زنانی که قصد باردار شدن دارند نباید از بارداری به دلیل دریافت واکسن پیشگیری نمایند و واکسن بر روی باروری بی اثر است.
ضمنا کارفرمایان دقت کنند که زدن واکسن منجر به عدم رعایت پروتکلهای بهداشتی برای زنان باردار نشود.

از جانب دیگر NHS و دانشگاه آکسفورد میگویند زن باردار و جنین نمیتوانند از طریق واکسن بیمار شوند هرچند به دلیل فقدان دیتای کافی به همه زنان باردار بطور روتین پیشنهاد واکسن نمیشود. البته JCVI در مواردی که فواید واکسن بیش از مضار احتمالی آن ( که تا به حال اثبات نشده) باشد، واکسن را پیشنهاد مینماید، لذا مادری که خطر مواجهه با ویروس بالاتری دارد و یا بیماری زمینه‌ای همانند بیماریهای مزمن ریوی یا قلبی عروقی یا کلیوی و یا کبدی، نقص ایمنی، دیابت، اختلال عملکرد طحال، چاقی مفرط و بیماری شدید ذهنی دارد، کاندید دریافت واکسن است.

البته cdc نیز میگوید درصورت بارداری شما میتوانید واکسن را انتخاب کنید چون صاحبنظران معتقدند تا این لحظه اثبات نشده واکسن برای زنان باردار خطر خاصی دارد. درحقیقت زنان باردار و شیرده دردور اول کلینیکال ترایال واکسنها لحاظ نشدنداما تدریجا اطلاعات جامع تری در راه است. بنابرین cdc توصیه میکندزنان باردار برای واکسن با پزشک مشورت نمایند، اما آن را منع نمیکند.

زمانی که FDA مجوز استفاده برای واکسن فایزر را صادرمینمود، میدانست که ۳۳۰هزار زن باردار و یا شیرده در بین ۲۱ میلیون کادر بهداشت و درمان در اولویت دریافت واکسن در آمریکا بودند ودر کناراین موضوع Society for Maternal-Fetal Medicine نیز تاکید نمود به پرسنل بهداشت و درمان که باردار هستند پیشنهاد واکسیناسیون بشود که کالج متخصصین زنان و زایمان آمریکا (AGOC) نیز با آن موافقت نمود.

بیشتر این نظرات مثبت بر مبنای آگاهی از ساختار و عملکرد واکسنهای مبتنی بر ژنتیک همانند mRNA vaccines (فایزر و مادرنا) و یا  vector-based (آسترازنکا  اسپوتنیک۵، جانسون) میباشد که قاعدتا برای زنان و فرزندانشان در دوره بارداری و شیردهی بی ضررند. اصولا واکسنهایی که حاوی ویروس زنده نباشند از لحاظ تئوری بی ضررند.

سازمان جهانی بهداشت بعنوان یک مرجع جهانی و نسبتا محافظه کار اعتقاد دارد هرچند دیتای کافی برای صدور مجوز عمومی واکسیناسیون در زنان باردار ندارد اما معتقد است به زنان باردار و یا شیرده که خطر در معرض ویروس بودن آنها بیشتر است همانند پرسنل بهداشت و درمان و مشاغل پرخطر بهتر است واکسن پیشنهاد شود چون ابتلا برای آنها خطرناکتر است.

۲) واکسیناسیون افرادی که قبلا مبتلا شدند: 

سازمان جهانی بهداشت اعتقاد دارد کسانی که قبلا مبتلا شدند باید واکسن دریافت کنند چون احتمال ضعیف شدن ایمنی ناشی از ابتلای طبیعی با زمان بیشتر است ولی واکسن میتواند یک تقویت کننده خوب برای پیشگیری از این تضعیف باشد.

ضمنا NHS نیز اعتقاد دارد در صورت ابتلای قبلی و حتی مثبت بودن آنتی بادی که نشان از ابتلای قبلیست، باید واکسن دریافت شود مگر آن که در مرحله حاد بیماری کووید۱۹ باشند. البته NHS احتیاطا ۲۸ روز صبر از تاریخ مثبت شدن تست PCR را برای دریافت واکسن پیشنهاد میدهد.

نتیجه میگیریم بهتر است بازنگری در پروتکل کشوری واکسیناسیون کووید۱۹ برای زنان در دوران بارداری و شیردهی را در نظر داشته باشیم.
اکنون که واکسیناسیون کادرهای بهداشت و درمان توسط وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی در جریان است، باید بتوانیم با ادله علمی به همکاران کادر بهداشت و درمان که باردار هستند و یا در دوره شیردهی میباشند برای دریافت واکسن پاسخگو باشیم.

دکتر حسن رودگری
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منابع:

-rcog.org.uk/
-nhsinform.scot/
-ouh.nhs.uk/
-who.int/news-room/
-utswmed.org/