موفقیت اولین واکسن کرونا باعث امیدواری در زمینه درمان سرطان شده است
اولین واکسن های ساخته شده علیه ویروس کرونا نه تنها نقطه قوتی در مبارزه با این پاندمی هستند، بلکه میتوانند نشانه های امیدبخشی برای درمان بیماری هایی که پزشکان سراسر دنیا را به چالش میکشند مانند بیماری قلبی و سرطان ها باشند.
واکسن های مودرنا و فایزر هر دو از توان mRNA ها استفاده میکنند تا سلول های بدن را تبدیل به کارخانه هایی برای مبارزه با بیماری کووید و تولید واکسن در بدن کنند. این تکنولوژی تاکنون هیچگاه خارج از محیط های آزمایشگاهی استفاده نشده بود و خوشبین ترین افراد نسبت به این نوآوری هم از موثر واقع شدن آن شگفت زده شده‌اند.
حالا که این دو واکسن هردو تاییدیه FDA را نیز دریافت کرده اند این اتفاق میتواند یک عرصه جدیدی را در پزشکی باز کند.
دکتر «دریک روسی» که یک بیولوژیست است و در تاسیس مودرنا در سال ۲۰۱۰ کمک کرده کرده است میگوید حالا که جهان موثر بودن این روش را مشاهده کرده است منابع جدیدی برای رشد این تکنولوژی جذب خواهد شد.
این پاندمی به نحوی بهترین جا برای تایید کارایی این تکنولوژی جدید بود اما این موفقیت تنها یک شبه به دست نیامد و هر دو شرکت سال ها بر روی این تکنولوژی و استفاده از mRNA ها کار کرده بودند.
این تکنولوژی باعث تبدیل سلول ها به محل هایی برای تولید هرگونه دارو و یا واکسن میشود. یکی اساسی ترین مشکلات در این مسیر، شکننده بودن mRNA ها بود و این موضوع که این پروتئین باید قبل از تجزیه شدن در بدن به سلول ها میرسید. این مشکل با اضافه کردن یک نانو ذره چربی که پوشاننده این mRNA بود حل شد.
نحوه کارکرد واکسن های mRNA
این واکسن ها محرک سلول ها برای تولید پروتئین های ویروس است که پاسخ ایمنی بدن به ویروس را شبیه سازی میکند.
«اوگور شاهین» مدیر BioNTech از دو دهه پیش به همراه همسرش «اوزلم تورکی» که یک ایمونولوژیست است بر روی ایده تولید واکسن سرطان کار کرده اند. شاهین میگوید پس از شروع این پاندمی او و تیمش توانستند با کمک گرفتن از مواردی که طی سال ها در این راه یاد گرفته بودند، برای تولید واکسن علیه کووید اقدام کنند.
با توجه به صحبت های «شاهین» اولین داروی درمان سرطان با استفاده از mRNA ها ممکن است تا دو یا سه سال آینده تاییدیه خود را دریافت کند. همچنین «روسی» پیشبینی میکند تمام واکسن‌های علیه بیماری های عفونی نیز تا یک یا دو دهه آینده از این تکنولوژی استفاده خواهند کرد. زیرا این روش هم سریع تر و هم ارزان تر است.
همچنین هیچ گارانتی وجود ندارد که این روش ها درست باشد، سایه شکست بر همه پروژه های علمی وجود دارد.
در کنار درمان سرطان ها شرکت های استفاده کننده از این تکنولوژی مانند فایزر، مودرنا و… درحال تلاش برای تولید واکسن آنفولانزا، داروی درمان نارسایی قلبی، سیستیک فیبروزیس (CF) و سایتومگالوویروس (CMV) هستند، بزرگترین چالش پیشرو نیز تولید واکسنی برای HIV خواهد بود که محققین چهار دهه است به دنبال آن هستند.
«استفان بنکل» مدیر شرکت مودرنا نیز در یک مصاحبه جالب بیان کرده است که «قرار نیست این شرکت یک شرکت تک دارویی باشد، یا شکست میخوریم و هیچ چیز به دست نخواهیم آورد و یا موفق میشویم و یک صنعت عظیم درست خواهد شد.»
تولید واکسن برای آنفولانزا های فصلی
یک موفقیت دیگر برای واکسن های بر پایه mRNA میتواند در تولید واکسن برای آنفولانزا های فصلی باشد، این بیماری سالیانه جان حدود ۶۵۰ هزار بیمار را میگیرد و واکسن های موجود اثر نسبی در پیشگیری این بیماری دارند، زیرا تولید این واکسن ها معمولا ۶ ماه زودتر شروع می شود و بر اساس حدس محققان و مدیران سلامت مبنی بر سوش شایع ویروس در آن سال این واکسن ها تولید میشوند.
تولید واکسن های mRNA میتواند در یک زمان دیرتر و با حدس و گمان کمتر صورت گیرد که ریسک موفقیت در پیشگیری از آنفولانزا را نیز بالا خواهد برد.
طبق صحبت های «بنکل»، اگر لازم شود که مردم دوز های یادآور کووید۱۹ را استفاده کنند این واکسن میتواند با واکسن آنفلانزای فصلی ترکیب شود و با زدن یک واکسن در شروع فصل سرما از تمام بیماری حاد تنفسی تهدید کننده حیات پیشگیری کرد.
این موفقیت باعث علاقه مندی شرکت های بزرگ داروسازی به این تکنولوژی نیز شده است.
مطالعاتی برای درمان سرطان
در یک مطالعه در ماه نوامبر در زمینه درمان سرطان ها شرکت مودرنا و مرک (Merck) برای ده بیمار که سرطان پیشرفته سر و گردن داشتند از واکسن مودرنا و محلول قدرتمند ایمنی شرکت مرک (Keytruda) استفاده کردند که باعث شد تومور در ۵ بیمار از ده بیمار پسرفت کند.
شرکت های آسترازنکا (AstraZenca) و رش (Roche) نیز در تحقیقات برای درمان سرطان با این تکنولوژی جدید سهیم شده اند. مدیر عامل شرکت رش «سورین شوان» میگوید هیچ شکی نیست که استفاده از mRNA ها یک روش مهم و همچنین یک حرکت رو به جلو و پیشرفت محسوب میشود. این شرکت که یکی از بزرگترین شرکت های داروسازی در زمینه سرطان ها است در حال کار با شرکت BioNTech بر روی تولید واکسن شخصی سازی شده در درمان سرطان است.
مدیر این شرکت همچنین بیان میکند که موفقیت در زمینه کووید۱۹ مهر تاییدیست برای سرمایه گذاری و توجه بیشتر در این زمینه زیرا نتایج به دست آمده اطلاعات بالینی واقعی هستند.
به جز واکسن کووید۱۹ تمام داروهای mRNA هنوز در مراحل ابتدایی مطالعات انسانی هستند و اگرچه این موفقیت اخیر ممکن است حاکی از آن باشد که این روش در دیگر بیماری های عفونی موثر خواهد بود، اثربخشی این روش در سرطان ها قطعی و مشخص نیست زیرا سرطان ها راه های دفاعی مختلفی را برای فرار از سیستم ایمنی بدن پیدا کرده اند.
میزان موفقیت واکسن mRNA در کووید۱۹
«شاهین» میگوید ما نمیتوانیم به سادگی بیان کنیم که چون این واکسن mRNA در کووید۱۹ موفق بوده است پس تمام واکسن های mRNA موفق خواهند بود، هر بیماری ویژگی های زیستی متفاوت دارد و چالش های متفاوتی را خواهد داشت.
تمرکز اکثر تحقیقات شرکت BioNTech غیر از کووید در زمینه سرطان بوده است. روش آنها در حال حاضر درمان بیماری است و نه پیشگیری از آنها. این شرکت روش های متفاوتی را بری درمان پیش گرفته است که هدف آنها یافتن یک سکانس مشخص روی تومور فرد بیمار و ساختن mRNA مخصوص برای تحریک سلول های ایمنی به حمله به سلول های سرطانی فرد است.
منابع مالی تامین شده این شرکت که از طریق کووید به دست آمده است باعث خواهد که این شرکت آلمانی بتواند مطالعات بالینی خود در زمینه درمان سرطان نیز پیش ببرد. در یک مطالعه بالینی این شرکت در زمینه سرطان که تابستان امسال منتشر شد، در ۸۹ بیمار ملانومای پیشرفته واکسن سرطان باعث پاسخ ایمنی قوی در بعضی از بیماران و پسرفت تومور شد. اولین اطلاعات از موثر بودن این واکسن بر روی بیماران می تواند به زودی در سال آینده و یا اوایل ۲۰۲۲ منتشر شود.
در یک مطالعه دیگر، این شرکت به همراه بنیاد Bill and Melinda Gates در حال استفاده از روش mRNA برای مقابله با ویروس HIV است.این ویروس با مخفی شدن از سیستم دفاعی بدن کار محققین برای تولید واکسن علیه انرا بسیار سخت کرده است. این مطالعه هنوز وارد فاز انسانی نشده است.
آیا امکان استفاده از mRNA ها برای برنامه ریزی دوباره سلول ها وجود دارد یا خیر؟
به گفته دکتر وایسمن ایمونولوژیست دانشگاه پنسیلوانیا یک اتفاق دیگر که بسیار دور به نظر میرسد که حتی شاید بشود آنرا در حال حاضر تخیلی فرض کنیم. این است که شرکت BioNTech در حال انجام مطالعات ابتدایی بر روی این موضوع است که آیا امکان استفاده از mRNA ها برای برنامه ریزی دوباره سلول ها وجود دارد یا خیر؟ در آینده دانشمندان ممکن است بتوانند از نانو ذره های هدفمند برای جمع شدن در یک مکان مانند مغز استخوان استفاده کنند. این اتفاق ممکن است به پزشکان اجازه دهد بیماری های ژنتیکی مانند آنمی سیکل سل را با تزریق mRNA هدفمند شده درمان کنند.
دکتر وایسمن میگوید این روش یک پتانسیل عظیمی دارد و نمیتوانم یک لیست از تعداد زیاد مواردی که میتواند با این روش درمان شود به شما بدهم.
مترجم: میثم دشتی
منبع:
